Choroby weneryczne a ciąża – jak wpływają na płodność i samą ciążę?

Kiła

Kiła (syphilis) to infekcja wywoływana przez bakterie krętka bladego (Treponema palladum). Większość nowych przypadków kiły nabyta jest drogą stosunku płciowego. Obraz kliniczny zależy od etapu, na którym znajduje się choroba: 

• Kiła pierwszego okresu (do 9 tygodni od zakażenia) charakteryzuje się powstawaniem tzw. objawu pierwotnego (wrzodu twardego). Owrzodzenie pierwotne pojawia się tam, gdzie krętki wniknęły do organizmu, a więc najczęściej na narządach płciowych. Ma ona charakter bezbolesnego nacieku o równych brzegach. Z czasem objaw pierwotny przeradza się w owrzodzenie. Lokalnie mogą występować powiększone węzły chłonne.  
• Kiła drugiego okresu (9-16 tydzień od zakażenia) charakteryzuje się występowaniem wysypki o charakterze plamistym – lokalizuje się ona na bocznych powierzchniach tułowia.  
• Po 4 miesiącach od zakażenia na skórze pojawiają się tzw. osutki nawrotowe – mają one charakter plamistych, krostkowych lub grudkowych wykwitów. Zlokalizowane są przede wszystkim w okolicach narządów płciowych, ale mogą się pojawiać na tułowiu, podeszwach stóp, dłoniach, twarzy. Ustępując, pozostawiają na skórze przebarwienia. 
• Kiła późna (powyżej roku od zakażenia) może przebiegać w sposób objawowy lub utajony. Objawy mogą dotyczyć błon śluzowych i skóry, przybierając formę owrzodzeń lub guzków. Kiła może lokalizować się w kościach i przebiegać jako kiłowe zapalenie kości, co wywołuje nasilone dolegliwości bólowe. Choroba może dotyczyć także narządów wewnętrznych, np. wątroby.

Kiła jest dobrze poznanym czynnikiem zagrażającym ciąży. Nieleczona kiła w ciąży może doprowadzić do: 

• poronienia, 
• infekcji płodu, 
• niskiej masy urodzeniowej, 
• przedwczesnego porodu. 

Śmiertelność zakażonych noworodków wynosi aż 10%.  

Powikłania kiły mogą także wpłynąć na płodność zarówno u kobiet, jak i mężczyzn. Późne okresy kiły dotyczyć mogą narządów wewnętrznych i nerwów, co może mieć negatywny wpływ na płodność. Ponadto, u mężczyzn kiła może wywoływać zapalenie najądrzy, co może bezpośrednio wywołać bezpłodność.  

Według WHO żniwo, które choroba zbiera wśród ciężarnych jest znacznie większe niż np. przy zakażeniu wirusem HIV. Dane z krajów rozwijających się potwierdzają, że kiła ciężarnych pozostaje niezwykle częstą przyczyną śmierci okołoporodowych kobiet rodzących. 

Chlamydia trachomatis

Infekcja Chlamydia trachomatis może objawiać się jako zapalenie cewki moczowej, ale w większości przypadków pozostaje bezobjawowa. Większość danych na temat tej infekcji u ciężarnych pochodzi z krajów rozwijających się. Do infekcji dochodzi przede wszystkim podczas stosunku płciowego. Chlamydia trachomatis jest bakterią, stąd leczenie polega na wprowadzeniu antybiotykoterapii.

Kwestią problematyczną w przypadku chlamydii jest fakt, że niezwykle często pozostaje ona utajona – nie daje objawów. Jest to szczególnie niebezpieczne, gdyż nieleczona infekcja może prowadzić do zapalenia narządów miednicy mniejszej (ang. pelvic inflammatory disease, PID). PID niesie ze sobą ryzyko bliznowacenia i zamknięcia jajowodów – może wywołać u pacjentki bezpłodność. PID zwiększa też ryzyko ciąży pozamacicznej, co może wywołać stan zagrożenia życia. Nieleczona chlamydia w ciąży może wywołać problemy zdrowotne u płodu – niemal 50% dzieci rodzonych przez matki zarażone C. trachomatis rodzi się z zapaleniem spojówek, które, nieleczone, może powodować bliznowacenie rogówki. 

