Międzybłoniak opłucnej – przyczyny, objawy, leczenie

Czym jest międzybłoniak opłucnej?

Międzybłoniak opłucnej to nowotwór złośliwy rozwijający się z warstwy komórek zwanej mezotelium (międzybłonek), które stanowią wewnętrzną warstwę błony wyściełającej jamę opłucnej. Mezotelium występuje również w innych lokalizacjach w ludzkim ciele, np. osierdziu czy otrzewnej. Tam również mogą rozwijać się międzybłoniaki, jednak są one znacznie rzadsze niż międzybłoniak opłucnej, który stanowi około 90% tego typu nowotworów. 

Międzybłoniak opłucnej jest rzadkim nowotworem. W Polsce odnotowuje się około 320 przypadków rocznie. Zapadają na niego głównie mężczyźni (2-3 razy częściej niż kobiety). Jako średni wiek zachorowania wskazuje się 60. rok życia. 

Międzybłoniak opłucnej – przyczyny

Główną przyczyną zachorowań na międzybłoniaka opłucnej jest kontakt z azbestem, głównie azbestem niebieskim (krokidoitem) ze względu na budowę jego włókien – cieńszą i dłuższą od innych odmian materiału. Ryzyko zależy zarówno od intensywności narażenia, jego czasu, jak i stosowania środków ochrony osobistej, takich jak np. maski.  

Czas, jaki upływa od kontaktu z azbestem do rozwinięcia się choroby, może wynosić nawet kilkadziesiąt lat.  

Z tego powodu, mimo wprowadzenia w 1997 roku w Polsce zakazu stosowania wyrobów zawierających azbest, wciąż potwierdza się przypadki zachorowania na ten nowotwór. 

Zdecydowanie rzadsze, choć możliwe, jest również wystąpienie międzybłoniaka opłucnej u osób nienarażonych na azbest. W tych przypadkach bierze się pod uwagę związek z zakażeniem wirusem Simian oraz predyspozycje genetyczne, w tym obciążenie rodzinne. 

Międzybłoniak opłucnej – objawy i przebieg kliniczny

Międzybłoniak opłucnej zwykle charakteryzuje się agresywnym przebiegiem. Nacieka ścianę klatki piersiowej, płuco oraz sąsiednie struktury. Często prowadzi do gromadzenia się w jamie opłucnej nadmiernej ilości płynu, który uciska płuco. 

Do objawów nowotworu opłucnej należą: 

• ból w klatce piersiowej, 
• duszność, 
• kaszel, 
• spadek masy ciała, 
• w zaawansowanych przypadkach może wystąpić unieruchomienie i zniekształcenie klatki piersiowej po stronie, po której występuje guz. 

Międzybłoniak opłucnej – diagnostyka, leczenie i rokowanie

W RTG klatki piersiowej chorego z międzybłoniakiem opłucnej można uwidocznić pogrubienie i guzki opłucnej, obecność płynu w jamie opłucnowej oraz naciekanie szczelin międzypałatowych płuc przez nowotwór.  

Tomografia komputerowa, która jest dokładniejszym badaniem niż RTG, poza powyższymi zmianami pozwala także uwidocznić powiększenie węzłów chłonnych czy naciekanie miąższu płuca oraz zmierzyć wymiary obrazowanych zmian. 

Podstawę do postawienia rozpoznania stanowi badanie histopatologiczne wycinka guza, który pobiera się w trakcie wideotorakoskopii. Technika ta pozwala na wprowadzenie do jamy opłucnowej kamery oraz narzędzi pozwalających na uwidocznienie nacieku i pobranie z niego materiału. Ma to miejsce przez niewielkie nacięcie ściany klatki piersiowej lub w niektórych przypadkach w drodze otwartej biopsji chirurgicznej. 

Leczeniem stwarzającym szansę całkowitego wyleczenia jest radykalny zabieg operacyjny. Zależnie od wymaganego zakresu obejmuje on opłucną lub opłucną i płuco, niekiedy również przeponę oraz osierdzie. Taki zabieg często uzupełniany jest pooperacyjną radioterapią.  

Niestety ten typ leczenia jest możliwy do zastosowania u niewielkiej grupy chorych.  

Większość z uwagi na zaawansowanie nowotworu lub zły stan ogólny nie może zostać do niego zakwalifikowana. U tych chorych stosuje się leczenie paliatywne, którego celem nie jest wyleczenie, a łagodzenie objawów choroby i poprawa jakości życia chorego. Jego elementami mogą być: 

• pleurodeza – podanie do jamy opłucnowej talku lub niektórych antybiotyków czy leków cytostatycznych, co prowadzi do jej zarośnięcia i przez to zapobiega gromadzeniu się w niej płynu będącego powodem duszności; 
• radioterapia miejscowa – ma na celu łagodzenie bólu związanego z naciekiem nowotworowym; 
• chemioterapia – często prowadzi do zmniejszenia rozmiaru guza i złagodzenia dolegliwości z nim związanych; 
• zabieg operacyjny usunięcia opłucnej; 
• farmakologiczne leczenie przeciwbólowe; 
• leczenie żywieniowe; 
• wsparcie psychologiczne. 

Rokowanie w międzybłoniaku opłucnej jest niestety złe, a czas przeżycia (w zależności od stadium nowotworu w momencie rozpoznania) wynosi średnio od 4 do 18 miesięcy.

Przeczytaj również:
Co to jest odma opłucnowa?