Łupież łojotokowy. Jak go leczyć?

Łupież łojotokowy – co to jest? 

Łupież łojotokowy, zwany także łupieżem tłustym (pityriasis seborrhoica) jest chorobą dermatologiczną. Choroba ta objawia się nadmiernym złuszczaniem naskórka oraz zwiększonym wydzielaniem sebum przez gruczoły łojowe znajdujące się w skórze. Obok łupieżu łojotokowego może występować także łojotokowe zapalenie skóry (ŁZS) – choroba, która dotyka około 1-3% populacji i dotyczy głównie mężczyzn w wieku od 18 do 40 lat. Z kolei łupież łojotokowy diagnozowany jest u około 10% populacji, najczęściej w wieku od 10 do 20 lat. 

Rodzaje łupieżu łojotokowego – gdzie może występować? 

Według różnych źródeł medycznych wyróżnia się dwie oddzielne choroby: łupież łojotokowy oraz łojotokowe zapalenie skóry. Te dwie choroby mogą występować równolegle, wykazując objawy w okolicy owłosionej skóry głowy, jednakże mogą obejmować także obszary w okolicy twarzy, w szczególności brwi i oczu. Łupież może także występować za uchem, na granicy włosów i czoła a nawet pojawić się w okolicy płatków nosa. Objawy łojotokowego zapalenia skóry obejmują okolice twarzy, w szczególności nosa, warg, czoła. 

Przyczyny łupieżu łojotokowego 

Etiologia powstawania tej choroby nie jest do końca rozpoznana. Badania wskazują, że za rozwój choroby odpowiada nadaktywność gruczołów łojowych, zwłaszcza w okresie dojrzewania oraz nieprawidłowy proces odnawiania naskórka, przez który szybciej dochodzi do jego rogowacenia i złuszczania. 

Jako jedną z głównych przyczyn występowania łupieżu tłustego oraz ŁZS wskazuje się zakażenie grzybami z rodzaju Malassezia (znanych także jako Pityrosporum). Do głównych gatunków zakaźnych należą Malassezia furfur, Malassezia globosa, Malassezia obtusa, Malassezia sympodialis, Malassezia slooffiae, Malassezia restricta, Malassezia pachydermatis. Te drożdżaki stanowią fizjologiczną mikroflorę skóry głowy, która występuje głównie w okolicy gruczołów łojowych. W stanie równowagi w mikroflorze skóry głowy znajdują się one w ilości około 45%. W stanach chorobowych jest ich znacznie więcej – w przypadku łupieżu łojotokowego zajmują około 74% całej mikroflory, a w przypadku łojotokowego zapalenia skóry głowy stanowią około 85% mikroflory. Drożdżaki biorą udział w rozkładaniu trójglicerydów znajdujących się w łoju do kwasu oleinowego, który uszkadza barierę skórną, wywołując objawy choroby. 

Powstawanie łupieżu łojotokowego jest związane także z: 

• zaburzeniami układu odpornościowego; 
• zaburzeniami układu hormonalnego, np. z zespołem policystycznych jajników; 
• nieprawidłową dietą, np. niedoborem cynku, selenu, witamin z grupy B; 
• nieprawidłową higieną, np. nadmiernym zmywaniem sebum ze skóry głowy;  
• unikaniem ekspozycji na światło słoneczne; 
• zmianami w składzie chemicznym łoju; 
• chorobami przewlekłymi, takimi jak choroba Parkinsona, depresja, nowotwory układu pokarmowego oraz oddechowego; 
• zakażeniem wirusem HIV; 
• alkoholizmem. 

Łupież łojotokowy – jakie daje objawy? 

Łupież łojotokowy jest to choroba, której głównym objawem jest nadmierne złuszczanie naskórka w okolicy owłosionej skóry głowy, które przebiega z nadmiernym wydzielaniem łoju. Choroba ma charakter przewlekły i często nawraca. Na skórze głowy, we włosach powstają białe lub żółte łuski, które są zbudowane z martwego naskórka. Charakterystyczne zmiany pojawiają się na skórze stopniowo i są mocno przytwierdzone do skóry głowy. Powstawaniu łupieżu tłustego często towarzyszy zaczerwienienie zmienionej chorobowo skóry oraz mocny świąd. Świąd zaostrza się w przypadku, gdy zmieniona chorobowo skóra jest spocona. Objawy nasilają się w okresie jesienno-zimowym, gdy zakładane są nakrycia głowy, tworzące idealne środowisko do namnażania drożdżaków. Nasilenie objawów może także pojawić się, gdy pacjent znajduje się w klimatyzowanym pomieszczeniu, gdy odczuwa stres emocjonalny oraz pod wpływem infekcji czy stosowania niektórych leków. 

