Mindfulness – kiedy warto zastosować trening uważności?

Czym jest mindfulness? 

Pod tajemniczym pojęciem mindfulness (inaczej uważność) kryje się pozbawiona oceny świadomość tego, czego doświadcza się w obecnym momencie, tj. myśli, emocji, uczuć oraz wszelkich doznań cielesnych.

Uważność jest zatem formą treningu psychologicznego zorientowaną na teraźniejszość, która wywiera istotny wpływ na funkcjonowanie poznawcze, m.in. sposób myślenia, zapamiętywanie, skupienie uwagi, podejmowanie decyzji, rozwiązywanie problemów) oraz stan emocjonalny.

Mindfulness jako skuteczny sposób radzenia sobie z przewlekłym stresem i napięciem emocjonalnym oraz uzupełniająca forma terapii różnorodnych dolegliwości zdrowotnych cieszy się obecnie coraz większym zainteresowaniem zarówno specjalistów prezentujących interdyscyplinarne i holistyczne podejście do leczenia pacjenta, jak również entuzjastów zdrowego stylu życia i osób pragnących poprawić jego jakość. 

W jakich sytuacjach warto zastosować trening uważności? 

• Interwencje terapeutyczne oparte na uważności mogą być stosowane wspomagająco w leczeniu depresji i zaburzeń lękowych. 
• Regularne stosowanie mindfulness u pacjentów z chorobami nowotworowymi może przyczyniać się do skutecznego zmniejszenia cierpienia psychicznego, lęku, depresji, zmęczenia, bólu, strachu przed nawrotem choroby oraz trudności ze snem. 
• Konsekwentne praktykowanie uważności może zmniejszać napięcie psychiczne u chorych na reumatoidalne zapalenie stawów. 
• Mindfulness jest formą treningu mentalnego, która pozwala zachować dobrostan umysłowy i dobrą jakość życia pacjentów podstawowej opieki zdrowotnej. 
• Systematyczne stosowanie technik uważności prowadzi do zwiększenia samoświadomości oraz zmniejszenia objawów depresji i lęku, jak również lepszego zarządzania stresem u dzieci i młodzieży, czego pozytywnym następstwem jest poprawa kondycji psychofizycznej. 
• Wyniki niektórych badań sugerują, że trening mindfulness może poprawiać niektóre parametry snu u pacjentów z bezsennością, a co za tym idzie stanowić pomocniczą terapię leczenia zaburzeń snu. 

Czy mindfulness może być użytecznym narzędziem dla sportowców wyczynowych i osób rekreacyjnie uprawiających sport?  

Choć na ogół zawodowi sportowcy są postrzegani przez społeczeństwo jako osoby wyjątkowo zdrowe i silne psychicznie, to doświadczają oni często nieprzyjemnych emocji, w tym stresu przed zawodami czy lęku przed porażką, które niewątpliwie mogą wywierać negatywny wpływ na osiągane wyniki sportowe.  

W 2019 roku Międzynarodowy Komitet Olimpijski opublikował raport dotyczący zdrowia psychicznego elitarnych sportowców, w którym wykazano, że symptomy zaburzeń zdrowia psychicznego są szeroko rozpowszechnione wśród utytułowanych zawodników. Z powodu uogólnionych zaburzeń lękowych cierpi od 6 do 15% wyczynowców, natomiast objawy depresji zgłasza od 4 do nawet 68% profesjonalistów. 

W związku z tym obecnie świetnie rozwija się dziedzina psychologii – psychologia sportu, która pozwala wykorzystać określone strategie psychologiczne, aby pomóc zawodnikom lepiej radzić sobie z wyzwaniami, zwłaszcza silnym stresem związanym z udziałem w ważnych wydarzeniach sportowych. 

W jaki sposób trening uważności może być pomocny dla zawodników różnych dyscyplin sportowych?  

• Stosowanie interwencji terapeutycznych opartych na uważności może chronić przed wystąpieniem zjawiska wypalenia zawodowego w sporcie, zwłaszcza wśród młodych zawodników. Mindfulness jest jednym ze sposobów na zwiększenie samoświadomości oraz radzenie sobie ze stresem i nieprzyjemnymi emocjami, czego pozytywnym następstwem jest mniejsza podatność na wypalenie zawodowe. 
• Konsekwentne praktykowanie uważności może zmniejszać tendencję do ruminacji, czyli uporczywego rozpamiętywania w myślach swoich problemów oraz poprawiać zdolność do regulowania nieprzyjemnych emocji, w szczególności lęku, złości i smutku. W ten sposób zawodnicy mogą znacząco polepszyć swoje umiejętności zarządzania stresem (np. związanym ze startem w zawodach czy rozgrywanym meczem), a co za tym idzie – poprawić rezultaty sportowe. 
• Niektóre doniesienia naukowe wykazały, że zawodnicy systematycznie praktykujący mindfulness charakteryzowali się niższym stężeniem kortyzolu w ślinie, wzrostem pewności siebie, lepszą zdolnością do skupiania uwagi i mniejszym poziomem lęku, szczególnie w okresie startowym. Jednak badania prowadzono na stosunkowo niewielkiej grupie, dlatego opisane efekty wymagałyby dalszej, poszerzonej analizy. 
• Regularne włączanie do cotygodniowego programu ćwiczeń treningu uważności może przyczyniać się do znaczącej poprawy fizjologicznych i psychologicznych parametrów oraz wyników sportowych w sporcie precyzyjnym, tj. strzelaniu oraz rzucie lotką dart do tarczy. 

Przeczytaj również:
Jak poprawić koncentrację? Poznaj skuteczne metody!