Grzybica u dzieci. W jaki sposób się ją leczy?

Czym jest grzybica? 

Jest to choroba wywołana przez mikroskopijne grzyby. Może dotyczyć skóry skóry, błon śluzowych, włosów, paznokci, a nawet narządów wewnętrznych. Inwazyjne zakażenia grzybicze zdarzają się u dzieci cierpiących na pierwotne lub wtórne niedobory odporności.

Grzybica skóry to dość częsty problem dermatologiczny wśród dzieci. Zwykle do rozwoju grzybicy dochodzi, gdy bariera naskórkowa zostanie uszkodzona lub gdy zawiodą mechanizmy obronne układu immunologicznego (stan obniżonej odporności). Proces zapalny obejmuje powierzchnię skóry, błony śluzowe, warstwę rogową włosów lub paznokci. Czasami jednak zdarza się, że patogeny przenikną głębiej – wówczas choroba może przebiegać ze zmianami ropnymi.

Grzybica – objawy u dzieci 

Grzybica u dzieci przejawia się okrągłymi lub owalnymi, zaczerwienionymi ogniskami, które są wyraźnie odgraniczone od zdrowej skóry. Obrzeża zmian chorobowych są ciemniejsze, a środkowa część bledsza. Blisko położone ogniska zapalne mogą się zlewać, tworząc wzory.

Skóra w obrębie zmian łuszczy się. Czasem dolegliwościom towarzyszy świąd. W przebiegu schorzenia mogą pojawić się wykwity pęcherzykowe i grudki. 

W przypadku skóry owłosionej choroba osłabia strukturę włosów, powodując ich łamliwość i miejscowe przerzedzanie. Grzybica owłosionej skóry głowy jest bardzo zakaźna.

Grzybica stóp u dzieci 

Grzybica stóp dotyczy zwykle starszych dzieci i może występować w kilku odmianach: 

• postać międzypalcowa – na skórze między palcami stóp pojawia się zaczerwienienie i świąd, następnie dochodzi do pękania naskórka;
• postać potnicowa – charakteryzuje się licznymi pęcherzykami;
• odmiana złuszczająca – przejawia się ogniskami nadmiernego rogowacenia lub złuszczania; zmiany lokalizują się na podeszwach i bocznej stronie stóp; często współistnieje z grzybicą paznokci. 

Kandydoza u dzieci

Często dotyczy błony śluzowej jamy ustnej, powodując tzw. pleśniawki. Są one często obserwowane zwłaszcza u noworodków, które zakaziły się drożdżakami podczas porodu. Schorzenie rozwija się zazwyczaj w 9. dobie życia. Pleśniawki przybierają postać białego nalotu na śluzówce, któremu może towarzyszyć uczucie pieczenia.  

Inną formą drożdżycy u dzieci mogą być zajady. Stan zapalny obejmuje kąciki ust, które najpierw stają się zaczerwienione, a następnie pękają, powodując bolesne ranki. Ryzyko zajadów zwiększa się u dzieci, które często się oblizują, ślinią się podczas snu, mają niedobory żelaza, witaminy B12 lub cierpią na atopowe zapalenie skóry. 

Łupież pstry u dzieci

Czynnikiem wywołującym łupież pstry jest drożdżak Pityrosporum orbiculare (inaczej P. ovale). Atakuje on warstwę rogową naskórka, zajmując kark oraz górne obszary klatki piersiowej i pleców. Zmiany skórne mają postać łagodnie złuszczających się, żółto-brunatnych lub różowo-brunatnych plam, które zlewają się ze sobą. Wykwity odbarwiają się podczas opalania. Chorzy najczęściej nie zgłaszają dodatkowych dolegliwości. 

Grzybica u dzieci – jak mogą się zarazić? 

