Osobowość histrioniczna – przyczyny, objawy i leczenie histrionicznego zaburzenia osobowości

Osobowość histrioniczna – przyczyny zaburzenia 

Histrioniczne zaburzenie osobowości przeważnie rozpoczyna się we wczesnych latach dorosłego życia. Szacuje się, że dotyka 2-3% populacji. Do niedawna sądzono, że zaburzenie to częściej występuje u kobiet, jednak najnowsze badania wskazują, że osobowość histrioniczna nie jest skorelowana z płcią.  

Przyczyny wykształcenia się osobowości histrionicznej zazwyczaj są złożone. Dotychczas nie udało się jednoznacznie określić czynników, które odpowiadają za jej wystąpienie. Uważa się, że zaburzenie to może mieć podłoże w niewłaściwym wychowaniu i negatywnym stylu rodzicielskim (brak konsekwencji w karaniu i nagradzaniu; bezkrytyczność rodziców wobec dziecka; obojętność ze strony rodziców i ignorowanie potrzeb dziecka, skutkujące niskim poczuciem jego wartości).

Wśród innych czynników wpływających na rozwój osobowości histrionicznej wymienia się uwarunkowania genetyczne i biologiczne (nieprawidłowości w budowie mózgu i układzie neuroprzekaźników). 

Osobowość histrioniczna – objawy zaburzenia 

Zgodnie z klasyfikacją ICD-10, aby u osoby zdiagnozować histrioniczne zaburzenia osobowości powinny u niej wystąpić co najmniej cztery z następujących kryteriów szczegółowych:  

• dramatyzowanie siebie, teatralność, przesadny wyraz emocjonalny; 
• sugestywność (osoba łatwo ulega wpływom innych osób lub okoliczności); 
• powierzchowna i chwiejna uczuciowość; 
• stałe poszukiwanie działań, dzięki którym osoba staje się centrum uwagi; 
• niestosownie uwodzicielski wygląd lub zachowanie; 
• nadmierna koncentracja na atrakcyjności fizycznej [1]. 

Do podstawowych symptomów osobowości histrionicznej zaliczają się: 

• przesadna i intensywna ekspresja emocjonalna; 
• chwiejna i powierzchowna uczuciowość; 
• koloryzowanie własnych przeżyć; 
• nadmierna gestykulacja i teatralność reakcji; 
• ciągłe oczekiwanie aprobaty i chęć bycia docenionym; 
• potrzeba bycia w centrum zainteresowania; 
• lęk przed dezaprobatą społeczną, wrażliwość na brak zainteresowania ze strony otoczenia; 
• nadwrażliwość na krytykę; 
• brak tolerancji na frustrację, rozczarowanie i odroczoną gratyfikację; 
• skłonność do szybkich zmian, szukania rozrywek lub nowych wyzwań; 
• uleganie wpływom innych, przejmowanie cudzych poglądów i postaw oraz sugerowanie się ich sposobem myślenia; 
• nadmierna ekspresja seksualności i prowokacyjne zachowania; 
• nadmierna koncentracja na wyglądzie zewnętrznym; 
• stosowanie manipulacji dla osiągania osobistych korzyści; 
• egocentryzm, nieuwzględnianie potrzeb innych ludzi; 
• lęk o swoje zdrowie, dramatyczne przedstawianie swoich problemów zdrowotnych. 

Histrioniczny styl funkcjonowania 

Osoby o histrionicznym stylu funkcjonowania mieszczą się w granicach normy. Posiadają cechy podobne do osób z zaburzeniem, ale w mniejszym natężeniu. Dzięki temu nie przejawiają problemów w życiu codziennym i w relacjach społecznych. Są to osoby ekspresyjne i towarzyskie, kolorowe i oryginalne. Mają w sobie charyzmę, energię i radość życia, którą zarażają innych. Lubią pochwały i komplementy, ale nie są od nich uzależnione. Wygląd zewnętrzny jest dla nich ważny, ale nie mają obsesji na jego punkcie. Nie wykazują cech labilności emocjonalnej.  

Osobowość histrioniczna – zaburzenia współwystępujące 

Osobowość histrioniczna może współwystępować z innymi zaburzeniami związanymi ze zdrowiem psychicznym, wśród których wymienia się:  

• inne zaburzenia osobowości (np. osobowość zależna, narcystyczna, antyspołeczna lub borderline); 
• zaburzenia nastroju (depresja, mania lub hipomania); 
• zaburzenia lękowe; 
• uzależnienie od substancji psychoaktywnych. 

Osobowość histrioniczna – leczenie zaburzenia 

Podstawową i najskuteczniejszą formą leczenia histrionicznych zaburzeń osobowości jest psychoterapia. Najczęściej stosuje się psychoterapię poznawczo-behawioralną, psychodynamiczną lub interpersonalną. Terapia ma na celu stabilizację stanu pacjenta, poznanie jego motywacji i obaw, zmianę stylu komunikacji i schematów interakcji, wsparcie w budowaniu zdrowych relacji z innymi ludźmi oraz wzmocnienie poczucia własnej wartości. Leczenie farmakologiczne wskazane jest w przypadku współwystępowania objawów innych zaburzeń (depresji, hipomanii, stanów lękowych). Osoby z osobowością histrioniczną często dobrze radzą sobie w sytuacjach społecznych i nie zauważają swojego problemu. Z tego względu rzadko zgłaszają się na terapię.

Przeczytaj również:
Osobowość dyssocjalna – przyczyny, objawy i leczenie