Mastika (mastiha). Grecka żywica na wiele dolegliwości 

Mastika – co to jest? 

Mastika (mastiha, mastyks) to żywica pozyskiwana z drzewa mastyksowego (Pistacia lentiscus L.), nazywanego także pistacją kleistą lub lentyszkiem. To wiecznie zielone drzewo naturalnie występuje w krajach basenu Morza Śródziemnego. Drzewo mastyksowe nie jest odporne na mróz, dlatego nie rośnie w naszym kraju.  

Mastyks jest stosowany w tradycyjnej medycynie greckiej od ponad 2500 lat. Ówcześni medycy zalecali żucie tej pachnącej żywicy na wszelkie schorzenia żołądka i jelit. Mastika pomagała także w gojeniu ran. O zbawiennym działaniu mastiki wspominają w swych dziełach starożytni greccy autorzy, np. historyk Herodot.  

Mastika jest mieszaniną setek związków, co może tłumaczyć jej szerokie spektrum działania. W samym tylko olejku eterycznym z żywicy mastyksowej znajduje się ponad 60 związków aktywnych biologicznie. Mimo upływu czasu i rozwoju medycyny mastyks wciąż cieszy się ogromnym zainteresowaniem. 

Obecnie mastika jest chroniona prawem europejskim jako regionalne dziedzictwo Grecji oraz uznana przez Europejską Agencję Leków jako tradycyjny ziołowy produkt leczniczy. Liczne badania kliniczne potwierdzają jej szeroki zakres działania i możliwość wykorzystania w wielu schorzeniach.

Mastiha – zastosowanie  

Mastika wykazuje działanie: 

• antybakteryjne – działa jak doustny środek antyseptyczny, znacząco redukuje płytkę bakteryjną, wzmacnia dziąsła i hamuje rozwój bakterii w jamie ustnej. Stwierdzono, że wykazuje działanie przeciwbakteryjne wobec bakterii próchnicotwórczej Streptococcus mutans. Regularne żucie gumy mastyksowej zapobiega próchnicy i chorobom przyzębia. W porównaniu ze zwykłymi gumami mastika silniej stymuluje wydzielanie śliny, co potęguje uczucie świeżości i czystości. Przynosi też ulgę starszym osobom skarżącym się na suchość w ustach; 
• przeciwwrzodowe – mastika skutecznie eliminuje bakterie Helicobacter pylori będące główną przyczyną zapalenia błony śluzowej żołądka, choroby wrzodowej i raka żołądka; 
• przeciwgrzybicze – potwierdzono działanie przeciwgrzybicze mastyksu wobec drożdżaków z rodzaju Candida, które często są oporne na leczenie. Ponadto żywica mastyksowa hamuje namnażanie Trichomoniasis vaginalis – pierwotniaka wywołującego rzęsistkowicę; 
• wspomagające trawienie – w badaniach z udziałem osób zmagających się z niestrawnością mastika przyniosła wyraźną poprawę u 77% pacjentów, zmniejszając dolegliwości takie jak ból brzucha i zgaga; 
• przeciwutleniające i przeciwnowotworowe – w badaniach przedklinicznych udowodniono, że ekstrakt z mastiki wykazuje silne właściwości antyoksydacyjne, przywracając w komórkach odpowiedni poziom glutationu – naturalnego przeciwutleniacza. Mastikę tradycyjnie stosowano w leczeniu nowotworów piersi, wątroby, żołądka, śledziony i macicy; 
• przeciwmiażdżycowe – u osób, którym przez 8 tygodni podawano kapsułki zawierające olejek eteryczny z mastiką, stwierdzono wyraźny spadek stężenia cholesterolu całkowitego, frakcji lipoprotein LDL (tzw. zły cholesterol) oraz trójglicerydów w porównaniu z grupą kontrolną otrzymującą placebo. Odnotowano także wzrost poziomu „dobrego” cholesterolu, czyli frakcji HDL; 
• przeciwcukrzycowe – u osób stosujących mastikę już po 4. tygodniach odnotowywano obniżenie stężenia cukru we krwi; 
• przeciwzapalne – za to działanie odpowiedzialne są triterpeny zawarte w żywicy. Mastika jest najbardziej pomocna w leczeniu stanów zapalnych przełyku, żołądka i dwunastnicy. Osoby cierpiące na wrzodziejące zapalenie jelita grubego oraz chorobę Leśniowskiego-Crohna wzięły udział w badaniach klinicznych oceniających wpływ mastiki na stany zapalne jelit. W grupie osób zażywających preparat mastiki odnotowano złagodzenie objawów klinicznych choroby, a także redukcję stanu zapalnego i podwyższenie aktywności naturalnych mechanizmów antyoksydacyjnych; 
• wspomagające gojenie ran – mastika jest składnikiem bandaży, plastrów, okładów na skaleczenia i rany pooperacyjne. Występuje też w maściach na oparzenia i odmrożenia; 
• hepatoprotekcyjne i detoksykujące – mastika wpływa korzystnie na pracę wątroby poprzez stymulację wydzielania żółci i redukcję otłuszczenia tego narządu. Dzięki temu wątroba sprawniej funkcjonuje i może efektywniej oczyszczać organizm z toksyn. U chorych na niealkoholowe stłuszczenie wątroby leczonych przez 6 miesięcy mastiką zaobserwowano poprawę parametrów wątrobowych; 
• uzupełniające poziom cynku w organizmie – żucie gumy mastyksowej stanowi dobre źródło cynku. Stopniowe uwalnianie cynku podczas żucia jest zgodne z biologicznym tempem przyswajania i metabolizowania tego pierwiastka. 