Jak przebiega diagnoza łupieżu łojotokowego? 

Łupież łojotokowy może zostać zdiagnozowany przez lekarza dermatologa. Gdy pacjent zauważy u siebie niepokojące objawy, takie jak nadmierne złuszczanie naskórka, produkowanie łoju, którym towarzyszy mocny świąd, powinien udać się do poradni dermatologicznej. Lekarz, po wykonaniu badań, zebraniu wywiadu oraz oględzinach pacjenta, jest w stanie postawić odpowiednią diagnozę. Podczas wizyty warto powiedzieć lekarzowi, jak długo występują objawy, w jakich sytuacjach ulegają zaostrzeniu, czy pacjent stosuje jakiekolwiek leki. 

Co na łupież łojotokowy? 

Łupież łojotokowy jest to choroba przewlekła, która często nawraca. Głównym celem leczenia jest zmniejszenie występowania objawów łuszczenia skóry, zmniejszenie świądu oraz zaczerwienienia skóry. Leczenie osób cierpiących na łupież tłusty odbywa się za pomocą leków stosowanych miejscowo na skórę w postaci szamponów, żeli, kremów oraz płynów.  

Tego schorzenia nie da się całkowicie wyeliminować. Pacjent powinien zostać poinformowany o konieczności długotrwałego leczenia, w tym leczenia podtrzymującego. Pacjenci w okresie remisji choroby powinni stosować szampony z cyklopiroksolaminą czy ketokonazolem raz w tygodniu. Jeśli preparat po miesiącu stosowania nie przynosi efektu terapeutycznego, uważa się, że powinien zostać zmieniony na inny. 

• Cyklopiroksolamina – występuje w formie szamponu. Działa grzybobójczo i grzybostatycznie, w szczególności na drożdżaki z rodzaju Malassezia. Dodatkowo działa także przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie. Stosuj szampon 2-3 razy w tygodniu przez około miesiąc. 

• Ketokonazol, flutrimazol, klotrimazol – są to substancje lecznicze wykazujące działanie przeciwgrzybicze, głównie na grzyby Malassezia furfur. Substancje te zmniejszają stan zapalny oraz rogowacenie naskórka; występują w formie szamponu i należy początkowo stosować je codziennie, a następnie co drugi dzień. 
• Miejscowe glikokortykosteroidy (klobetazol, fluocynolon, betametazon) – są stosowane w ciężkich przypadkach łupieżu tłustego i ŁZS. Bywają łączone z lekami o działaniu przeciwgrzybiczym w celu uzyskania szybszego efektu terapii.  
• Siarczek selenu, dziegcie – są to substancje lecznicze dostępne w formie szamponów, bez recepty. Działają na warstwę rogową skóry, przywracając jej odpowiednią równowagę. Ich działanie jest krótkotrwałe, dlatego są polecane w lżejszych przypadkach łupieżu łojotokowego. 

W skrajnych przypadkach, gdy łojotok nie daje się opanować za pomocą leczenia miejscowego, lekarz może zaordynować leczenie ogólne. Zazwyczaj stosuje się leki zawierające itrakonazol, flukonazol czy retinoidy w niskich dawkach.  

Jak wspomóc leczenie łupieżu łojotokowego domowymi sposobami? 

Ważna jest odpowiednia dieta – uboga w tłuszcze, zawierająca duże ilości witamin A, grupy B i E, a także cynk i selen, które pozytywnie wpływają na stan skóry. Podczas leczenia łupieżu łojotokowego nie jest zalecane spożywanie mocnej kawy i herbaty, słodyczy, alkoholu. 

Podczas codziennej stylizacji włosów najlepiej zrezygnować z lakieru, żelu, gumy do włosów, które dodatkowo mogą obciążać i podrażniać zmienioną chorobowo skórę głowy. Kosmetyki stosowane do pielęgnacji włosów i skóry głowy nie powinny zawierać silikonów, parabenów, detergentów. Podczas leczenia łupieżu tłustego należy wystrzegać się suszenia włosów w strumieniu gorącego powietrza oraz nie należy stosować prostownicy. Włosy najlepiej czesać za pomocą miękkiego grzebienia lub szczotki z naturalnego włosia.  

Do codziennej pielęgnacji skóry głowy można dołączyć stosowanie płukanek na bazie ziół: szałwii, tymianku, rozmarynu, łopianu. Pozytywne działanie wykazują także płukanki z octu, soku z cytryny i olejku herbacianego.

Przeczytaj również:
Łupież liszajowaty – co to jest? Przyczyny, objawy i leczenie