Ciąża pozamaciczna (ektopowa) – jakie są jej objawy?

W fizjologicznych warunkach komórka jajowa w ciągu czterech do pięciu dni po zapłodnieniu poprzez jajowód wędruje do jamy macicy. Następnie pomiędzy szóstym a siódmym dniem zagnieżdża się w błonie śluzowej trzonu macicy, po czym następuje dalszy rozwój zarodka.  

W przypadku ciąży pozamacicznej (ektopowej) zapłodniona komórka jajowa podróżuje wolniej i zagnieżdża się w miejscu innym niż jama macicy. Zapłodniona komórka jajowa może zagnieździć się w jajowodzie – jest to miejsce, w którym wstępuje większość ciąż pozamacicznych. Czasami występuje również ciąża pozamaciczna w jajniku, jamie brzusznej lub szyjce macicy. Zazwyczaj winowajcą nieprawidłowego zagnieżdżenia się zapłodnionej komórki w jamie macicy jest niesprawny jajowód, czyli niedrożny, uszkodzony lub nadmiernie zwężony. Nieprawidłowości jajowodu mogą być wynikiem np. licznych zapaleń tej okolicy lub palenia papierosów bądź innych czynników, które są wymienione poniżej. 

Czynniki ryzyka rozwoju ciąży pozamacicznej 

Częstość występowania ocenia się na około 2% liczby porodów. Na podstawie licznych badań wyszczególniono kilka czynników ryzyka występowania ciąży ektopowej, do których należą: 

• przebyte zakażenia miednicy mniejszej, 
• przebyta operacja jajowodów, 
• leczenie niepłodności technikami wspomaganego rozrodu, 
• stosowanie niektórych metod antykoncepcji, w tym wkładki wewnątrzmacicznej, 
• endometrioza, 
• palenie papierosów. 

Ciąże pozamaciczne zdarzają się także u kobiet, u których nie wystąpiły żadne z wyżej wymienionych czynników ryzyka. W tych przypadkach istnieją podejrzenia, że ciąża ektopowa jest następstwem zaburzenia funkcji jajowodów oraz nieprawidłowego transportu gamet.  

Ciąża pozamaciczna – objawy 

Niestety ciąża ektopowa wiąże się z ogromnym zagrożeniem życia matki, jednak nie towarzyszą jej specyficzne wczesne objawy, przez co jest jeszcze bardziej niebezpieczna. Do objawów, które mogą wystąpić w przypadku ciąży ektopowej, zaliczają są zarówno niewielkie, skąpe krwawienia, jak i wstrząs hipowolemiczny, który pojawia się na skutek utraty dużej objętości krwi krążącej np. jako konsekwencja pęknięcia jajowodu, w którym potajemnie rozwijała się ciąża pozamaciczna.  

Masywny krwotok wewnętrzny może doprowadzić do zgonu. 

Jak rozpoznać ciążę pozamaciczną? 

Jedne z typowych objawów towarzyszących prawidłowej ciąży, takie jak: opóźnione krwawienie miesiączkowe, nieregularne plamienia z dróg rodnych oraz bóle brzucha, nie zawsze występują w przypadku wczesnych ciąż pozamacicznych, dlatego mówimy, że brak jest specyficznych objawów mogących świadczyć o podejrzeniu ciąży pozamacicznej. 

W jaki sposób potwierdzić ciążę ektopową? 

Najlepszym rozwiązaniem na zdiagnozowanie ciąży ektopowej jest oznaczanie poziomu beta-HCG, czyli hormonu ciążowego. Jeżeli jego wartość będzie rosła, a podczas badania ultrasonograficznego w jamie macicy nie uwidoczni się pęcherzyka ciążowego, należy rozważyć ciążę ektopową i poszerzyć diagnostykę.  

Jakie jest postępowanie w przypadku potwierdzenia ciąży pozamacicznej? 

Obecnie wyróżniamy trzy metody leczenia: 

• postępowanie wyczekujące – ciąża przestanie się samoistnie rozwijać, 
• leczenie farmakologiczne ciąży pozamacicznej – metotreksatem podanym domięśniowo, 
• leczenie operacyjne – laparoskopia, czyli wziernikowanie jamy brzusznej lub laparotomia, czyli otwarcie jamy brzusznej.  

Przeczytaj również:
Suplementy w ciąży – jakie witaminy powinna uzupełniać przyszła mama?
10 rzeczy, które powinnaś wiedzieć o ciąży
Kalendarz badań w ciąży

Źródła: 

• Bręborowicz. G., Położnoctwo i ginekologia, Tom 1, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2017. 
• Bręborowicz G. Położnictwo. Podręcznik dla położnych i pielęgniarek. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010. 
• Słabuszewska-Jóźwiak A., Ciebiera M., Jakiel G., Ciąża pozamaciczna – czy nadal jest to stan naglący? Postępy Nauk Medycznych, t. XXVII, nr 8, 2014.