Artykuły
Badania kału
Badanie kału jest tanim, nieinwazyjnym badaniem pozwalającym wykryć wiele niebezpiecznych chorób na ich wczesnych etapach rozwoju. Warto więc wykonywać je nawet przy braku jakichkolwiek dolegliwości. Jest to też badanie wskazane m.in. w diagnostyce następujących dolegliwości:
Jest to też badanie, które muszą wykonać wszystkie osoby podejmujące się pracy w przemyśle gastronomicznym.
Aby prawidłowo pobrać kał do badania laboratoryjnego, należy przede wszystkim zaopatrzyć się w jałowy pojemnik wyposażony w łopatkę. Pojemniki tego typu dostępne są w aptekach.
Oto kilka rad, które mogą ułatwić proces pobierania kału do badania:
Aby pobrać próbkę kału, w toalecie należy umieścić coś, w co pacjent pobierze stolec – nie powinien być on bowiem zanieczyszczony moczem ani wodą. Może to być np. dziecięcy nocnik (uprzednio poddany dokładnej dezynfekcji), czy odpowiednio rozłożony woreczek strunowy. W aptekach dostępne są także specjalne maty nakładane na toaletę, które ułatwiają pobranie materiału do badania. Należy upewnić się, że stolec nie będzie miał kontaktu z wnętrzem toalety.
Do pobrania kału pacjent powinien użyć przeznaczonej do tego szpatułki, dołączonej do zakupionego w aptece pojemnika. Objętość stolca wymagana do badania porównywana jest do dużego orzecha laskowego lub około 1/3 pojemności pojemniczka.
Po pobraniu stolca pojemnik należy dokładnie zakręcić, a wszystkie inne elementy używane przy pobieraniu, tak jak wspomniany woreczek foliowy, powinno się wyrzucić do śmietnika. Pacjent musi pamiętać o dokładnym umyciu rąk wodą z mydłem, a następnie dezynfekcji.
Kał należy dostarczyć do laboratorium w przeciągu 2 godzin od pobrania. W przypadku gdy nie jest to możliwe, konieczne będzie przechowywanie pobranego materiału w lodówce.
Pacjenci często podejmują drastyczne modyfikacje diety, co jest błędem. Przed badaniem kału nie powinno się podejmować żadnych istotnych zmian w diecie – niekorzystna będzie zarówno tzw. głodówka, jak i znaczny wzrost ilości przyjmowanego pokarmu. Warto natomiast zadbać o dostarczenie odpowiedniej ilości błonnika z dietą (w przypadku braku możliwości zapewnienia odpowiedniej ilości błonnika z dietą zaleca się suplementację preparatami, najlepiej w postaci symbiotyku) – tak, by wypróżnienia przebiegały bez zakłóceń i pacjent nie miał problemu z pobraniem materiału do badania.
Jeśli istnieje konieczność wykluczenia z diety czerwonego mięsa, witaminy C czy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (substancje te mogą zmieniać wyniki niektórych badań), pacjent zostanie o tym poinformowany z wystarczającym wyprzedzeniem.
Badanie ogólne kału jest jednym z najczęściej wykonywanych badań na tym materiale. Jest prostym, stosunkowo tanim badaniem, które ma ogromną wartość diagnostyczną.
Podczas badania ogólnego kał poddaje się zarówno ocenie makro- jak i mikroskopowej. Ocena makroskopowa polega na obserwacji:
Następnie dokonywana jest diagnostyka mikroskopowa. Z materiału wykonywane są preparaty, które diagnosta ocenia pod kątem obecności:
Ocenie poddaje się także właściwości chemiczne badanego materiału – ocenia się pH, które powinno mieścić się w granicach 7,0-7,5. Ocenić można także aktywność wybranych enzymów. Obliczenie tzw. luki osmotycznej na podstawie stężeń elektrolitów (jonów takich jak potas czy sód) może ułatwić diagnostykę przyczyn biegunki.
Badanie na obecność krwi utajonej ma na celu wykrycie krwi, która jest w stolcu w tak małych stężeniach, że gołym okiem jest niewidoczna. Taki objaw może być wywoływany przez różne stany i schorzenia:
W 2013 roku nowotwór jelita grubego był drugim najczęściej zabijającym pacjentów nowotworem. Badanie w kierunku krwi utajonej ma na celu szybkie wykrycie choroby – na etapie, kiedy leczenie jest najbardziej skuteczne.
Są dwa rodzaje testów wykrywających krew w kale. Pierwszy z nich – FIT (fecal immunochemical test for blood) wykrywa hemoglobinę, czyli barwnik zawarty w erytrocytach krwi. Jest to badanie bardziej wrażliwe na uszkodzenia ściany jelita, ale niestety może dawać wyniki fałszywie dodatnie przy dużych krwawieniach z górnego odcinka przewodu pokarmowego.
Drugi test (gFOBT) wykorzystuje reakcję hemoglobiny z barwnikiem gwajakowym. Jest trochę mniej czuły niż FIT, wykazuje jednak znaczne wyższą specyficzność – daje mniej wyników fałszywie dodatnich.
W zależności od rodzaju testu (FIT lub gFOBT) może być konieczność czasowego wykluczenia niektórych pokarmów i leków lub suplementów. W przypadku stosowania metody gFOBT producent zaleca, by pacjent:
Producent zaleca także, by pacjenci unikali przyjmowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych innych niż aspiryna (a ta i tak dopuszczalna jest jedynie w małych dawkach) na 7 dni przed badaniem.