Dziecko może zarazić się grzybicą:

• przez bezpośredni kontakt z chorym człowiekiem lub zwierzęciem (zwłaszcza bezpańskimi, młodymi kotami); 
• używając przedmiotów, z których korzystała osoba zakażona, zwłaszcza grzebieni, szczotek, ręczników, ubrań czy innych przedmiotów codziennego użytku; 
• u fryzjera – źródłem zakażenia może być źle zdezynfekowany sprzęt; 
• na basenie;
• przymierzając buty w sklepie; 
• nosząc ubrania z nieprzepuszczalnych, sztucznych materiałów (nadmierne pocenie się, ucisk i deformacja paznokci stóp). 

Grzybica u dzieci – czym leczyć? 

Jeśli zaobserwujesz niepokojące zmiany skórne u dziecka, umów je do dermatologa, który obejrzy wykwity i zleci wykonanie odpowiednich badań.

W diagnozowaniu grzybicy skóry pomocne są: 

• badanie mykologiczne próbki skóry, włosów lub paznokci,
• oglądanie zmian skórnych w świetle tzw. lampy Wooda.

Leczenie grzybicy u dzieci obejmuje: 

• zażywanie leków doustnych działających ogólnoustrojowo – jest to konieczne w przypadku grzybicy owłosionej skóry głowy i grzybic narządowych; 
• stosowanie leków zewnętrznych – działają miejscowo i są dostępne w wielu postaciach: maści, kremów, szamponów, lakierów do paznokci, zawiesin, pudrów i aerozoli; 
• dezynfekcję odzieży, obuwia i przedmiotów codziennego użytku lub ich wymianę na nowe. 

Leki przeciwgrzybicze najczęściej stosowane w leczeniu grzybic to flukonazol, worykonazol, itrakonazol. Mają szeroki zakres działania i są wydawane tylko na receptę. Po podaniu doustnym leczą zarówno grzybice powierzchniowe, jak i narządowe. Itrakonazol u dzieci może być zastosowany tylko wówczas, gdy lekarz zdecyduje, że korzyści terapeutyczne przewyższą potencjalne ryzyko. Istnieją także antybiotyki wykazujące działanie przeciwgrzybicze, takie jak nystatyna i amfoterycyna. Nystatyna jest stosowana w grzybicach układu pokarmowego, pleśniawkach, infekcjach intymnych oraz profilaktycznie podczas leczenia dużymi dawkami antybiotyków lub kortykosteroidów. Może być podawana doustnie w postaci zawiesiny lub tabletek oraz dopochwowo. Amfoterycynę podaje się drogą dożylną podczas hospitalizacji w przebiegu ciężkich, układowych zakażeń grzybiczych. To bardzo silny antybiotyk, który może powodować uszkodzenie nerek. Działania niepożądane można ograniczyć poprzez zastosowanie amfoterycyny w postaci związanej z lipidami. 

Wśród składników leków przeciwgrzybiczych dostępnych bez recepty znajdziemy m.in. ketokonazol. 

W zależności od lokalizacji zmian i stopnia zaawansowania schorzenia leczenie może trwać od kilku dni do nawet kilku miesięcy (grzybica paznokci). Zwykle pozbycie się problemu zajmuje kilka tygodni. 

Jak zapobiegać zakażeniom grzybiczym u dzieci? 

Dbaj o to, by dziecko:

• przestrzegało higieny osobistej (np. dokładnie myło i osuszało zakamarki między palcami stóp, pachwiny); 
• na basenie korzystało z klapek; 
• nosiło wygodne obuwie wykonane z naturalnych, przewiewnych materiałów (stopy nie powinny się pocić); 
• wybierało ubrania, a zwłaszcza bieliznę i skarpety, uszyte z naturalnych, „oddychających”, przyjaznych dla skóry materiałów; 
• stosowało probiotyki przy antybiotykoterapii; 
• zdrowo się odżywiało – zalecana jest dieta o niskiej zawartości cukrów prostych, bogata w warzywa i fermentowany nabiał.