Grzybica stóp. Co ją powoduje?

Grzybica – czym jest i jakie są jej przyczyny? 

Grzybica skóry i jej przydatków jest coraz częstszym problemem. Odpowiadają za nią dermatofity, grzyby drożdżopochodne i pleśnie. Zakażają głównie paznokcie, naskórek i włosy.

Najczęściej występuje grzybica stóp (łac. tineapedis). Dotyczy ona podeszw stóp, palców i fałdów międzypalcowych. Na drugim miejscu jest grzybica paznokci (onychomikoza).

Do najczęstszych patogenów, które występują w grzybicach paznokci i stóp, zaliczamy:  

• Trichophyton rubrum,  
• Trichophyton mentagrophytes,  
• Candida albicans.

Grzybicą możesz zarazić się przez bezpośredni kontakt z chorym człowiekiem lub zwierzęciem. Grzyby uwalniają enzymy zwane keratyzanami. W ten sposób atakują warstwę keratynową skóry. Dodatkowo ściana komórkowa dermatofitów zawiera również cząsteczki zwane mannanami, które tłumią odpowiedź immunologiczną organizmu. Dzięki temu zakażenie szybciej postępuje. 

Z infekcjami grzybiczymi możemy spotkać się coraz częściej.

Czynnikami, które mogą przyczynić się do jej rozwoju, są m.in. 

• wysoka temperatura i duża wilgotność,  
• noszenie syntetycznych ubrań i obuwia,  
• nieodpowiednia higiena osobista,  
• próby samoleczenia,  
• nadpotliwość,  
• choroby współistniejące (np. cukrzyca, nowotwór),  
• wiek,  
• leki immunosupresyjne.  

Większość chorych nie jest zdiagnozowana. Możesz zatem nieświadomie powodować rozprzestrzenianie się chorobotwórczychgrzybów.  

Kto jest narażony na grzybicę stóp?

Grzybica stóp dotyczy ok. 10% całej populacji. Kobiety chorują czterokrotnie rzadziej niż mężczyźni. Jest przewlekłym zakażeniem, które często występuje u pacjentów chorujących na cukrzycę oraz z immunosupresją.

Grzybica stóp – objawy

Wyróżniamy cztery główne postacie kliniczne grzybicy stóp:

• międzypalcową – charakteryzuje się maceracją, złuszczeniem, pęknięciami naskórka i rumieniem. Możesz odczuwać świąd, pojawia się też nieprzyjemny zapach. Infekcja może przejść w postać przewlekłą;
• hiperkeratotyczną (złuszczająca/mokasynowa) – zajmuje podeszwę stopy i jej boczne powierzchnie. Charakteryzuje się złuszczaniem i nadmiernym rogowaceniem stopy (może występować tylko na jej części). Postać mokasynowa jest stosunkowo łagodna w przebiegu. Możesz zaobserwować nieznaczne zaczerwienienie i lekki świąd. Może przejść w postać przewlekłą. Bardzo często przyczynia się do infekcji paznokci paluchów;
• dyshydrotyczną (potnicowa) – zmiany pojawiają się w przestrzeniach międzypalcowych, na grzbiecie i podeszwach stóp. Naskórek jest zgrubiały, dochodzi też do maceracji, świądu i złuszczenia. Mogą pojawić się różnej wielkości pęcherze, krosty i pęknięcia;
• wrzodziejącą – jest rzadko spotykaną postacią. Objawia się owrzodzeniami, ropnymi pęcherzami i maceracją. U pacjentów z cukrzycą i w stanie obniżonej odporności może być powikłaniem grzybicy międzypalcowej.

Diagnostyka grzybicy stóp

Rozpoznania grzybicy stóp dokonuje lekarz na podstawie obejrzenia zmian na skórze, badania mikologicznego i badania lampą Wooda.

Grzybica stóp może przypominać łuszczycę, wyprysk potnicowy lub wyparzenie międzypalcowe, dlatego lekarz powinien przeprowadzić dodatkowe badania.

Leczenie grzybicy stóp

W leczeniu grzybicy stóp zazwyczaj stosuje się preparaty miejscowe:

• pochodne imidazolowe – np. kremy lub żele z klotrimazolem, mikonazolem, ketokonazolem; nakładaj je na skórę 2-3 razy dziennie przez 2-4 tygodnie,
• alliloaminy – np. krem z terbinafiną; stosuj 2 razy dziennie przez 2-3 tygodnie,
• cyklopiroks – w postaci kremu, żelu lub płynu na skórę; aplikuj 2 razy dziennie przez 4 tygodnie.

Preparaty miejscowe wykazują wysoką skuteczność. Rzadko jest potrzeba wprowadzania leczenia ogólnego. Może być ono konieczne w przypadku oporności na leczenie miejscowe oraz u osób z cukrzycą czy niedoborami odporności. Wówczas stosuje się leki zawierające itrakonazol lub terbinafinę.

W profilaktyce grzybicy skóry możesz zastosować spraye odkażające obuwie i stopy oraz zasypki o działaniu przeciwgrzybiczym.

Grzybica stóp a zabiegi kosmetyczne 

Jeśli masz stwierdzoną grzybicę stóp lub jej podejrzenie, nie korzystaj z zabiegów kosmetycznych. Grzybica jest bezwzględnym przeciwwskazaniem do ich wykonywania.

Może to skutkować zaostrzeniem choroby lub rozprzestrzenieniem infekcji na zdrową skórę i jej przydatki. Dzieje się tak np. podczas zabiegu pedicure, w którym moczymy stopy w celu zmiękczenia zgrubiałego naskórka. Na tym etapie zakażenie grzybicze przenosi się z chorej na zdrową część stopy. Dodatkowo pod wpływem długotrwałego moczenia tkanka staje się rozpulchniona. Jest wówczas łatwym podłożem do wnikania infekcji w głębsze partie skóry.  

Jak uchronić się przed grzybicą stóp?

Aby uchronić się przed zakażeniami skóry, przestrzegaj poniższych zasadach. 

Zadbaj o swoje zdrowie 

Dzięki dobrej odporności, odpowiedniej diecie oraz braku niedoborów najważniejszych witamin i minerałów Twój organizm będzie dysponował odpowiednimi mechanizmami, które pozwolą mu efektywnie bronić się przed patogenami. 

Zachowaj szczególną ostrożność w miejscach publicznych   

Baseny, siłownie, sale treningowe, zajęcia gimnastyczne, sklepy obuwnicze – wszędzie tam, gdzie Twoja skóra ma kontakt z często dotykanymi powierzchniami, zastosuj dodatkowe środki ochrony. Zaopatrz się w spraye dezynfekujące skórę i buty oraz stosuj je po każdej wizycie w takim miejscu. 

Nie używaj tarek i pumeksów  

Stosowanie tych akcesoriów nie tylko powoduje szybsze narastanie naskórka, ale i osłabia naturalną odporność skóry na patogeny. 

Jeżeli zauważysz jakiekolwiek niepokojące zmiany na stopach, skontaktuj się z podologiem. Postawi on diagnozę oraz zaplanuje odpowiednią terapię i profilaktykę. Dzięki temu szybko pozbędziesz się problematycznych zmian. 

Przeczytaj również:
Badanie podologiczne. Czym jest i jak przebiega?