Dlaczego warto jeść pomidory?
Pomidory to jedno z najbardziej ulubionych warzyw w Polsce. Są łatwo dostępne i smaczne, a przede wszystkim mają wiele zastosowań w kuchni. Dodatkowym atutem jest fakt, że możemy hodować je sami w działkowych szklarniach, a nawet w donicach na balkonie. Najnowsze badania dowodzą, że pomidory doskonale wpisują się w ideę żywności funkcjonalnej, która ma służyć nie tylko odżywianiu, ale wykazuje także określone wartości prozdrowotne.
Pomidor – przybysz z Ameryki
Pomidory (Solanum lycopersicum L.) przywędrowały do Europy z Ameryki Środkowej w XVI. Są cennym źródłem karotenoidów, flawonoidów, węglowodanów, kwasów organicznych, witamin A, C, E i z grupy B oraz soli mineralnych. Pomidory dają wiele możliwości wykorzystania ich w kuchni. Sklepowe półki zapełnione są różnymi odmianami tych cennych warzyw – od małych pomidorków koktajlowych aż po dorodne pomidory malinowe. Możemy je kupić nie tylko w świeżej postaci, ale też jako sosy, keczup, koncentraty, przeciery, soki, produkty w puszkach, w postaci suszonej i sproszkowanej (np. zupy instant i składniki przypraw).
Rosnąca świadomość konsumentów w aspekcie zdrowego trybu życia, profilaktyki chorób oraz stosowania naturalnych kosmetyków sprawia, że warzywa takie jak pomidor mają szansę stać się prawdziwym odkryciem w branży farmaceutycznej, kosmetycznej oraz w sektorze przetwórstwa żywności. Skorzystajmy więc z tych cennych prozdrowotnych właściwości, jakie daje nam natura, aby dłużej cieszyć się zdrowiem i młodzieńczym wyglądem.
Likopen to silny przeciwutleniacz o szerokim zastosowaniu
Zdecydowanie najważniejszym składnikiem pomidora jest likopen. Występuje on naturalnie w niektórych roślinach, natomiast nie jest syntetyzowany w organizmie człowieka. Należy do karotenoidów, czyli do tej samej grupy związków co np. znany wszystkim β-karoten. Ciekawostką jest fakt, że przetwory z pomidorów są dużo lepszym źródłem likopenu niż świeże warzywa. Obróbka termiczna oraz niewielki dodatek tłuszczu sprawiają, że staje się on skuteczniej uwalniany ze struktur komórkowych pomidora i lepiej przyswajalny w przewodzie pokarmowym człowieka.
? Tabela. Porównanie zawartości likopenu w świeżych pomidorach i w wybranych produktach spożywczych [mg/100 g]
Na podstawie: Skiepko, N., Chwastowska-Siwiecka, I., & Kondratowicz, J. (2015). Właściwości likopenu i jego wykorzystanie do produkcji żywności funkcjonalnej. Żywność Nauka Technologia Jakość, 22(6).
Likopen pod względem chemicznym jest węglowodorem nienasyconym o silnych właściwościach przeciwutleniających. Dzięki temu może neutralizować działanie wolnych rodników i skutecznie redukować stres oksydacyjny w naszym organizmie, przyczyniając się tym samym do dłuższego zachowania młodego wyglądu skóry i wzrostu sił witalnych. Warto pamiętać, że nie tylko pomidory są cennym źródłem likopenu. Znajdziemy go także w grejpfrutach, arbuzach, papajach, truskawkach oraz owocach dzikiej róży.
Likopen ma wiele zastosowań
Likopen jest substancją dającą wiele możliwości wykorzystania go w medycynie i farmakoterapii. Jego najbardziej docenianą właściwością jest potencjalne działanie przeciwnowotworowe. Dane literaturowe sugerują, że codzienne spożywanie pomidorów i ich przetworów może obniżyć ryzyko wystąpienia raka prostaty, szyjki macicy, piersi, trzustki, pęcherza moczowego czy białaczki. Zagadnienie to wymaga jeszcze wielu lat badań klinicznych, ale już teraz daje nadzieję na poprawę działań profilaktycznych oraz wspomaganie leczenia wielu rodzajów nowotworów.
Ponadto likopen zaliczany jest do czynników prewencyjnych w chorobach układu naczyniowo-sercowego. Udowodniono, że wysokie spożycie bogatych w likopen pomidorów przyczynia się do obniżenia ryzyka wystąpienia miażdżycy, choroby wieńcowej czy zawału serca. Poza tym działa przeciwcukrzycowo oraz obniża stężenie cholesterolu we krwi.
Likopen ma też duże znaczenie w przemyśle spożywczym. Może być wykorzystywany jako naturalny barwnik żywności oraz czynnik przeciwutleniający, który przedłuża okres przechowywania produktów oraz wpływa na ich lepszą stabilność.
Od pewnego czasu ekstrakt z pomidora jest doceniany w kosmetologii. Znajdziemy go obecnie w kremach, maseczkach, szamponach, żelach pod prysznic i serum do twarzy. Ogromnym powodzeniem cieszy się olej z pestek pomidora, który doskonale odżywia skórę, działa antyoksydacyjnie, opóźnia procesy starzenia oraz zawiera naturalny filtr UV, wspomagając tym samym ochronę przeciwsłoneczną skóry.
Okazuje się, że tak proste posiłki jak zupa pomidorowa czy makaron z sosem pomidorowym mogą stanowić czynnik prewencyjny przeciwko wystąpieniu wielu chorób, w tym nowotworów. Nowe podejście do niektórych produktów spożywczych jako żywności funkcjonalnej sprawia, że pomidory i zawarty w nich likopen to doskonałe narzędzie do badań laboratoryjnych i klinicznych, dające nowe możliwości profilaktyczne i terapeutyczne.
Źródła:
- Gwóźdź E., Gębczyński P. (2015). Prozdrowotne właściwości owoców pomidora i jego przetworów. Med Rodz 4(18): 186-188.
- Gwóźdź E., Gębczyński P. (2017). Owoce pomidora źródłem karotenoidów. Med Rodz 20(3): 211-214.
- Skiepko N., Chwastowska-Siwiecka I., Kondratowicz J. (2015). Właściwości likopenu i jego wykorzystanie do produkcji żywności funkcjonalnej. Żywność Nauka Technologia Jakość, 22(6).