Wskazane jest, by screening w kierunku raka jelita grubego rozpocząć po przekroczeniu 50. roku życia. Obejmuje to więc wykonanie kolonoskopii oraz badania kału w kierunku wykrycia krwi utajonej.
Zaleca się, by badanie na krew utajoną wykonywać mniej więcej co 2 lata. Warto jednak wspomnieć, że badanie to nie jest kosztowne (to wydatek ok. kilkunastu złotych). W dodatku jest szybkie i bezbolesne, a może uratować życie i uchronić przed ogromnym cierpieniem.
Oczywiście. Do takich czynników należą między innymi obciążający wywiad rodzinny czy chociażby:
Niestety bardziej narażeni na procesy rozrostowe jelita grubego są chorzy cierpiący na nieswoiste zapalenia jelit.
Szacuje się, że 80% suchej masy kału stanowią bakterie, które stanowiły niegdyś część mikroflory jelitowej jelita człowieka. Jest to niezwykle złożony ekosystem, którego funkcjonowanie jest nam nadal nie do końca znane. Wiadomo jednak, że nawet delikatne zachwiania w składzie jakościowym bądź ilościowym bakterii wchodzących w skład mikrobiomu jelitowego mogą mieć często nieprzewidywalne skutki dla całego organizmu.
Badanie kału na posiew umożliwia wyhodowanie w warunkach laboratoryjnych bakterii znajdujących się w przewodzie pokarmowym. Dzięki temu laborant może zadecydować, jakie typy bakterii bytują u pacjenta i czy są to bakterie wywołujące choroby.
Lekarz może chcieć wykonać posiew, jeśli pacjent prezentuje następujące objawy:
Szczególnie niepokojącą sytuacją jest, gdy pacjentem prezentującym powyższy obraz kliniczny jest osoba starsza, dziecko lub pacjent z obniżoną odpornością, np. przyjmujący leczenie immunosupresyjne.
Standardowa próbka kału (wielkości orzecha laskowego) w jałowym pojemniku, dostarczona do laboratorium w przeciągu 2 godzin od pobrania.
Kalprotektyna to białko syntetyzowane przez neutrofile – jedne z komórek układu odpornościowego człowieka. Białko to wykazuje silne właściwości antybakteryjne.
W zwiększonych stężeniach do światła jelita uwalniana jest w następujących sytuacjach:
Szczególne zastosowanie badanie to znajduje w różnicowaniu wrzodziejącego zapalenia jelita grubego i zespołu jelita drażliwego. Są to jednostki chorobowe niejednokrotnie prezentujące niezwykle podobny obraz kliniczny. Dzięki temu prostemu badaniu pacjent może uniknąć kolonoskopii, co jest szczególnie ważne w przypadku dzieci, ponieważ pomaga uniknąć procesu znieczulenia ogólnego.
Tak, należy odstawić leki o działaniu przeciwzapalnym na minimum 2 dni przed pobraniem materiału do badania.
W zależności od rodzaju pasożytu, który zainfekował pacjenta, w badaniu obecne bedą: jaja, cysty bądź dorosłe formy pasożyta. Różnią się one wyglądem, który w badaniu będzie analizował doświadczony diagnosta laboratoryjny.
Istnieje bardzo szeroka gama pasożytów, które infekują ciało człowieka. Każdy gatunek pasożyta ma swój charakterystyczny cykl życiowy i miejsce bytowania – dla niektórych może to być np. jelito cienkie, dla innych odbytnica. Niektóre pasożyty preferencyjnie „zamieszkują” organizm ludzki, inne z kolei mogą infekować człowieka przez zupełny zbieg okoliczności.
Zdecydowana większość robaczyc wywołana jest przez spożycie zakażonych produktów spożywczych bądź wody. Jedynie niewielka część pasożytów posiada zdolność aktywnego przenikania, np. przez skórę swojego gospodarza.
Jakie są objawy zakażenia pasożytniczego? Ze względu na ogromną ilość gatunków pasożytów ciężko określić konkretne objawy, których należy szukać u pacjentów zakażonych pasożytami układu pokarmowego. Objawami alarmującymi, o których koniecznie należy powiedzieć lekarzowi prowadzącemu, mogą być:
W wynikach badania mikroskopowego na pasożyty znajdą się informacje: „pozytywny” – zakażenie obecne lub „negatywny” – stolec czysty od parazytów.
Kiedyś badania z kału wykonywano raczej sporadycznie. Lekarz w zasadzie zlecał je tylko, gdy występowało podejrzenie choroby nowotworowej jelita lub nieswoistego zapalenia jelit. A nawet przy tak poważnych podejrzeniach pacjenci wykonywali to badanie bardzo niechętnie. Na szczęście dzisiaj zwiększa się nasza wiedza na temat układu pokarmowego i zagadnień takich jak wpływ mikrobiomu jelitowego na homeostazę całego organizmu. Znacznie rozwinęła się także diagnostyka laboratoryjna, dzięki czemu badanie kału zleca się i wykonuje coraz częściej.
Źródła:
Regulaminy
Pomocne linki
Dołącz do nas
Pobierz aplikację Recepta Gemini
Rezerwuj wygodnie w aplikacji, odbieraj w pobliskich aptekach!
