Płukanie zatok. Jak robić to poprawnie?

Kiedy wykonać płukanie zatok? 

Irygację można wykonać za pomocą roztworu chlorku sodu w stężeniu 0,9% (roztwór izotoniczny) lub wyższym (roztwór hipertoniczny). Do płukania zatok można użyć gotowy zestaw zawierający butelkę i saszetki z chlorkiem sodu lub też specjalny dzbanek do płukania zatok. 

Płukanie zatok można wykonać w przypadku: 

• zalegającej w nosie wydzieliny; 
• przewlekłego lub ostrego zapalenia zatok przynosowych; 
• kataru w infekcji bakteryjnej, wirusowej lub alergii; 
• narażenia na wdychanie pyłów; 
• długotrwałego przebywania w klimatyzowanych lub nadmiernie ogrzewanych pomieszczeniach; 
• długotrwałego stosowania leków osuszających śluzówkę nosa. 

Płukanie zatok może być również przeprowadzone pielęgnacyjnie po zabiegach chirurgicznych w obrębie nosa lub zatok, po konsultacji z lekarzem.

W przypadku choroby można płukać zatoki dwa razy dziennie. Chcąc utrzymać odpowiednią higienę i nawilżenie śluzówki nosa, irygację można wykonywać 2-3 razy w tygodniu. Dzieci od 4. roku życia mogą płukać zatoki pod obserwacją osoby dorosłej. Zabieg ten jest także bezpieczny dla kobiet w ciąży i karmiących piersią. 

Płukanie zatok – jaką wodę wykorzystać? 

Woda wykorzystywana do rozpuszczenia chlorku sodu do płukania zatok powinna być możliwie jak najczystsza. W wodzie znajdują się rozpuszczone substancje i mikroorganizmy, które mogą podrażnić zatoki i wywołać różne choroby. Jednym z groźniejszych patogenów, który może znajdować się w wodzie jest pierwotniak Naegleria fowleri. Wywołuje on negleriozę, czyli ostre pierwotne zapalenie mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych.  

Woda do płukania zatok powinna być: 

• sterylna lub destylowana – pozbawiona mikroorganizmów i rozpuszczonych w niej substancji; 
• gotowana – proces gotowania zabija bakterie bytujące w wodzie; aby mieć pewność, że woda jest czysta, gotuj ją przez około 5 minut, a po ostudzeniu natychmiast zużyj; 
• filtrowana – niektóre filtry do wody oczyszczają wodę z bakterii.

Jak płukać zatoki? 

1. Przygotuj roztwór do płukania zatok zgodnie z instrukcją umieszczoną w ulotce lub na opakowaniu zestawu do płukania zatok. Sprawdź, czy sól całkowicie rozpuściła się w wodzie. 
2. Stań nad umywalką, pochylając lekko głowę.  
3. Swobodnie oddychaj przez usta i przyłóż końcówkę butelki (irygatora) do jednej dziurki nosowej. 
4. Ściśnij butelkę w taki sposób, aby płyn dostał się do nosa. Cały czas swobodnie oddychaj. Roztwór przepłynie przez zatoki w kierunku drugiej dziurki nosa i wydostanie się przez nią.  
5. Jeśli roztwór dostanie się do gardła, nie połykaj go. 
6. Powtórz płukanie w drugiej dziurce nosa. 
7. Po zakończeniu płukania zatok wydmuchaj nos w chusteczkę. 
8. Pozostały w butelce roztwór wylej, a butelkę dokładnie umyj i osusz. 

Płukanie zatok w domu – co stosować, a czego nie? 

Do płukania zatok stosuj roztwór chlorku sodu, czyli zwykłą sól kuchenną. Stosowanie innych roztworów, np. zawierających wodę utlenioną, sodę oczyszczoną czy płyn Lugola może być niebezpieczne dla zdrowia. Substancje te mogą podrażniać śluzówkę i doprowadzić do jej perforacji.

Dodatek wody utlenionej w nieodpowiednim stężeniu może spowodować martwicę tkanek.  

Płukanie zatok wykonuj zawsze zgodnie z instrukcją, czyli umożliwiając swobodne wydostanie się roztworu drugą dziurką nosa. W internecie można znaleźć opisy, w których zalecane jest odchylenie głowy do tyłu i zakroplenie roztworu do obu dziurek nosa. Procedura ta wymaga wstrzymania powietrza i pozostania w tej pozycji przez około minutę. Jest to bardzo niebezpieczne, ponieważ istnieje możliwość zachłyśnięcia się wodą, która przedostanie się do gardła. Może to skutkować niedotlenieniem organizmu, a nawet śmiercią.  

Płukanie zatok – przeciwwskazania 

Irygacji zatok nie powinny wykonywać osoby, które: 

• mają całkowicie zablokowaną dziurkę od nosa, co uniemożliwi wypłynięcie roztworu; 
• mają zatkane ucho lub infekcję ucha; 
• miały przeprowadzony zabieg chirurgiczny w obrębie nosa lub ucha. 

Płukania zatok nie powinno się wykonywać na godzinę przed snem. 

Płukanie zatok – skutki uboczne 

Zazwyczaj płukanie zatok nie powoduje żadnych skutków ubocznych. U niektórych osób może pojawić się podrażnienie lub pieczenie śluzówki nosa. Jest to spowodowane zwykle zbyt wysokim stężeniem roztworu przygotowanego do płukania zatok. Rozwiązaniem tego problemu jest redukcja ilości rozpuszczonego chlorku sodu w wodzie. 

Przeczytaj również:
Katar zatokowy – jak go rozpoznać?