Wapń. Gdzie znajdziemy go najwięcej? Kiedy suplementować?

Wapń, potocznie nazywany wapnem, to pierwiastek chemiczny obecny w organizmie (stanowi 1,5% masy ciała). Zdecydowana większość wapnia (niemal 99%) znajduje się w kościach. 

Wapń w organizmie pełni wiele ważnych funkcji, które warunkują prawidłowe funkcjonowanie organizmu.  

Zaliczamy do nich: 

• funkcje budulcowe – wapń jest głównym budulcem kości, chrząstek i zębów, wchodzi w skład naczyń krwionośnych, włosów i paznokci;  
• funkcje regulacyjne – odpowiada za aktywację i wydzielanie hormonów, enzymów, neurotransmiterów; 
• funkcje motoryczne – wapń bierze udział w regulacji skurczu mięśni w organizmie; 
• udział w utrzymaniu homeostazy – pierwiastek ten odpowiada za przepuszczalność błon komórkowych, bierze udział w procesie krzepnięcia krwi.  

Produkty bogate w wapń – tabela 

Skutki niedoboru wapnia 

Długotrwały niedobór wapnia może prowadzić do wielu zmian i chorób. Szczególnie podatne są dzieci, kobiety ciężarne i karmiące piersią oraz osoby w podeszłym wieku.  

Do skutków niedoboru wapnia zaliczamy: 

• deformacje kości, 
• skrzywienia kręgosłupa, 
• wczesną próchnicę, 
• późne ząbkowanie i chodzenie u dzieci, 
• nadmierną potliwość, 
• osteoporozę, 
• pogorszoną krzepliwość krwi, 
• skłonność do alergii, 
• bolesne skurcze mięśni, 
• skłonność do złamań, 
• bóle kostno-stawowe. 

Wapń – norma we krwi 

We krwi można zbadać poziom wapnia całkowitego i zjonizowanego. Stężenie wapnia całkowitego powinno być profilaktycznie sprawdzane u osób po 50. roku życia, które są narażone na rozwój osteoporozy.  

Zbadaj wapń całkowity, jeśli: 

• doświadczasz spontanicznych złamań, 
• cierpisz na bóle kości, 
• masz zaburzenia wzrostu, 
• cierpisz na przewlekłą chorobę nerek, 
• masz ostre zapalenie trzustki, 
• jesteś po zabiegu częściowego lub całkowitego usunięcia tarczycy.  

Według aktualnych danych średnie zapotrzebowanie na wapń dla osób dorosłych wynosi 1000 mg. Zapotrzebowanie to jest wyższe u dzieci w okresie intensywnego wzrostu (9-18 lat), u kobiet powyżej 50 lat, mężczyzn powyżej 70 lat oraz kobiet w ciąży i karmiących piersią. 

Normy wapnia całkowitego wynoszą: 

• dzieci poniżej 10 dni od narodzin – 7,6-10,4 mg/dl, 
• dzieci do 2 lat – 9,0-11,0 mg/dl, 
• dzieci od 2 do 12 lat – 8,8-10,8 mg/dl, 
• nastolatkowie od 12 do 18 lat – 8,4-10,2 mg/dl, 
• dorośli od 18 do 60 lat – 8,6-10,0 mg/dl, 
• od 60 do 90 lat – 8,8-10,2 mg/dl, 
• powyżej 90 lat – 8,2-9,6 mg/dl. 

W osoczu można oznaczyć także poziom wapnia zjonizowanego, jeśli występują objawy sugerujące niski poziom wapnia, nawet przy prawidłowych wartościach wapnia całkowitego. Nieprawidłowy poziom wapnia zjonizowanego może oznaczać: 

• nieprawidłową pracę nerek, 
• niedobory żywieniowe wapnia, 
• zaburzenia hormonów, które regulują stężenia wapnia w organizmie, 
• zbyt wysokie lub zbyt niskie uwalnianie wapnia z kości. 

Prawidłowa wartość wapnia zjonizowanego wynosi 0,98-1,13 mmol/l.  

Skutki nadmiaru wapnia 

Zbyt wysoki poziom wapnia może sugerować różne choroby, w tym przewlekłe. Nadmiar wapnia pojawia się przy pierwotnej i wtórnej nadczynności przytarczyc, niewydolności nerek, chorobach układu hormonalnego, a także w przypadku nowotworów i chłoniaków.  

Objawy wysokiego poziomu wapnia: 

• zwiększone pragnienie, 
• częste oddawanie moczu, 
• zaburzenia rytmu serca, 
• ból brzucha, mdłości, wymioty, 
• pogorszenie samopoczucia, 
• szybsze męczenie się, 
• zaparcia, 
• ból głowy. 

Wapń w moczu 

Wapń jest pierwiastkiem, który wydalany jest z moczem i kałem. Można zatem oznaczyć jego stężenie w moczu. Norma wynosi 6,8-21,3 mg/dl. Zbyt wysoki poziom wapnia w moczu nazywany jest hiperkalciurią i może oznaczać zbyt wysoki poziom tego pierwiastka we krwi, zaburzenia funkcji nerek, nieleczoną cukrzycę lub stosowanie niektórych leków. Zbyt niski poziom wapnia w moczu może sugerować pojawienie się zespołu nerczycowego, zaburzenia metaboliczne lub zbyt niski poziom wapnia we krwi.  

TOP 3 suplementy z wapniem 

Olimp, Calcium D3 Forte 

Skład w 1 tabletce: wapń 625 mg, witamina D 10 µg. 

Dawkowanie: 1-2 tabletki na dzień. 

1 tabletka zawiera wysoką dawkę wapnia, aż 625 mg. Dodatkowo znajdziemy w nim witaminę D (400 j.m.), która jest niezbędna do wchłaniania wapnia. W zależności od dawkowania suplement wystarczy na 1-2 miesiące stosowania.  

Swanson Eggshell Calcium with Vitamin D3 

Skład w 1 kapsułce: wapienna skorupka kurzego jajka 1,488 mg, w tym wapń 500 mg, witamina D 7,5 µg. 

Dawkowanie: 1 kapsułka 1-2 razy dziennie. 

Wapń w suplemencie pochodzi ze skorupek jaj kurzych. W 1 kapsułce znajdziemy 500 mg wapnia. Suplement także zawiera dodatek witaminy D w niewielkiej dawce 300 j.m. (w 1 kapsułce). 

Vitrum Calcium 

Skład w 1 tabletce: wapń 500 mg, witamina D 5 µg. 

Dawkowanie: 1-2 tabletki dziennie. 

Preparat zawiera taką samą ilość wapnia w jednej dawce, co poprzednik. Różni się zawartością witaminy D, której jest mniej – 200 j.m. w 1 tabletce. Wapń w preparacie pochodzi z muszli ostryg.

Przeczytaj również:
Żelazo. Czym grozi jego nadmiar i niedobór?