Guarana – brazylijski eliksir młodości i siły

Obecnie największe uprawy guarany znajdują się w Brazylii, skąd pochodzi 95% surowca. Roślina przyjmuje postać dużych krzewów, niekiedy pnących się nawet na 10 m wysokości. Owoce tej rośliny są bardzo charakterystyczne – kiedy dojrzeją, swoim wyglądem przypominają ludzkie oczy. Surowcem roślinnym wykorzystywanym w medycynie są sproszkowane nasiona guarany, ponieważ to one są najbogatsze w substancje czynne.  

W jakich postaciach możemy stosować guaranę? 

Na polskim rynku guarana występuje w postaci łatwych do zażycia tabletek i kapsułek, herbatek ziołowych oraz w postaci proszku. Znajdziemy ją także w wielu popularnych napojach energetyzujących, a nawet w kosmetykach, ponieważ działa na skórę wygładzająco, redukuje cellulit i obrzęki. 

Guarana – dawkowanie 

Badania naukowe wykazały, że guarana pozytywnie wpływa na organizm już w dawkach 50-75 mg. W jednym z badań zestawiono skuteczność 75 mg ekstraktu guarany z 200 mg ekstraktu z żeń-szenia i porównano je z placebo – oba ekstrakty znacznie polepszyły wydajność osób, które je przyjmowały. W kolejnym badaniu wykazano, że 50 mg ekstraktu z guarany znacznie poprawia samopoczucie pacjentek z nowotworem piersi w porównaniu z placebo – dzięki zastosowaniu guarany chore odczuwały mniejsze zmęczenie.

Guaranę należy przyjmować w godzinach porannych lub przedpołudniowych, aby dobrze spożytkować jej działanie pobudzające.  

Guarana – właściwości 

Sproszkowany surowiec to mieszanina kilku składników czynnych, dzięki którym guarana działa wielokierunkowo. Niektóre z nich to: 

• kofeina,  
• teoflilina,  
• katechina, 
• epikatechina, 
• garbniki. 

Co ciekawe, zawartość kofeiny w sproszkowanych nasionach guarany przewyższa nawet stężenie kofeiny obecne w ziarnach kawowca.  

Guarana – właściwości i zastosowanie 

Wspomaga wydolność psychiczną i fizyczną 

Guarana jest najbardziej znana z działania psychostymulującego. Od wieków była używana jako środek obniżający poziom stresu. Działa też adaptogennie, ułatwiając radzenie sobie w nowych i trudnych sytuacjach stresowych, wzmaga czujność i przyspiesza szybkość reakcji. Dzięki temu znalazła szerokie zastosowanie jako preparat polepszający pamięć, koncentrację i zdolność uczenia się. Stosuje się ją, aby zmniejszyć odczucie znużenia i zmęczenia długotrwałą nauką i pracą. Poza zwiększaniem wydolności umysłowej guarana wspomaga także wysiłek fizyczny. 

Ułatwia odchudzanie 

Guarana czasami bywa określana jako spalacz tłuszczu, ponieważ działa wspomagająco w odchudzaniu, najskuteczniej w połączeniu z aktywnością fizyczną. Badania wykazały, że zwiększa ona zużycie kalorii przez organizm, przyczyniając się do redukcji masy ciała. Dzięki temu, że dodaje energii, ćwiczenia mogą okazać się łatwiejsze do wykonania pod względem wytrzymałościowym. Ponadto korzystnie zmniejsza poziom trójglicerydów we krwi. Znajdziemy ją w preparatach na odchudzanie, często w połączeniu z innymi składnikami, aby osiągnąć lepszy efekt. 

