Czym jest psychoza poporodowa?

Okres okołoporodowy jest dla kobiety czasem ogromnych zmian, towarzyszy mu natłok emocji, zarówno pozytywnych, jak i negatywnych. Narodziny dziecka są wydarzeniem, na które nie każda kobieta jest całkowicie gotowa. Poczucie odpowiedzialności związanej z nową rolą, a także wewnętrzna presja na natychmiastowe nawiązanie więzi z noworodkiem mogą potęgować niepewność i stres. Poród i opieka nad dzieckiem oraz związany z tym niedobór snu stanowią duże wyzwanie dla organizmu matki. To wszystko powoduje, że w okresie okołoporodowym kobieta jest bardziej narażona na wystąpienie zaburzeń psychicznych. 

Psychoza poporodowa – objawy

Psychoza poporodowa jest chorobą mniej rozpowszechnioną niż baby blues (50-80% matek) i depresja poporodowa (10-20%) oraz potencjalnie bardziej niebezpieczną. Jako psychiatryczny stan nagły wymaga natychmiastowej konsultacji z lekarzem.

Objawy psychozy poporodowej rozwijają się szybko, najczęściej w ciągu pierwszych kilku dni do 6 tygodni po porodzie. Początkowe symptomy są mało charakterystyczne. Należą do nich: 

• pobudzenie, 
• niepokój, 
• zaburzenia snu, 
• utrata łaknienia.
• niezrozumiałe dla innych zachowania,
• nieuzasadniona podejrzliwość wobec innych osób, 
• dezorientacja, 
• stany lękowe, 
• omamy słuchowe („głosy” polecające zabicie siebie lub dziecka),
• urojenia (np. negowanie urodzenia dziecka czy przekonanie o tym, że jest ono nawiedzone przez demony).

Psychoza poporodowa – przyczyny

Czynniki ryzyka psychozy poporodowej to:

• rozpoznana choroba afektywna dwubiegunowa lub schizofrenia,
• psychoza poporodowa po poprzednich porodach (nawrót u 30% kobiet),
• występowanie choroby afektywnej dwubiegunowej lub zaburzeń psychotycznych w rodzinie,
• niedobór snu,
• wahania hormonalne po porodzie (szczególnie nagły spadek poziomu estrogenów).

Jak lekarz stawia diagnozę?

Podstawą rozpoznania psychozy poporodowej są odchylenia w badaniu psychiatrycznym. U pacjentki prezentującej charakterystyczne objawy lekarz powinien zlecić badania laboratoryjne, takie jak:

• morfologia krwi, 
• stężenia elektrolitów, glukozy, kreatyniny, mocznika, witaminy B12 i kwasu foliowego,
• ocena czynności tarczycy i wątroby.

Pozwoli to wykluczyć istnienie innych przyczyn zmiany zachowania, np.:

• zaburzeń elektrolitowych, 
• hiper- i hipoglikemii, 
• zaburzeń czynności tarczycy, 
• schyłkowej niewydolności nerek,
• encefalopatii wątrobowej. 

Psychoza poporodowa – leczenie

Sposób leczenia psychozy poporodowej jest dostosowany do pacjentki i występujących u niej objawów. Zwykle niezbędna jest hospitalizacja, szczególnie w przypadku ostrej psychozy poporodowej u matek prezentujących myśli samobójcze lub dzieciobójcze. Podstawą leczenia jest farmakoterapia. Stosuje się leki przeciwpsychotyczne, uspokajające i stabilizujące nastrój. Niektóre z nich przenikają do pokarmu kobiecego, dlatego czasem konieczne jest odstąpienie od karmienia piersią. W przypadkach opornych na leczenie farmakologiczne dużą skuteczność wykazuje terapia elektrowstrząsowa. 

Odpowiednie leczenie prowadzi zazwyczaj do całkowitego ustąpienia objawów, jednak u niektórych kobiet po opanowaniu epizodu psychozy poporodowej istnieje potrzeba kontynuacji leczenia psychiatrycznego. Pomocna jest także psychoterapia.

Należy pamiętać, że konsekwencje psychozy poporodowej dotykają nie tylko pacjentkę, ale także jej najbliższą rodzinę i nowo narodzone dziecko. W wyniku choroby matka może zaniedbywać niemowlę, co wymaga zapewnienia mu odpowiedniej opieki na czas leczenia.