Czy metamizol jest bezpieczny?

Metamizol w postaci soli sodowej to bardzo często wybierany przez Polaków lek przeciwbólowy, przeciwgorączkowy oraz rozkurczowy. Jest pochodną pirazolonu, a pierwszy raz otrzymany został w 1920 roku w Niemczech. Masowa produkcja rozpoczęła się w 1922 roku. Substancja wchodzi w skład popularnych na polskim rynku preparatów, zarówno prostych (jednoskładnikowych), jak i złożonych.  

Metamizol możemy spotkać w kilku postaciach leczniczych. Wyróżniamy tutaj: 

• tabletki, 
• roztwór do wstrzykiwań, 
• krople doustne, 
• granulat do sporządzania roztworu doustnego. 

Działanie przeciwbólowe metamizolu określane jest jako silne, natomiast rozkurczowo lek działa słabo.

Jak działa metamizol? 

Mechanizm działania metamizolu nie jest w pełni poznany. Przypuszcza się, iż lek działa podobnie jak substancje z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (w skrócie: NLPZ), to znaczy – hamuje aktywność cyklooksygenaz. Powoduje to zahamowanie przekształcania kwasu arachidonowego w cykliczne nadtlenki, co z kolei powstrzymuje syntezę prostaglandyn, prostacyklin oraz tromboksanu – składowych odpowiedzialnych m.in. za powstawanie bólu, a także gorączki. Metamizol wykazuje jednak pewną odrębność od grupy leków NLPZ – może bezpośrednio wpływać na transmisję bodźców bólowych w rdzeniu kręgowym. Badania donoszą także wpływ tego leku na aktywność układu endokannabinoidowego, który także związany jest z odczuwaniem bólu. 

Omawiany lek szybko wchłania się z przewodu pokarmowego. W naszym organizmie dość szybko dochodzi do jego metabolizmu do innych związków, które także posiadają aktywność przeciwbólową oraz przeciwgorączkową. Metamizol wydalany jest głównie z moczem w postaci metabolitów. 

Przeczytaj również:
Niesteroidowe leki przeciwzapalne – jak działają?

Wskazania do stosowania metamizolu 

Preparaty z metamizolem stosujemy w leczeniu: 

• bólu różnego pochodzenia o dużym nasileniu, 
• gorączki nieustępującej po innych lekach. 

Lek w postaci roztworu do wstrzykiwań stosujemy tylko, gdy podanie doustne nie jest wskazane. U dzieci metamizol pozajelitowo (dożylnie) stosujemy tylko w przypadku stanów gorączkowych zagrażających życiu, które nie ustępują po podaniu innych leków. 

Przeciwwskazania do stosowania metamizolu 

Leku nie powinniśmy zażywać w sytuacji, gdy występuje uczulenie na składnik aktywny, substancje pomocnicze lub inne leki będące pochodnymi pirazolonu lub pirazolidyny. Preparatów z metamizolem nie powinniśmy stosować także przy nadwrażliwości na: 

• kwas acetylosalicylowy i inne salicylany, 
• paracetamol, 
• niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ). 

Lek przeciwwskazany jest też u osób chorych na: 

• astmę analegtyczną, 
• skurcz oskrzeli, 
• alergiczny nieżyt błony śluzowej nosa, 
• polipy nosa. 

Inne przeciwwskazania obejmują występowanie: 

• zaburzeń czynności szpiku kostnego, 
• wrodzonego niedoboru dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej, 
• ostrej porfirii wątrobowej, 
• niewydolności nerek, 
• niewydolności wątroby. 

Metamizol – działania niepożądane 

Metamizol, jak każdy inny lek, może spowodować pewne działania niepożądane. Wyróżniamy tutaj przede wszystkim: 

• reakcje hipotensyjne – spadek ciśnienia krwi,  
• bóle i zawroty głowy, 
• nudności, 
• wymioty, 
• bóle brzucha, 
• podrażnienia żołądka, 
• biegunkę, 
• suchość błony śluzowej jamy ustnej, 
• uszkodzenie wątroby, 
• krwawienia z przewodu pokarmowego, 
• niedokrwistość hemolityczną. 