Wspomaga potencję 

Badania wskazują na korzystny wpływ guarany, a właściwie zawartej w niej kofeiny na męską potencję. Prawdopodobnie mechanizm działania jest związany z rozluźnianiem tętnic i mięśni gładkich prącia, co zapewnia lepszy przepływ krwi. Poprawę zauważono nawet u mężczyzn z nadwagą i otyłością, a także z nadciśnieniem. Jednak w przypadku nadciśnienia należy ściśle ustalać przyjmowanie każdego dodatkowego preparatu z lekarzem prowadzącym. Jeżeli problemy z erekcją wynikają z przemęczenia fizycznego i psychicznego, guarana może okazać się pomocna. 

Kolejne badania naukowe wyjaśniają, dlaczego w krajach Ameryki Południowej, gdzie tradycyjnie stosowano guaranę przez wieki, zaobserwowano mniejszą częstość chorób metabolicznych oraz nadciśnienia tętniczego. Temat ten jest nadal obiektem badań, ale tłumaczy się go przeciwutleniającymi właściwościami guarany. 

Badania naukowe obejmują również inne kierunki działania guarany, m.in. przeciwnowotworowe, przeciwzakrzepowe, przeciwdrobnoustrojowe. Jednak właściwości te wymagają dalszego badania, aby móc bezpiecznie i w skutecznych dawkach zastosować ten surowiec.  

Guarana – przeciwwskazania 

Choć badania wykazały stosunkowo duże bezpieczeństwo stosowania guarany, należy zachować umiar szczególnie w przypadku nadciśnienia, chorób serca czy chorób układu pokarmowego. Przy tych dolegliwościach konieczna jest konsultacja z lekarzem.  

Przyjmowanie guarany nie jest wskazane w ciąży i podczas karmienia piersią.  

Guarana – skutki uboczne 

Nadmierne spożycie surowca, głównie przez przedawkowanie zawartej w guaranie kofeiny, może powodować: 

• rozdrażnienie,  
• rozkojarzenie,  
• bezsenność,  
• zaburzenia rytmu serca,  
• zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego,  
• drżenia mięśni. 

Guarana to roślina z dużym potencjałem. Cieszy się niesłabnącym zainteresowaniem naukowców, którzy próbują opisać i dokładnie wyjaśnić mechanizmy jej dobroczynnego i wielokierunkowego działania. Do dziś jest powszechnie i tradycyjnie stosowana w medycynie południowoamerykańskiej. Również u nas wykorzystuje się ją coraz częściej, ale tak jak z każdym preparatem, również tu należy zachować umiar i zdrowy rozsądek.  

Źródła: 

• P. Kubica, A. Kulig, A. Szopa, K. Turcza, H. Ekiert, Nowe surowce roślinne w Farmakopei Europejskiej. Część 6. Paulinia cupana (P.Guarana) – żródło nowego surowca alkaloidowego. 2020. 
• Flávia Camila Schimpl a , José Ferreira da Silva b , José Francisco de Carvalho Gonçalves c , Paulo Mazzafera, Guarana: Revisiting a highly caffeinated plant from the Amazon. 2013. 
• L.S. Bittencourt a , D.C. Machado b , M.M. Machado c , G.F.F. Dos Santos a , T.D. Algarve a , D.R. Marinowic b , E.E. Ribeiro d , F.A.A. Soares a , F. Barbisan e , M.L. Athayde f , I.B.M. Cruz, The protective effects of guaraná extract (Paullinia cupana) on fibroblast NIH-3T3 cells exposed to sodium nitroprusside, 2012. 
• Jader B. Ruchel a, ⁎, Josiane B.S. Braun a , Stephen A. Adefegha a , Alessandra Guedes Manzoni a , Fátima H. Abdalla a , Juliana S. de Oliveira a , Kelly Trelles a , Cristiane Signor a , Sônia T. A Lopes b , Cássia B. da Silva b , Lívia G. Castilhos c , Maribel A. Rubin a , Daniela B. R Leal, Guarana (Paullinia cupana) ameliorates memory impairment and modulates acetylcholinesterase activity in Poloxamer-407-induced hyperlipidemia in rat brain.