Otępienie z ciałami Lewy’ego – objawy, rozpoznanie, leczenie

Otępienie z ciałami Lewy’ego – czym jest? 

Otępienie z ciałami Lewy’ego to choroba neurodegeneracyjna, w przebiegu której dochodzi do patologicznych zmian w ośrodkowym układzie nerwowym skutkujących demencją. DLB występuje głównie u osób po 65. roku życia. Częściej dotyka mężczyzn niż kobiet. Schorzenie to charakteryzuje się obecnością ciał Lewy’ego (nieprawidłowych złogów białek) uszkadzających korę nową i układ limbiczny.

Otępienie z ciałami Lewy’ego – rozpoznanie 

Diagnoza otępienia z ciałami Lewy’ego stawiana jest w oparciu o kryteria kliniczne, ocenę neurologa, badania neuropsychologiczne, neuroobrazowanie (rezonans magnetyczny, tomografia komputerowa) oraz badania laboratoryjne.  

Wczesne rozpoznanie i trafna diagnoza są istotne, ponieważ osoby chorujące na DLB wykazują nadwrażliwość na leki neuroleptyczne, które mogą im poważnie zaszkodzić oraz doprowadzić do nagłego pogorszenia sprawności ruchowej oraz splątania.  

Zdarza się, że DLB jest mylone z chorobą Alzheimera lub Parkinsona. Z tego względu kluczowe jest przeprowadzenie diagnostyki różnicowej i dokonanie rozdziału pomiędzy tymi schorzeniami. Jednym z kryteriów diagnostycznych jest granica czasowa (tzw. kryterium jednego roku) pomiędzy wystąpieniem otępienia i zespołu parkinsonowskiego. Jeśli w ciągu pierwszego roku choroby demencja i parkinsonizm pojawiają się prawie jednocześnie, to można postawić rozpoznanie otępienia z ciałami Lewy’ego. Jeśli z kolei otępienie dołącza do objawów parkinsonizmu po okresie dłuższym niż rok, to należy podejrzewać chorobę Parkinsona.  

Otępienie z ciałami Lewy’ego – objawy 

Do rozpoznania DLB niezbędne jest stwierdzenie otępienia i objawów stanowiących charakterystyczną triadę: parkinsonizmu, omamów wzrokowych oraz fluktuacji funkcji poznawczych [1]. Obecność ciał Lewy’ego w obszarze korowym i limbicznym prowadzi do charakterystycznych objawów, takich jak:  

• postępujące zaburzenia poznawcze, problemy z koncentracją uwagi i wykonywaniem codziennych czynności, trudności z orientacją w przestrzeni oraz podtrzymaniem wątku toczącej się rozmowy; 
• fluktuacja stanu poznawczego (zmienność nasilenia zaburzeń funkcji poznawczych); 
• omamy wzrokowe i halucynacje o barwnej i szczegółowej tematyce; 
• zaburzenia wzrokowo-przestrzenne; 
• zaburzenia funkcji wykonawczych (problemy z planowaniem i podejmowaniem działań); 
• zaburzenia zachowania w fazie snu REM, koszmary senne; 
• zespół parkinsonowski (symetryczna sztywność, akinezja, spowolnienie ruchowe lub bezruch, zaburzenia odruchów postawnych i częste upadki, brak drżenia spoczynkowego); 
• apatia i zaburzenia nastroju; 
• ataki lęku i paniki; 
• zaburzenia pamięci epizodycznej (początkowo łagodne, nasilają się z postępem choroby). 

Otępienie z ciałami Lewy’ego – leczenie 

Otępienie z ciałami Lewy’ego jest chorobą postępującą, na którą nie ma konkretnego i skutecznego lekarstwa. Wczesne wykrycie DLB i trafna diagnoza są kluczowe ze względu na możliwość wdrożenia odpowiedniego postępowania terapeutycznego, mogącego przyczynić się do złagodzenia objawów i poprawy jakości życia osób chorych. W przypadku DLB wszystkie grupy symptomów (trudności w funkcjonowaniu poznawczym, objawy neuropsychiatryczne, parkinsonizm, zaburzenia zachowania) wymagają zastosowania odrębnego sposobu leczenia, obejmującego zarówno farmakoterapię, jak i metody niefarmakologiczne.  

Leczenie farmakologiczne 

Farmakoterapia zakłada podawanie choremu odpowiednich leków, dostosowanych do jego stanu zdrowia i prezentowanych objawów: 

• Inhibitory acetylocholinesterazy (donepezil, rywastygmina) – odpowiadają za leczenie zaburzeń poznawczych i zespołu otępiennego oraz zmniejszają nasilenie objawów apatii, lęku, omamów i urojeń; 
• Memantyna – wpływa na poprawę procesów poznawczych oraz redukuje zaburzenia zachowania (w tym zaburzenia zachowania w fazie snu REM); 
• Leowdopa – wykazuje skuteczność w leczeniu zespołu parkinsonowskiego i zaburzeń ruchowych; 
• Leki przeciwpadaczkowe (karbamazepina, walproinian sodu) – zmniejszają pobudzenie i pozytywnie wpływają na zaburzenia zachowania; 
• Leki przeciwdepresyjne (SSRI, selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny) – stosowane w leczeniu stanów depresyjnych, apatii, omamów i urojeń. 

Oddziaływania niefarmakologiczne 

Oddziaływania niefarmakologiczne w leczeniu DLB są równie ważne co przyjmowane leki i obejmują: stymulację poznawczą, trening pamięci, trening orientacji w przestrzeni i rzeczywistości, rozwiązywanie krzyżówek, układanie puzzli, gry planszowe, ćwiczenia fizyczne, terapię poznawczo-behawioralną, psychoedukację rodziny na temat obrazu choroby, wprowadzenie pomocy pamięciowych w otoczeniu chorego i dostosowanie najbliższego środowiska do jego potrzeb. Oddziaływania niefarmakologiczne wpływają na usprawnienie funkcjonowania poznawczego, zmniejszenie zaburzeń zachowania i zwiększenie poczucie bezpieczeństwa.  

Trafne rozpoznanie otępienia z ciałami Lewy’ego wymaga współpracy zarówno specjalistów, jak i rodziny chorego. Bliscy pacjenta pełnią ważną rolę w procesie leczenia oraz stanowią źródło cennych spostrzeżeń na temat stanu jego zdrowia. Wczesna diagnoza jest kluczowa, ponieważ wpływa na wdrożenie prawidłowego postępowania terapeutycznego, przez co przyczynia się do złagodzenia objawów choroby i poprawy jakości życia chorego.  

Przeczytaj również:
Otępienie w chorobie Parkinsona – jak je rozpoznać u bliskiej osoby?