Niefarmakologiczne metody łagodzenia bólu porodowego – część trzecia

Akupunktura a ból porodowy

Akupunktura wywodzi się z Dalekiego Wschodu. Jako technika lecznicza jest bardzo rzadko stosowana w położnictwie i zazwyczaj wykorzystuje się ją jako metodę uzupełniającą. Podczas porodu akupunkturę stosuje się w celu łagodzenia dolegliwości bólowych. Za pomocą akupunktury przewodzenie impulsów bólowych jest hamowane przez wzmożone wydzielanie endorfin endogennych obecnych w płynie mózgowo-rdzeniowym.

Akupunktura opiera się na założeniu, że energia życiowa płynie przez ciało systemem własnych kanałów – meridianów, łącząc cały organizm. Celem akupunktury jest odblokowanie kanałów energetycznych i zrównoważenie energii. Technika ta polega na wprowadzeniu specjalnych igieł do wybranych miejsc na ciele. Dokładny mechanizm działania analgetycznego akupunktury nie jest do końca poznany. Istnieje kilka teorii, które mogą tłumaczyć jej działanie. Pierwsza dotyczy odblokowania równowagi energetycznej poprzez manipulacje igłami w ściśle określonych punktach na drodze meridianów. Druga opiera się na teorii bramkowej. Ostatnia teoria dotyczy uwalniania endorfin, które mają działanie analgetyczne. 

Akupresura – ograniczenie bólu w trakcie porodu

Akupresura opiera się na dotykaniu, głaskaniu, uciskaniu i opukiwaniu określonych miejsc na stopach i dłoniach. Uciskanie odpowiednich receptorów pobudza sfery relaksacyjne. Dzięki temu wytwarzana jest większa ilość endorfin. Uciskanie nie powinno trwać dłużej niż 15 minut. Akupresura łagodzi stres oraz zmęczenie. W trakcie porodu wpływa na poprawę samopoczucia rodzącej, a gdy wykonywana jest przez osobę towarzyszącą, wpływa na rozwój więzi między partnerami oraz zwiększa uczucie wspólnego uczestniczenia w akcie narodzin. Akupresura wpływa relaksująco i rozluźniająco na mięśnie, jednak nadmierne rozluźnienie mięśnia macicy może wpłynąć na dłuższy czas trwania porodu przez mniej efektywną pracę. 

Muzykoterapia w łagodzeniu bólu porodowego

Muzyka ma wpływ na układ limbiczny naszego ośrodkowego układu nerwowego, który odpowiada za wspomnienia oraz emocje. Dzięki temu w sytuacjach stresowych i podczas odczuwania silnego bólu możliwe jest rozluźnienie ciała, co także wiąże się ze spadkiem poziomu stresu. Wykorzystanie muzykoterapii podczas porodu powoduje zwiększenie progu bólowego. Rodząca łatwiej potrafi się skoncentrować, ponieważ napięcie psychofizyczne ulega zmniejszeniu. Dodatkowo muzykoterapia poprawia efektywność wymiany gazowej, przez co organizm matki i dziecka jest odpowiednio dotleniony, a także ułatwione jest wykonywanie ćwiczeń oddechowych i rozluźniających. Zmniejszenie odczuwania dolegliwości bólowych pozwala rodzącym przyjmować korzystne dla postępu porodu pozycje wertykalne. Zaobserwowano, że stosowanie tej metody skraca pierwszy okres porodu o około 2 godziny. 

Istotną kwestią w zastosowaniu tej metody jest dobór muzyki. Czym się kierować przy wyborze?

• Warto przygotować muzykę zgodną z preferencjami rodzącej. Muzykoterapia ma działać rozluźniająco, tak więc nie warto ryzykować z nieznanymi gatunkami muzyki tylko zdecydować się na dobrze znane utwory, które wcześniej działały kojąco. 
• Istotne, aby tempo muzyki było zbliżone do akcji serca. 
• Istotny jest dobór melodii, która będzie pomocna w czasie przerwy między skurczami i nada rytm w trakcie oddychania. Podczas pierwszego okresu porodu warto wybrać spokojniejszą melodię, która będzie działała uspokajająco, natomiast podczas drugiego okresu lepiej sprawdzają się utwory zachęcające do wysiłku i aktywizujące siły kobiety, a także pomagające w odnalezieniu tempa oddychania.

Aromaterapia – czy koi ból porodowy?