Preparaty z metamizolem mogą powodować także szereg innych, rzadko spotykanych działań niepożądanych – m.in. agranulocytozę, której ryzyko wystąpienia wzrasta podczas długotrwałego stosowania leku. Metamizol może spowodować wystąpienie reakcji alergicznych, które objawiają się wysypką, obrzękiem, zaczerwienieniem czy świądem. 

W związku z działaniami niepożądanymi preparat został wycofany w wielu krajach, takich jak: 

• Australia,  
• Norwegia,  
• Stany Zjednoczone,  
• Dania,  
• Szwecja,  
• Litwa,  
• Irlandia.  

W Niemczech, Szwajcarii, Hiszpanii, Czechach, Grecji, Włoszech oraz na Węgrzech preparaty z metamizolem dostępne są wyłącznie na receptę.  

W Polsce metamizol wchodzi w skład wielu preparatów dostępnych bez recepty. 

Dawkowanie preparatów z metamizolem 

Preparaty z metamizolem w postaci tabletek do stosowania doustnego stosujemy w dawce 500-1000 mg nie częściej niż 4 razy na dobę. Optymalne działanie lek osiąga po 30-60 minutach. Ważne jest zachowanie 6-8-godzinnych odstępów pomiędzy dawkami. Maksymalna dawka dobowa metamizolu wynosi 4000 mg.  

Pamiętajmy, aby nigdy nie przekraczać maksymalnej dawki – nie spowoduje ona silniejszego działania leku, a może nam poważnie zaszkodzić!  

Opisane dawkowanie dotyczy osób po ukończeniu 15. roku życia o masie ciała większej niż 53 kg. Nie powinniśmy stosować metamizolu u dzieci i młodzieży do 15. roku życia. Bezpieczne stosowanie preparatu powinno trwać nie dłużej niż 3 do 5 dni. Jeżeli po tym czasie objawy nie ustąpią, należy zasięgnąć porady lekarskiej. 

Stosowanie leku u kobiet w ciąży 

• Stosowanie leku w III trymestrze ciąży jest przeciwwskazane. 
• W I oraz II trymestrze ciąży także nie powinno się stosować na własną rękę preparatów z metamizolem – w tym okresie dozwolone jest podanie pojedynczych dawek tylko i wyłącznie pod nadzorem lekarza. 
• Nie powinno się także zażywać metamizolu podczas karmienia piersią. 
• W uzasadnionych przypadkach lekarz może zezwolić na jednorazowe podanie metamizolu u kobiet karmiących piersią. Konieczne jest wówczas zbieranie oraz odciąganie pokarmu przez 48 godzin po podaniu leku. 

Interakcje metamizolu z innymi lekami 

Pamiętajmy, by uważnie stosować leki. Jeżeli istnieje konieczność zażywania kilku substancji leczniczych jednocześnie, warto skonsultować z lekarzem lub farmaceutą, czy nie zachodzą interakcje międzylekowe. Metamizol należy stosować bardzo ostrożnie podczas jednoczesnego przyjmowania: 

• cyklosporyny – ponieważ metamizol może zmniejszać jej stężenie we krwi, 
• chlorpromazyny – istnieje ryzyko wystąpienia hipotermii, 
• metotreksatu – metamizol może nasilać jego toksyczność, 
• kwasu acetylosalicylowego – ponieważ metamizol może zmniejszać jego działanie przeciwpłytkowe. Szczególną ostrożność należy zachować u pacjentów stosujących kwas acetylosalicylowy w dawkach kardiologicznych! 
• leków przeciwzakrzepowych – metamizol nasila działanie pochodnych kumaryny, 
• doustnych leków przeciwcukrzycowych, 
• fenytoiny, 
• sulfonamidów, 
• inhibitorów monoaminooksydazy (MAO), które nasilają działanie metamizolu, 
• barbituranów – osłabiają działanie metamizolu, 
• leków zmniejszających ciśnienie oraz moczopędnych. 

Pamiętajmy także, by nie spożywać alkoholu podczas stosowania preparatów z metamizolem.

Przeczytaj również:
Paracetamol – właściwości, zastosowanie, interakcje, dawkowanie
Przedawkowanie paracetamolu – czym może grozić?
Diklofenak – kiedy go stosować?
Kwas acetylosalicylowy – jak działa na nasze zdrowie?