Bataty – czy są zdrowsze od ziemniaków?

Batat (łac. Ipomoea batatas), znany również jako wilec ziemniaczany czy słodki ziemniak, jest gatunkiem pochodzącym z Ameryki Południowej. Obecnie jego uprawa obejmuje kraje Ameryki Południowej, Afryki i Azji, charakteryzujące się wysoką temperaturą i dużą wilgotnością. Jest warzywem bardzo popularnym w krajach zachodnich, w ostatnich latach także w Polsce. Może być spożywany w formie gotowanej, gotowanej na parze, pieczonej, smażonej czy suszonej.

Bataty – wartość energetyczna i odżywcza 

Bataty cechują się stosunkowo niską wartością energetyczną. Mimo charakterystycznego, słodkiego smaku, ich wartość energetyczna jest bardzo zbliżona do wartości energetycznej ziemniaków. W batatach znajduje duża ilość węglowodanów pochodzących głównie ze skrobi, niska zawartość białka oraz znikoma zawartość tłuszczu. Bataty są dobrym źródłem błonnika pokarmowego, zawierają go dwa razy więcej niż ziemniaki. Są bogactwem potasu, wapnia i magnezu. Zawierają również żelazo, mangan, cynk i miedź.  

Bataty, w przeciwieństwie do ziemniaków, są bogate w witaminę A, zwłaszcza beta-karoten, który nadaje im charakterystyczną, pomarańczową barwę. Ponadto zawierają niewielkie ilości witaminy C i witamin z grupy B.  

Bataty – właściwości 

Bataty, dzięki bardzo dużej zawartości beta-karotenu, chronią organizm przed szkodliwym działaniem wolnych rodników tlenowych, ze względu na silne właściwości przeciwutleniające tego związku. Ma to niebagatelne znaczenie w profilaktyce wielu chorób, szczególnie sercowo-naczyniowych czy nowotworów. Nieprawidłowa dieta, bogata w żywność wysokoprzetworzoną, może zaburzać równowagę pomiędzy wytwarzaniem wolnych rodników a ich neutralizacją, co sprzyja tworzeniu stresu oksydacyjnego, który działa szkodliwie na organizm. Kluczowe jest więc dostarczanie związków o działaniu antyoksydacyjnym, takich jak beta-karoten. 

Bataty, dzięki dużej zawartości witaminy A, mogą także korzystnie wpływać na narząd wzroku. Ze względu na zawartość błonnika pokarmowego dobrze sprawdzą się też u osób cierpiących na zaparcia. Pomagają one w regulowaniu pracy jelit, co jest również istotne u osób borykających się z hemoroidami. Do jadłospisu powinny je włączyć także osoby otyłe i z nadwagą, a także na dietach redukcyjnych, ponieważ dzięki błonnikowi pokarmowemu dają uczucie sytości, wspomagając odchudzanie. Bataty, pomimo słodkiego smaku, mają stosunkowo niski indeks glikemiczny. Dlatego też mogą być uzupełnieniem diety osób chorujących na cukrzycę czy insulinooporność. Ze względu na dużą zawartość węglowodanów świetnie sprawdzą się jako posiłek potreningowy u osób aktywnych fizycznie.  

Kiedy unikać batatów? 

Batatów lepiej unikać w przypadku konieczności wprowadzenia diety lekkostrawnej, np. w okresie rekonwalescencji po zabiegach chirurgicznych. Z reguły jednak są one dobrze tolerowane przez organizm człowieka.  

Podsumowując, bataty są wartościowymi warzywami wartymi uwzględnienia w diecie. Posiadają wiele korzyści zdrowotnych, a wartościami odżywczymi przewyższają zwykłe ziemniaki. Ze względu na słodki smak są świetnym dodatkiem do wielu potraw. 

Źródła: 

• Mohanraj R.,  Sivasankar S., Sweet potato (Ipomoea batatas [L.] Lam) – a valuable medicinal food: a review, J Med Food, 2014.  
• Krochmal- Marczak B., Sawicka B., Możliwości wykorzystania batata (Ipomoea batatas L.) w produkcji żywności funkcjonalnej, Żywność a bezpieczeństwo zdrowotne, 2018. 
• Ciborowska H., Rudnicka A., Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka, PZWL, 2007. 
• Ming Yeong Lim, Jason O’Neale Roach, Metabolism and nutrition, Elsevier, 2012.