Aromaterapia wykorzystuje lecznicze właściwości aromatów roślinnych w postaci olejków eterycznych. Terapia zapachami stosowana jest z powodzeniem w wielu ośrodkach położniczych jako metoda analgetyczna. Aromaterapia wpływa na poprawę samopoczucia, a także pobudza organizm do działania. Korzysta się z dwóch różnych dróg wprowadzania olejków. Pierwsza metoda dotyczy skóry. Olejki wprowadza się przez skórę w trakcie wykonywania masażu bądź stosowania okładów. Druga metoda ma postać inhalacji lub rozproszenia aromatu w pomieszczeniu, dzięki czemu olejki wprowadza się do dróg oddechowych kobiety w trakcie porodu. 

Do zabiegów należy stosować wyłącznie naturalne i czyste substancje roślinne. Olejki rozcieńczone nie są zalecane, podobnie jak olejki z dodatkiem składników syntetycznych. Substancje te są przeciwwskazane ze względu na ryzyko wywołania podrażnienia górnych i dolnych dróg oddechowych, a także wystąpienie alergii. Podczas porodu najkorzystniejsze jest stosowanie olejków o działaniu relaksacyjnym i odprężającym. Powodują one zmniejszenie dolegliwości bólowych i zniesienie napięcia mięśniowego, a także zrównoważenie emocji i uspokojenie. Do olejków o działaniu relaksującym i odprężającym należą:

• olejek z lawendy (dodatkowo działa antyseptycznie zapobiegając infekcjom),
• olejek z melisy,
• olejek z bergamotki, 
• olejek z drzewa sandałowego 
• olejek z drzewa różanego, 
• olejek cytrynowy, 
• olejek pomarańczowy.

Niefarmakologiczne metody łagodzenia bólu porodowego powszechnie uważane są za bezpieczne. Większość rodzących może się na nie zdecydować, ponieważ przeciwwskazań jest stosunkowo niewiele. Standard opieki okołoporodowej zapewnia kobietom prawo do łagodzenia bólu porodowego, a więc warto z niego skorzystać, aby cud narodzin był jeszcze piękniejszym wydarzeniem. Wachlarz dostępnych metod jest spory, dzięki temu kobiety mają możliwość skorzystać z tych najbardziej dla nich dogodnych. Przed porodem warto jednak sprawdzić, jakie metody są dostępne w placówce, w której planowane są narodziny dziecka. Jest to szczególnie istotne w przypadku, gdy rodząca chciałaby skorzystać z wanny na sali porodowej, która nie należy do standardowego wyposażenia. 

Ponadto należy pamiętać o tym, że są to metody łagodzenia bólu porodowego, a nie jego całkowitej eliminacji. Ich zadaniem jest ograniczenie odczuwanych dolegliwości bólowych, aby możliwe było zachowanie aktywnego uczestnictwa i kontroli nad przebiegiem porodu. Dodatkowo zmniejszenie odczuwania bólu znacznie poprawia komfort rodzącej.

Poznaj inne metody łagodzenia bólu porodowego:

• Niefarmakologiczne metody łagodzenia bólu porodowego – część pierwsza,
• Niefarmakologiczne metody łagodzenia bólu porodowego – część druga.

Przeczytaj również:

• Jakie są farmakologiczne metody łagodzenia bólu porodowego? Część pierwsza,
• Jakie są farmakologiczne metody łagodzenia bólu porodowego? Część druga,
• Jakie są farmakologiczne metody łagodzenia bólu porodowego? Część trzecia.

Źródła:

• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 sierpnia 2018 r. w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej.
• Kubicka-Kraszyńska U., Otffinowska A., Pietrusiewicz J. O bólu porodowym
  i metodach jego łagodzenia. Fundacja Rodzić po Ludzku, Warszawa 2006.
• Smolarek N., Pięt M., Żurawska J., Szpunar R., Pięta B. Alternatywne sposoby łagodzenia bólu porodowego. Zakład Praktycznej Nauki Położnictwa, Katedra Zdrowia Matki i Dziecka, Wydział Nauk o Zdrowiu Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu
  1 (46) 2016.
• Ćwiek D. Szkoła rodzenia. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010.
• Rudnicka B. Niefarmakologiczne metody łagodzenia bólu porodowego. Biuletyn Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych w Łodzi, Łódź 2017, nr 5.
• Bręborowicz G. Położnictwo. Podręcznik dla położnych i pielęgniarek. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010.