Mastyks znajduje również zastosowanie jako: 

• środek odstraszający owady, 
• materiał do wypełnień stomatologicznych, 
• składnik gum do żucia, past do zębów, szamponów, mydeł, płynów do płukania jamy ustnej, 
• aromatyczna przyprawa do produkcji ciasteczek, deserów, lodów, czekolad, nalewek czy likierów, 
• stabilizator koloru w przemyśle tekstylnym,  
• składnik klejów i tworzyw sztucznych, 
• dodatek do perfum. 

Mastika – przed czy po jedzeniu? 

Aby jak najlepiej wykorzystać prozdrowotny potencjał, mastikę w kapsułkach przyjmuj na pusty żołądek. Oznacza to, że najlepiej zażywać ją na 30 minut przed posiłkiem lub wieczorem, zaraz przed snem. Guma mastyksowa do żucia sprawdzi się za to po posiłku, zwłaszcza gdy nie masz możliwości umycia zębów.  

Jak długo można stosować mastikę? 

Zażywanie mastiki jest uważane za bezpieczne, lecz jak dotąd nie przeprowadzono badań nad długoterminowym wpływem tej żywicy na organizm. Najdłuższe przeprowadzone badanie dotyczyło podawania wysokich dawek mastiki (do 5 g dziennie) przez 6 miesięcy. Nie stwierdzono wówczas żadnych negatywnych skutków takiej kuracji.

W dawkach uznawanych za terapeutyczne (1 g dziennie) kuracja powinna trwać od 4 do 12 tygodni. W niższych dawkach profilaktycznych okres stosowania można wydłużyć.  

Mastika – przeciwwskazania i skutki uboczne  

W dotychczas przeprowadzonych badaniach klinicznych naukowcy nie wykazali istotnych skutków ubocznych stosowania mastiki, nawet w wysokich dawkach. Osoby biorące udział w badaniach nie zgłaszały działań niepożądanych ze strony układu pokarmowego. Nie stwierdzono również toksycznego działania żywicy mastyksowej na wątrobę ani nerki. Odnotowano jedynie kilka przypadków alergicznego kontaktowego zapalenia skóry po zastosowaniu plastrów zawierających mastyks na ranę pooperacyjną. Nie zauważono występowania żadnych interakcji pomiędzy mastiką a innymi lekami. 

Przeczytaj również:
Mumio. Jak działa i jak rozpoznać prawdziwe?