Infekcja C. trachomatis u ciężarnych może skutkować: 

• przedwczesnym pęknięciem błon płodowych,
• przedwczesnym porodem, 
• niską masą urodzeniową,
• poronieniem. 

Rzeżączka

Obraz kliniczny ciężarnych zakażonych rzeżączką przypomina ten u chorych nieciężarnych – w blisko 45% przebieg choroby jest bezobjawowy. Mogą pojawić się objawy takie jak świąd czy ból w podbrzuszu, ale według danych wynikających z badań objawy te nie były częstsze niż u ciężarnych bez rzeżączki. 

Nieleczona infekcja może prowadzić do: 

• przedwczesnego porodu,
• przedwczesnego pękania błon płodowych, 
• niskiej masy urodzeniowej,
• poporodowego zapalenia endometrium, 
• wrodzonego rzeżączkowego zapalenia spojówek u noworodka, mogącego prowadzić do owrzodzeń rogówki, a nawet do perforacji i ślepoty.

Leczenie rzeżączki u kobiety w ciąży polega na wprowadzeniu odpowiedniej antybiotykoterapii. Po zakończeniu leczenia niezbędne jest wykonanie badań celem potwierdzenia skuteczności przeprowadzonej terapii. Zakażenie rzeżączką nie stanowi wskazania do przeprowadzenia cięcia cesarskiego.  

HSV 

Co roku w Stanach Zjednoczonych rejestrowanych jest około 1500 przypadków wrodzonych infekcji HSV (herpes simplex virus, wirus opryszczki pospolitej), przy czym ponad 100 z tych przypadków jest śmiertelne.

Opryszczkę narządów płciowych mogą wywoływać wirusy HSV-2, jak i HSV-1 (dotąd uznawany za wywołujący tylko opryszczkę wargową). Nie istnieje możliwość wyleczenia infekcji. W celu skrócenia czasu trwania objawów infekcji i zmniejszenia ich nasilenia stosuje się acyklowir. Wrodzona infekcja HSV jest poważnym schorzeniem mogącym objawiać się zapaleniem płuc, wątroby, a nawet mózgu. Z badań wynika, że ryzyko dla noworodka jest szczególnie wysokie, gdy matka nabywa infekcję w końcowym okresie ciąży. 

Zakażenie wirusem HSV jest bezwzględnym wskazaniem do przeprowadzenia cięcia cesarskiego. 

HIV

Przy rosnącym dostępie do środków prewencyjnych, dostępności diagnostyki, opieki i terapii infekcji oportunistycznych, zakażenie HIV stało się chorobą przewlekłą, pozwalającą pacjentom wieść dłuższe życie. Wirus HIV nie wpływa na zdolność kobiety do zachodzenia w ciążę, choć jeśli infekcja jest nieleczona i rozwija się AIDS – utrzymanie ciąży przy takim stopniu wyniszczenia organizmu może być ciężkie. Głównym problemem jest możliwość transmisji zakażenia na płód, dlatego niezwykle istotne jest badanie w tym kierunku przed zajściem w ciążę – z zastosowaniem odpowiedniej profilaktyki, ryzyko transmisji spada do około 1%.

U kobiet zakażonych wirusem HIV stosuje się leki antyretrowirusowe, które w większości są bezpieczne dla kobiet w ciąży. W niektórych przypadkach przeprowadza się cięcie cesarskie, aby wyeliminować ryzyko transmisji w trakcie porodu. Kobiety zakażone wirusem HIV nie mogą też karmić piersią – może to być potencjalne źródło zakażenia dla dziecka. Dzieciom urodzonym przez matki z infekcją HIV wprowadza się też terapię przeciwwirusową w pierwszych 6-8 tygodniach życia, aby uniemożliwić rozwój potencjalnej infekcji.