Ultradźwięki. Jakie mają zastosowanie?

Co to są ultradźwięki? 

Ultradźwięki to nic innego jak fale akustyczne. W zależności od częstotliwości drgań, fala odbierana jest przez człowieka jako dźwięk lub jego brak. Zakres częstotliwości fal akustycznych, które powodują odczucia słuchowe to 20-20000 Hz. Ultradźwięki, ze względu na zakres powyżej 20000 Hz, są niesłyszalne dla ludzkiego ucha. Dzięki swoim unikalnym właściwościom fale ultradźwiękowe znalazły zastosowanie w medycynie do celów leczniczych i diagnostycznych.

Zastosowanie ultradźwięków 

Ultradźwięki znalazły szerokie zastosowanie w fizjoterapii dzięki swojej zdolności do przenikania przez skórę i oddziaływania na mięśnie. Efektem tego przenikania jest:  

• miejscowe ogrzanie eksponowanego miejsca – dochodzi do zwiększenia elastyczności struktur mięśniowych bogatych w kolagen i przyspieszenia procesów naprawczych; 
• oddziaływanie mechaniczne – komórki są stymulowane do szybszej regeneracji poprzez poprawę dostępności płynów i składników odżywczych; 
• ułatwianie przenikania przez skórę związków chemicznych wykazujących działanie przeciwbólowe. 

Terapie lecznicze wykorzystujące fale akustyczne o częstotliwości ultradźwiękowej nazywa się sonoterapią, fonoterapią, ultrasonoterapią lub ultrafonoterapią.  Ultradźwięki rozchodzą się w wodzie, stąd ich zastosowanie w leczniczych kąpielach. Jest to szczególnie przydatne w leczeniu miejsc o ograniczonym dostępie i powierzchni. Mowa tutaj o palcach rąk i nóg oraz elementach kostnych stawów łokciowych, skokowych i nadgarstków. 

Stosowanie ultradźwięków w terapii leczniczej pozwala na: 

• zmniejszenie objawów bólowych i zapalnych, 
• poprawę przepływu limfy w naczyniach, 
• miejscowe przekrwienie i ogrzanie, 
• rozluźnienie struktur mięśniowych, 
• szybsze gojenie się ran, 
• zwiększenie elastyczności blizn i zwłóknień. 

Innym zastosowanie ultradźwięków w medycynie jest ultrasonografia (USG). Jest to badanie diagnostyczne, w którym wykorzystuje się efekt odbicia fali ultradźwiękowej. Polega ono na wysłaniu w głąb ciała wiązki fal, które odbite od wewnętrznych struktur organizmu (narządów naczyń i tkanek) wracają do głowicy rejestrującej. Po przetworzeniu uzyskuje się obraz, którego opisem zajmuje się lekarz radiolog. Dzięki USG może on dostrzec odstępstwa od cech anatomicznych, a więc symptomy choroby.  

Wskazania do zastosowania ultradźwięków 

Wskazaniem do zastosowania terapii leczniczej opartej na ultradźwiękach są między innymi: 

• przykurcze więzadeł i powięzi powodujące zmniejszenie ruchomości stawów, 
• przykurcze na skutek zbliznowaceń, 
• stany zapalne o przewlekłym charakterze. 

Dodatkowo ultradźwięki stosowane są w terapiach zmniejszających objawy bólowe mięśni. Metody te wykorzystuje się także w leczeniu ran, co przyspiesza proces gojenia, a także złamań kości (ultradźwięki mobilizują komórki kości do szybszego zrastania). 

Badanie USG zazwyczaj zlecane jest przez lekarza dla zobrazowania narządów wewnętrznych, ale także tkanek miękkich, stawów i naczyń. USG znalazło szczególne zastosowanie jako badanie diagnostyczne u kobiet w ciąży. 

Ultradźwięki – przeciwwskazania 

Przeciwwskazania do stosowania ultradźwięków dzielimy ze względu na typ terapii. W badaniu diagnostycznym USG najczęstszym przeciwwskazaniem jest przerwanie ciągłości powłoki skórnej. 

Zdecydowanie większa lista przeciwwskazań dotyczy terapii o charakterze leczniczym. Przeciwwskazane są terapie: 

• okolic brzucha w czasie trwania ciąży; 
• miejsc, w okolicy których nastąpiło krwawienie albo ryzyko jego wystąpienia; 
• u chorych na nowotwory; 
• w miażdżycy zaawansowanej; 
• u pacjentów z zakrzepicą żył głębokich; 
• gdy wszczepiony został rozrusznik serca; 
• okolic oczu, narządów płciowych i serca, gdy towarzyszy temu choroba wieńcowa. 

Czy ultradźwięki są szkodliwe? 

Szkodliwość stosowania ultradźwięków jest związana z zastosowaniami w szczególnych przypadkach w obecności przeciwwskazań.

Pamiętaj, aby przed zleceniem zabiegu przez lekarza poinformować go o stanie swojego zdrowia.

W ten sposób można w znacznym stopniu wykluczyć możliwość wystąpienia szkodliwych działań ultradźwięków. 

Skutki uboczne stosowania ultradźwięków 

Skutkami ubocznymi terapii ultradźwiękami mogą być oparzenia okostnej, objawiające się bólem i gorączką. Dodatkowo może wystąpić miejscowe przegrzanie miejsca, które zostało poddane terapii. Przyczyną tego stanu może być nieprawidłowo przeprowadzony zabieg, dlatego ważne jest, by zawsze były one zlecane i wykonywane przez wykwalifikowane osoby.

Przeczytaj również:
Jonoforeza – na czym polega? Wskazania i skutki uboczne