Citalopram – właściwości, dawkowanie, zastosowanie, przeciwwskazania

Czym jest depresja?

W celu lepszego zrozumienia działania citalopramu warto najpierw dowiedzieć się, czym tak naprawdę jest depresja. Najogólniej mówiąc, jest to stan psychiczny, który objawia się głównie obniżeniem nastroju, brakiem energii i zmniejszoną aktywnością. Chory może odczuwać następujące objawy:

• ciągłe obniżenie nastroju (pesymizm, brak wiary w siebie, czasem nawet myśli samobójcze, drażliwość, płaczliwość),
• zaburzenia snu (nadmierna senność lub bezsenność),
• spadek libido,
• anhedonia (niemożność odczuwania przyjemności),
• brak zainteresowań, motywacji,
• stany lękowe,
• brak apetytu.

To tylko niektóre z objawów depresji, a może być ich niestety znacznie więcej.

Umownie depresję dzieli się na dwa rodzaje:

• depresję endogenną (uwarunkowaną genetycznie, w której ciężko znaleźć przyczynę zewnętrzną choroby; jej przebieg jest zazwyczaj cięższy),
• depresję egzogenną (wywołaną czynnikami psychospołecznymi; jest zwykle łatwiejsza do wyleczenia).

Pierwszy rodzaj depresji jest związany z zaburzeniami neuroprzekaźnictwa w mózgu. Wskazuje się głównie na nieprawidłowe przekaźnictwo:

• serotoniny,
• noradrenaliny,
• częściowo dopaminy. 

Źródłem depresji mogą też być niektóre leki (np. hormony) czy choroby (np. nowotwory). W jej leczeniu stosuje się m.in podawanie środków farmakologicznych, np. citalopramu.

Citalopram – jak działa?

Citalopram to substancja lecznicza z grupy selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI). Jego selektywność działania jest wyjątkowo duża. Badania wskazują, że ma minimalny wpływ (lub jest go całkowicie pozbawiony) na wychwyt noradrenaliny, dopaminy i kwasu gamma-aminomasłowego (GABA). W przeciwieństwie do trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych nie wykazuje powinowactwa do receptorów serotoninowych, adrenergicznych i dopaminowych. Taki mechanizm działania sprawia, że citalopram wywołuje niewiele działań niepożądanych.

Wskazaniami do podawania tego leku są:

• leczenie depresji i profilaktyka nawrotu,
• zaburzenia lękowe z występującą agorafobią (lękiem przed przebywaniem na otwartej przestrzeni, wychodzeniem z domu) lub bez niej.

Citalopram – dawkowanie

• Depresja: zazwyczaj stosuje się 20 mg raz na dobę. W razie potrzeby dawkę można zwiększyć do 40 mg raz na dobę.
• Zaburzenia lękowe: przez pierwsze 7 dni leczenia 10 mg raz na dobę, później 20 mg (także raz dziennie). W zależności od indywidualnej reakcji pacjenta na leczenie dawkę można zwiększyć do 40 mg raz dziennie. 
• Osoby starsze (>65 lat): dawka dobowa wynosi 10-20 mg. U osób w podeszłym wieku nie można przekraczać 20 mg raz dziennie. 

Citalopram stosuje się wyłącznie u dorosłych pacjentów. 

Działanie przeciwdepresyjne obserwuje się zazwyczaj po 2-4 tygodniach terapii. Po ustąpieniu objawów leczenie zazwyczaj kontynuuje się przez około 6 miesięcy, w celu uniknięcia nawrotu choroby. W przypadku zaburzeń lękowych efekt terapeutyczny osiąga się po około 3 miesiącach leczenia. Citalopram należy odstawiać stopniowo, zmniejszając dawkę przez około 2 tygodnie, aby uniknąć reakcji z odstawienia. 

Citalopram – działania niepożądane

Podobnie jak każdy lek, także citalopram może wywoływać działania niepożądane. 

Pacjent może odczuwać:

• senność lub bezsenność,
• zmniejszenie łaknienia (rzadziej nadmierny apetyt),
• pobudzenie, nerwowość,
• drżenie, parestezje,
• napady drgawkowe,
• szumy uszne,
• suchość błony śluzowej jamy ustnej,
• nudności,
• biegunki, wymioty,
• nadmierną potliwość,
• świąd,
• bóle mięśni, stawów,
• zaburzenia libido, impotencję,
• uczucie zmęczenia,
• zmniejszenie masy ciała.

Citalopram – przeciwwskazania i środki ostrożności

Citalopramu nie należy podawać w przypadku:

• nadwrażliwości na citalopram,
• równoczesnego leczenia pimozydem,
• stosowania leków z grupy inhibitorów monoaminooksydazy (IMAO; leczenie citalopramem można rozpocząć co najmniej 14 dni po zakończeniu terapii IMAO),
• stwierdzonego wydłużonego odstępu QT lub z lekami, które go wydłużają.

Środki ostrożności:

• U pacjentów z chorobą afektywną dwubiegunową citalopram może wywołać stany maniakalne. W takich przypadkach należy przerwać leczenie.
• Lek ten może wpływać na działanie i wydzielanie insuliny, dlatego może zajść konieczność modyfikacji leczenia u pacjentów z cukrzycą.
• Należy zachować ostrożność u pacjentów z jaskrą, ponieważ citalopram może wpływać na wielkość źrenicy, a co za tym idzie – na ciśnienie śródgałkowe.
• Zaleca się ostrożność u pacjentów przyjmujących leki przeciwzakrzepowe, które w połączeniu z citalopramem mogą skutkować krwawymi wybroczynami na skórze.
• Należy unikać podawania leków z grupy SSRI razem z dziurawcem zwyczajnym, w celu uniknięcia nasilenia działań niepożądanych.

Nie ma doniesień, które mogłyby budzić niepokój w przypadku stosowania citalopramu w ciąży i w okresie karmienia piersią. Jednak ze względu na brak szczegółowych badań w tym kierunku, należy zachować ostrożność. 

Citalopram to silny i selektywny lek stosowany w leczeniu depresji. Wywołuje niewiele skutków ubocznych, stanowiąc obecnie jeden z najczęściej przepisywanych preparatów w psychiatrii.

Przeczytaj również:
Depresja – jak ją rozpoznać i leczyć?
Depresja u kobiet – jakie mogą być jej przyczyny?
Depresja u mężczyzn – czy chorują inaczej i jak ich wspierać?