Zaburzenia schizoafektywne – rozpoznanie i leczenie

Zaburzenia schizoafektywne – objawy i rozpoznanie 

Na rozpoznanie zaburzenia schizoafektywnego składają się dwie grupy objawów.  

Pierwszą z nich są symptomy związane ze schizofrenią, takie jak: 

• echo myśli; 
• poczucie zabierania myśli z głowy pacjenta lub przeciwnie – ich nasyłania; 
• niedostosowane lub rozkojarzone wypowiedzi; 
• okresowe unieruchomienia; 
• omamy (fałszywe odczucia zmysłowe), głównie słuchowe – często są to głosy komentujące zachowanie pacjenta; 
• urojenia (nieprawdziwe przekonania) – często są to urojenia oddziaływania (przekonanie, że myśli i zachowanie osoby są przez kogoś kontrolowane – np. przez istoty z innych światów) lub urojenia paranoidalne (np. rozmawianie z roślinami). 

Drugą grupę stanowią objawy związane z zaburzeniami nastroju. Różnią się między sobą w zależności od typu zaburzeń schizoafektywnych. Wyróżnia się 3 typy: maniakalny, depresyjny i dwubiegunowy. 

Objawy typu maniakalnego to głównie:

• pobudzenie psychoruchowe; 
• mała potrzeba snu; 
• stan zadowolenia i euforii – w poważniejszych stanach zastępowany dużą drażliwością i skłonnością do wybuchów złości; 
• gonitwa myśli i słowotok; 
• podejmowanie ryzykownych zachowań (np. szybka jazda samochodem, nieplanowane zakupy); 
• poczucie siły i niezniszczalności. 

W typie maniakalnym urojenia często dotyczą bycia wybitną postacią (Bogiem, wynalazcą), a treści paranoidalne są zorganizowane w historie stawiające pacjenta w centrum wydarzeń; nierzadko pacjent czuje się odpowiedzialny za wiele ważnych spraw (np. zarządzanie swoim królestwem, ochronę świata przed zagładą). 

Objawy typu depresyjnego to m.in.: 

• obniżony nastrój; 
• brak energii; 
• niska samoocena, niewiara we własne możliwości; 
• anhedonia – niezdolność do odczuwania przyjemności; 
• pesymistyczna wizja przyszłości; 
• myśli rezygnacyjne (np. „już nie mam na to siły”, „nie chce mi się żyć”) i/lub myśli samobójcze. 

W typie depresyjnym częściej występują urojenia nihilistyczne (pacjent bywa przekonany, że jego ciało zanika lub jest niszczone przez jakąś poważną chorobę) oraz urojenia związane z poczuciem winy i grzeszności – osoba czuje się odpowiedzialna za jakieś straszne wydarzenie (np. wyginięcie dinozaurów). 

W typie dwubiegunowym epizody manii przeplatają się z epizodami depresyjnymi, a obraz zaburzenia jest zmienny. 

Zaburzenia schizoafektywne można zdiagnozować, jeżeli wystąpiły co najmniej 2 tygodnie objawów z grupy schizofrenii, bez zaburzeń nastroju. Jeśli zawsze są ze sobą związane, częściej diagnozuje się zaburzenia afektywne (np. depresję) z objawami psychotycznymi. Należy także wykluczyć inne przyczyny zachowań i objawów psychotycznych, takie jak: narkotyki, HIV, kiłę ośrodkowego układu nerwowego czy niedoczynność tarczycy.  

Zaburzenia schizoafektywne – leczenie 

Podstawą leczenia zaburzeń schizoafektywnych jest farmakoterapia. Stosuje się leki przeciwpsychotyczne, takie jak: rysperydon, olanzapina, kwetiapina, perazyna. Większość tych substancji wpływa na układ dopaminergiczny. Z uwagi na przewlekły charakter choroby stosuje się także leki o przedłużonym działaniu w formie zastrzyków, które są jednym z najskuteczniejszych sposobów terapii (jedna iniekcja może ograniczyć objawy nawet na trzy miesiące). 

W typie depresyjnym często stosuje się także leki przeciwdepresyjne – najczęściej z grupy SSRI (selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny). W leczeniu pacjentów z zaburzeniami schizoafektywnymi typu dwubiegunowego stosuje się zwykle stabilizatory nastroju – walproinian sodu lub sole litu. 

Niezależnie od typu choroby, pomocne w leczeniu zaburzeń schizoafektywnych są także psychoterapia i grupy wsparcia, które ułatwiają pacjentowi funkcjonowanie i radzenie sobie z objawami. 

Przeczytaj również:
Objawy psychotyczne u chorych na depresję