Próba wysiłkowa. Jak się do niej przygotować?

Czym jest próba wysiłkowa? 

Próba wysiłkowa to badanie, które ocenia pracę serca podczas wysiłku fizycznego. Diagnostyka opiera się na analizie krzywych EKG rejestrowanych w czasie rzeczywistym, regularnym pomiarze ciśnienia tętniczego krwi oraz obserwacji tętna. Test wysiłkowy ma na celu ujawnienie cech choroby niedokrwiennej serca. 

Wykonując to badanie, możemy także ocenić ewentualne zaburzenia rytmu serca oraz skoki ciśnienia tętniczego w trakcie i tuż po wysiłku. Test wysiłkowy pozwala również ocenić wydolność fizyczną pacjentów po przebytym zawale serca i będących w trakcie rehabilitacji kardiologicznej.​

Próba wysiłkowa – dlaczego wykonuje się ją podczas wysiłku fizycznego? 

Gdy wykonujemy wysiłek fizyczny, rośnie zapotrzebowanie mięśnia sercowego na tlen. Aby je pokryć, serce zaczyna szybciej pompować krew, wzrasta ciśnienie skurczowe i zwiększa się przepływ przez naczynia wieńcowe zaopatrujące serce w tlen i substancje odżywcze. U osób, u których naczynia wieńcowe zwężyły się na skutek różnych chorób, możliwość zwiększenia przepływu wieńcowego jest znikoma. Obciążone pracą serce nie dostaje odpowiedniej ilości tlenu, co skutkuje niedotlenieniem mięśnia sercowego. Objawem tego są bóle w klatce piersiowej i zmiany w zapisie EKG świadczące o chorobie niedokrwiennej serca.​​

Wskazania do EKG wysiłkowego 

Istnieje kilka sytuacji, w których pacjent powinien wykonać próbę wysiłkową.  

Należą do nich: 

• podejrzenie choroby niedokrwiennej serca u osób z bólami w klatce piersiowej i prawidłowym spoczynkowym zapisem EKG, 
• wykrycie bezobjawowej choroby niedokrwiennej serca u osób o wysokim ryzyku zachorowania, 
• ocena tolerancji wysiłku i rokowania po zawale serca, 
• ocena zaawansowania choroby wieńcowej, 
• diagnostyka zaburzeń rytmu i przewodzenia, występujące najczęściej podczas wysiłku, 
• ocena wydolności serca i tolerancji wysiłku u osób przewlekle chorych, 
• ocena skuteczności leczenia choroby niedokrwiennej serca, 
• diagnostyka omdleń i zasłabnięć. 

Jak się przygotować do próby wysiłkowej? 

Przed próbą wysiłkową zastosuj się do poniższych wskazówek: 

• Przyjmij stałe leki zgodnie z zaleceniami lekarza. 
• Tuż przed badaniem nie pij mocnej kawy, herbaty ani napojów wpływających na pracę serca. Nie pal również papierosów.  
• Zjedz posiłki o stałych porach dnia (nie przychodź na czczo ani tuż po obfitym daniu). Jeśli chorujesz na cukrzycę, weź ze sobą przekąskę na wypadek spadku cukru po wysiłku. 
• Załóż wygodne, niekrępujące ruchów ubranie i sportowe buty. Kobiety mogą mieć na sobie sportowy biustonosz. Badanie przeprowadza się bez koszulki, ponieważ lekarz musi podłączyć na klatce piersiowej elektrody. Z tego względu mężczyźni powinni, w miarę możliwości, usunąć owłosienie na klatce piersiowej. 
• Zdejmij z szyi łańcuszki i krępującą ruchy biżuterię, która mogłaby dotykać elektrod EKG. Jeśli masz długie włosy, zwiąż je przed badaniem. 
• Przed wejściem do gabinetu odpocznij ok. 15-20 min, aby uspokoić pracę serca. 
• Nie rób badania w trakcie infekcji. 

Próba wysiłkowa – ile trwa? 

Elektrokardiograficzna próba wysiłkowa trwa średnio od 20 do 30 minut. 

Próba wysiłkowa – opis badania 

Po wejściu do gabinetu lekarz poprosi Cię o założenie sportowych butów i zdjęcie koszulki. Następnie umieści na Twojej klatce piersiowej i tułowiu samoprzylepne elektrody rejestrujące zapis EKG, a na przedramieniu mankiet do pomiaru ciśnienia krwi. Przed przystąpieniem do wysiłku lekarz mierzy ciśnienie tętnicze w spoczynku i rejestruje aktualny zapis EKG. 

Po dokonaniu wstępnych pomiarów pacjent przechodzi na bieżnię (lub rower stacjonarny – ergometr rowerowy). Bieżnia unosi się stopniowo i przyspiesza średnio co 3 minuty. Na każdym etapie mierzy się ciśnienie tętnicze. Tętno i EKG są rejestrowane na bieżąco na monitorze połączonym z bieżnią. Wielkość wysiłku określamy przy pomocy tzw. jednostek metabolicznych (MET). 

Próbę wysiłkową kończy osiągnięcie przez pacjenta częstotliwości rytmu. Jest ona wyliczana na podstawie jego płci i wieku.  

Test przerywamy, jeśli u pacjenta wystąpią: 

• ból wieńcowy,  
• spadek częstości akcji serca,  
• spadek skurczowego ciśnienia tętniczego krwi,  
• duszności,  
• objawy wyczerpania fizycznego,  
• niebezpieczne zaburzenia rytmu serca.

Próba wysiłkowa – czy badanie jest bezpieczne? 

Podczas wysiłku u pacjentów z chorobami kardiologicznymi mogą wystąpić różne dolegliwości, np. nagłe osłabnięcie, duszności czy zawroty głowy. Dlatego próba wysiłkowa powinna być przeprowadzana w obecności lekarza, który może w odpowiednim momencie przerwać wysiłek, posadzić pacjenta w bezpiecznej pozycji i udzielić mu pomocy.  

Ponadto bieżnia jest wyposażona w widoczny i łatwy dostępny dla pacjenta przycisk, który natychmiast zablokuje przesuwanie się taśmy. 

EKG wysiłkowe – przeciwwskazania

• Świeży zawał mięśnia sercowego i okres 2-6 tygodni po przebytym zawale, 
• przewlekła niewydolność krążenia, 
• niektóre zaawansowane zaburzenia rytmu i przewodzenia w sercu, 
• tętniak aorty, 
• nieleczone nadciśnienie tętnicze przekraczające 180/110 mmHg, 
• zapalenie mięśnia sercowego, 
• ostre choroby infekcyjne, 
• choroby narządu ruchu i układu nerwowego uniemożliwiające wykonanie badania. 

Jeśli pacjent ma wszczepiony stymulator serca albo zażywa niektóre leki nasercowe, o przeprowadzeniu badania decyduje lekarz prowadzący. 

Próba wysiłkowa – jaka jest jej cena? 

Cena próby wysiłkowej waha się od 120 do 270 zł. Badanie jest całkowicie refundowane przez NFZ. Ze skierowaniem kardiologa możesz wykonać je w placówkach medycznych.

Przeczytaj również:
Badanie EKG. Jak się do niego przygotować?
Holter EKG. Na czym polega to badanie?