Kwas borowy (E284) – właściwości i zastosowanie

Kwas borowy jest słabym kwasem nieorganicznym o wzorze H₃BO₃. Znany jest również jako wodoroboran. Występuje pod postacią białego proszku. Kwas borowy zazwyczaj jest wykorzystywany w przetwórstwie przemysłowym i produkcji, jednak bywa również stosowany w medycynie i produktach kosmetycznych. W niewielkich ilościach jest dodawany do żywności. Na etykietach produktów spożywczych można go znaleźć pod symbolem E284. Jest to kwas słabo rozpuszczalny w wodzie. Ponadto przeprowadzone badania wskazują na działanie przeciwbakteryjne tego kwasu. 

Zastosowanie kwasu borowego 

Kwas borowy w medycynie i kosmetykach 

Ze względu na swoje właściwości kwas borowy znalazł zastosowanie w medycynie. Jest on składnikiem leków stosowanych w leczeniu upławów i świądu w obrębie pochwy. Preparaty z jego zawartością są również pomocne w leczeniu nadmiernej potliwości stóp. Po połączeniu z wodą destylowaną służy jako płyn stosowany na rany. Roztwór kwasu borowego wykazuje właściwości antyseptyczne, które pomagają w leczeniu skaleczeń i oparzeń. W związku z właściwościami antybakteryjnymi kwas borowy dodawany jest również do mydeł, płynów do płukania ust i past do zębów.  

Kwas borowy można również znaleźć w składzie niektórych kosmetyków – chroni je przed namnażaniem mikroorganizmów, także maskuje nieprzyjemny zapach. 

Kwas borowy w przemyśle  

Ze względu na swoje właściwości trudnopalne kwas borowy jest stosowany do produkcji mebli, materacy i izolacji. Wykorzystuje się go również do produkcji szkła – cechuje się ono wówczas lepszą odpornością chemiczną. Producenci stosują kwas borowy do produkcji emalii, pestycydów, glazury czy farb. Jest on również wykorzystywany jako nawóz przy niedoborach boru w roślinach uprawnych. 

W warunkach domowych kwas borowy może posłużyć do walki z pleśnią i owadami, takimi jak mrówki, karaluchy, rybiki cukrowe, pchły i inne. Stosuje się go także w walce z uporczywymi plamami na ubraniach. Jego niewielką ilość można dodać do detergentu podczas prania. 

Kwas borowy w żywności 

Bor występuje naturalnie w żywności w postaci boranu lub kwasu borowego. Najbogatsze źródła boru to owoce, warzywa liściaste, rośliny strączkowe i orzechy. Wino, cydr i piwo również zawierają dużą ilość boru. 

Największe narażenie na bor jest związane ze spożyciem owoców i warzyw. Według badań Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) średnie dzienne spożycie boru wynosi około 1,2 mg.  

Bezpieczne spożycie boru sugerowane przez WHO dla dorosłych powinno mieścić się w przedziale 1,0-13 mg boru/dzień. 

Kwas borowy jako dodatek do żywności

W związku z tym, że kwas borowy i boraks są skuteczne przeciwko drożdżom, znalazły zastosowanie w przemyśle spożywczym. Są one stosowane w konserwowaniu produktów spożywczych. Ponadto wykorzystuje się je w celu zwiększenia elastyczności i kruchości potraw oraz zapobieganiu ciemnieniu krewetek.  

Obecnie ich zastosowanie jako dodatek do żywności jest zakazany w wielu krajach, takich jak Chiny kontynentalne, Australia, Nowa Zelandia i Kanada.  

W 1961 r. Wspólny Komitet Ekspertów FAO/WHO ds. Dodatków do Żywności ogłosił, że kwas borowy i boraks nie nadają się do stosowania jako dodatki do żywności. Niestety nadal są dopuszczone do stosowania w kawiorze w Unii Europejskiej. 

Kwas borowy – szkodliwość 

Nie zaleca się długotrwałego spożywania kwasu borowego, ponieważ w niektórych sytuacjach może okazać się on toksyczny dla organizmu. W związku z powolnym wydalaniem z organizmu kwas ten kumuluje się w wątrobie i tkance nerwowej.  

Nie zaleca się stosowania kwasu borowego przez kobiety ciężarne i karmiące piersią. Dzieci poniżej 3. roku życia również powinny unikać tej substancji.  

Kwasu borowego nie należy stosować na duże i sączące się rany. Ponadto ekspozycja na duże ilości tego związku w krótkim czasie może wpływać na żołądek, jelita, wątrobę, nerki i mózg, a nawet prowadzić do śmierci. 

Kwas borowy, znany także pod symbolem E284, jest powszechnie stosowany w przemyśle farmaceutycznym, rolniczym, kosmetycznym, a sporadycznie także spożywczym. Kwas borowy w nadmiernych ilościach może stać się toksyczny. 

Przeczytaj również:
Czym jest kwas fitynowy i jak działa?