Toksyna botulinowa – zastosowanie w dermatologii

Leczenie nadpotliwości 

Nadpotliwość dotyczy od 1 do 5% populacji. Przeważnie jest samoistna, a jej objawy są przyczyną stygmatyzacji społecznej, co jest ogromnym problemem dla pacjentów.  

Leczenie nadpotliwości toksyną botulinową jest jednym z najczęstszych zastosowań BTX. Polega ono na wstrzyknięciu toksyny śródskórnie celem porażenia nerwów zaopatrujących gruczoły potowe. Odpowiedź na leczenie uzyskuje się zwykle po 2-4 tygodniach, a efekty utrzymują się od 3 do 9 miesięcy. Długość działania może wydłużać się z każdym kolejnym zabiegiem.  

Nadpotliwość jest chorobą przewlekłą i takiego leczenia wymaga. Choć terapia za pomocą BTX-A okazała się być efektywną i stosunkowo bezpieczną metodą przy jednorazowym zastosowaniu, nie ma dostępnych wielu danych na temat bezpieczeństwa w przypadku powtarzanych iniekcji.

Blizny hipertroficzne i keloidy 

Blizny hipertroficzne (inaczej: przerostowe) są wynikiem nadmiernej odpowiedzi tkanki na uraz. Charakteryzują się lokalną niekontrolowaną proliferacją fibroblastów i nadmiaru macierzy pozakomórkowej. Blizny te charakteryzują się zwiększoną ilością kolagenu.  

Na powstawanie blizn przerostowych najbardziej narażone są osoby czarnoskóre. Istotna jest także lokalizacja urazu – bardziej podatne na powstawanie blizn przerostowych miejsca to ramiona, tułów, czy małżowiny uszne. Inne czynniki ryzyka obejmują uwarunkowania genetyczne oraz przedłużony czas gojenia rany.  

Pojawiły się badania sugerujące, że BTX-A może być użyta do terapii blizn hipertroficznych. Klasycznie keloidy leczone są za pomocą glikokortykosteroidów. Randomizowane badanie wykazało, że BTX-A była nie tylko równie skuteczna w redukcji wielkości keloidów, ale i wykazała większą skuteczność w zmniejszaniu nasilenia dolegliwości bólowych oraz świądu związanych z tą dolegliwością. 

Uważa się, że BTX-A można także stosować profilaktyczne – toksyna botulinowa ogranicza napięcie mięśni,  których skurcz utrudnia proces gojenia ran i predysponuje do powstawania blizn. 

Zaczerwienie twarzy 

Nagłe zaczerwienienie twarzy to dolegliwość, która może wynikać ze zmian hormonalnych związanych z menopauzą lub z trądziku różowatego. Może być też przypadłością idiopatyczną, tj. nie posiadającą znanej przyczyny. 

Toksyna botulinowa okazała się skuteczna w leczeniu przyczynowym zaczerwienienia twarzy – blokuje ona przewodnictwo nerwowe ścieżki związanej z acetylocholiną (jest to jeden z neuroprzekaźników). W badaniach randomizowanych pacjenci obserwowali różnicę już po 2-3 tygodniach od iniekcji. 

Przetłuszczająca się cera 

Przetłuszczająca się cera to częsty problem, na który ciężko znaleźć satysfakcjonujące rozwiązanie. Podstawą do badań nad zastosowaniem toksyny botulinowej w terapii tej dolegliwości jest fakt, że gruczoły łojowe zaopatrywane są przez neurony cholinergiczne, których szlaki toksyna ta blokuje. Istnieją badania o obiecujących wynikach, ale by potwierdzić to zastosowanie, określić właściwą technikę wstrzykiwania oraz zakres odpowiednich dawek – potrzebnych jest więcej danych.  

Botoks a regulacje prawne i bezpieczeństwo 

Przeciwwskazaniami do stosowania toksyny botulinowej są m.in.:  

• nadwrażliwość na substancję czynną,  
• ogólne zaburzenia czynności mięśniowej, 
• stan zapalny w miejscu wstrzyknięcia.  

Zachowania szczególnej ostrożności wymagają pacjenci z zaburzeniami krzepnięcia krwi i stosujący leki przeciwzakrzepowe, chorzy na stwardnienie zanikowe boczne czy osoby z zaburzeniami czynności nerwowo-mięśniowej. 

W Polsce kwestie przepisów w zakresie medycyny estetycznej, tj. wykonywania zabiegów z użyciem m.in. toksyny botulinowej nadal nie są uregulowane. W praktyce oznacza to, że zabiegi te może wykonywać każdy. Dla dobra pacjenta zabiegi te powinny być wykonywane wyłącznie przez osoby posiadające odpowiednie wykształcenie i kwalifikacje.

Przeczytaj również:
Toksyna botulinowa – najbardziej śmiertelna substancja świata czy cudowny lek?