Metoda Knill – na czym polega?

Szczypta historii 

Twórcy metody Knill to brytyjskie małżeństwo Marianna i Christopher Knill, którzy specjalizowali się w pracy z osobami niepełnosprawnymi zarówno ruchowo, jak i umysłowo. Tworząc Programy Aktywności, kierowali się ideą, że każde dziecko, niezależnie od stanu swojego zdrowia może aktywnie uczestniczyć w terapii, a także samo wykazywać się inicjatywą. Głównym kanałem sensorycznym tej metody jest skóra, a dzieje się tak, ponieważ to dotyk jest pierwszym wrażeniem, którego doznajemy po przyjściu na świat. Według autorów dotyk jest wstępem do nawiązywania kontaktu z otoczeniem, a co za tym idzie do rozwoju komunikacji. Programy Aktywności są więc oparte na dotyku, który wraz z odpowiednio dobranym podkładem muzycznym daje dziecku szansę na poznawanie własnego ciała, a także zbieranie nowych doznań z otaczającego je świata. 

Z czego składa się Program Aktywności? 

Całość Programu Aktywności Metody Knillów składa się z kilku części, które można realizować jedna po drugiej lub całkowicie oddzielnie. Należą do nich: 

• Program wprowadzający; 
• Program specjalny dla dzieci ze znaczną niepełnosprawnością ruchową; 
• Program Pierwszy, koncentrujący się na ćwiczeniach górnej partii ciała; 
• Program Drugi, koncentrujący się na ćwiczeniach dolnej partii ciała; 
• Program Trzeci, który wymaga nieco większej sprawności i koordynacji ruchowej uczestnika, a także uwagi; 
• Program Czwarty, wymagający od uczestnika własnej inicjatywy; program ten jest najtrudniejszy.

Wielu terapeutów pracujących z dziećmi z różnymi niepełnosprawnościami dobiera indywidualnie program aktywności do możliwości uczestników zajęć, często bazując na Programie Wprowadzającym. Pojedyncze zajęcia metodą Knill określane są mianem sesji kontaktu.  

Charakterystyka Programów Aktywności Knill 

Podczas realizacji każdego programu ćwiczeniom niezmiennie towarzyszy podkład muzyczny określonej długości (tyle, ile trwa dana aktywność). Towarzysząca zajęciom muzyka jest mocna i rytmiczna, sprzyja koncentracji uwagi dziecka uczestniczącego w zajęciach. Każdy program skonstruowany jest tak, aby uczestnik mógł poznawać i odczuwać konkretne partie swojego ciała, np. nogi czy ręce, dając tym samym szansę na poznawanie siebie, wzmacnianie czucia głębokiego czy poczucie bezpieczeństwa. 

Jak wyglądają pojedyncze zajęcia? 

Całość (wybranego) Programu Aktywności umieszczona jest na płycie CD, którą odtwarza się podczas sesji. Znajdują się na niej zarówno opisane następujące kolejno po sobie aktywności, jak i odpowiednio dobrana muzyka towarzysząca ćwiczeniom. Terapeuta wraz z dzieckiem siedzą ze sobą w bliskim kontakcie, ponieważ nierzadko to terapeuta inicjuje ruchy dziecka, które pozostaje bierne. Programy mają różny czas trwania, wahający się od 8 do 20 minut.  

Co znajduje się w Programach Aktywności?  

• Program Wprowadzający – klaskanie, kołysanie, głaskanie, pocieranie dłoni, wymachiwanie rękoma, relaksacja; 
• Program Pierwszy – kołysanie, klaskanie, wymachiwanie rękoma, głaskanie, przewracanie się, pocieranie, zginanie i rozprostowywanie rąk, relaksacja; 
• Program Drugi – klaskanie, kołysanie, głaskanie, leżenie na plecach, wiosłowanie, obracanie się na bok i na brzuch, pocieranie, relaksacja; 
• Program Trzeci – leżenie na plecach, leżenie na brzuchu, poruszanie nogami, czołganie się, raczkowanie, klęczenie, obracanie się, upadanie, odpychanie, relaksacja; 
• Program Czwarty – leżenie na brzuchu i plecach, poruszanie nogami, odbijanie się, kręcenie się, ślizganie się, podnoszenie się, stawanie, podbieganie, spacerowanie, odpychanie, ruchy dowolne. 

Każdemu Programowi towarzyszy odpowiednio skomponowany, rozwijający się podkład muzyczny. Na samym początku sesji obecna jest muzyka wprowadzająca, będąca niejako zapowiedzią nadchodzących aktywności. Dźwięki są miłe dla ucha, relaksujące i spokojne. Następnie pojawia się muzyka bardziej rytmiczna, mająca na celu wywołanie aktywności dziecka uczestniczącego w zajęciach. Muzyka bardziej intensywna to kolejny element programu, towarzyszący bliskiemu kontaktowi z terapeutą, związany z bardziej odważnymi ruchami i aktywnościami. Powrót do wyciszenia następuje w momencie pojawienia się muzyki lżejszej i melodyjnej, która przechodzi w muzykę spokojną (jak na początku sesji), której celem jest wyciszenie dziecka, uspokojenie, a także odpoczynek po aktywnościach.  

Dla autorów omawianej metody niezwykle ważna jest znajomość dziecka, z którym pracuje terapeuta. Znajomość rytmu dnia, mocnych i słabych stron dziecka, a także cele, które terapeuta chce osiągnąć w pracy z konkretnym dzieckiem to niezbędna baza takiej współpracy. Niektórzy terapeuci nagrywają pojedyncze sesje, aby móc je później poddać analizie i wprowadzić ewentualne zmiany. Często też odbywają sesje metody Knill przed lustrem, dzięki czemu na bieżąco mogą obserwować reakcje uczestnika zajęć. 

Metoda Knill jest powszechnie stosowana na całym świecie, choć głównie w Europie. Sprzyja ona rozwojowi komunikacji i dobrej relacji z osobami, które inaczej postrzegają i odbierają otaczający je świat.