Kolposkopia – jak wygląda badanie?

Czym jest kolposkopia? 

Kolposkopia (z grec. kolpos – pochwa, skopein – zaglądać, podglądać) jest prostym zabiegiem używanym do oceny nabłonka części pochwowej szyjki macicy, pochwy i sromu za pomocą narzędzia – kolposkopu. Okazjonalnie wykorzystuje się ją do oceny nabłonka prącia, okolicy odbytu, okolicy ujścia cewki moczowej oraz śluzówki jamy ustnej. Kolposkop to dwuokularowe narzędzie powiększające oglądany obraz 5-50 razy, czasami dodatkowo wyposażone w kamerę cyfrową, dzięki której możemy zobaczyć oglądany obraz na ekranie monitora.  

Kolposkopia jest najczulszą metodą wykrywania subklinicznej infekcji wirusem HPV (który jest uznawany za główny czynnik rozwoju raka szyjki macicy), niejednokrotnie bardziej czułą niż popularne testy wirusologiczne.

Przeczytaj również:
Rak szyjki macicy – przyczyny, objawy, profilaktyka 
Wirus HPV – objawy, szczepienie, jak można się zarazić?

Jak przebiega badanie kolposkopowe? 

Badanie kolposkopowe zwykle trwa około 15-20 minut. Podczas gdy pacjentka leży na fotelu ginekologicznym, lekarz zakłada wziernik do pochwy i ogląda szyjkę macicy przez kolposkop – nie dotyka on ciała pacjentki ani nie jest do niego wkładany.  

Pierwszym etapem badania jest ocena charakteru treści pochwowej, która pokrywa szyjkę macicy i zalega w tylnym sklepieniu pochwy. Oceniane są: kolor, przejrzystość, gęstość oraz ewentualna zawartość krwi. W drugim etapie ocenia się kolor, powierzchnię nabłonka szyjki macicy oraz naczyń leżących pod nabłonkiem. Konieczne może być do tego przemycie powierzchni szyjki roztworem soli fizjologicznej. Czasami lekarz może użyć zielonego filtra, który zwiększa widoczność naczyń krwionośnych.  

Najważniejszym etapem w badaniu kolposkopowym jest próba z kwasem octowym. Polega ona na przemyciu oglądanej powierzchni 3% wodnym roztworem kwasu octowego. Pozwala ona na wstępne rozpoznanie łagodnych procesów rozrostowych, zmian przedrakowych i wczesnego raka szyjki macicy. W przypadku wystąpienia atypowego nabłonka zbieleje on pod wpływem roztworu kwasu octowego. Na końcu wykonuje się próbę jodową (próbę Schillera), która polega na przemyciu oglądanej powierzchni płynem Lugola. Płyn ten zabarwia glikogen obecny w prawidłowym nabłonku. Teoretycznie, komórki rakowe nie zawierają glikogenu, więc nie zabarwią się. Jednak brak zabarwienia może wystąpić również przy stanach zapalnych podścieliska, brodawczaku czy w obrębie ektopii doczesnowej. Dlatego próba Schillera jest uznawana za nieswoistą i bez wcześniej przeprowadzonej próby octowej ma małe znaczenie diagnostyczne. 

Podczas badania kolposkopowego lekarz może pobrać treść pochwową lub materiał tkankowy z kanału szyjki macicy do badania bakteriologicznego i cytologicznego. 

Kolposkopia – wynik badania  

Lekarz jest w stanie od razu powiedzieć, czy podczas badania kolposkopowego znalazł nieprawidłowe nabłonki. Wynik może być przedstawiony w formie opisowej, a czasem dołączana jest dokumentacja fotograficzna w wysokiej rozdzielczości. Jeśli pobrano tkanki do badania cytologicznego, na wyniki trzeba poczekać kilka tygodni. 

Kolposkopia – wskazania i przeciwwskazania

Kolposkopia najczęściej jest zlecana w celu weryfikacji nieprawidłowych wyników cytodiagnostyki. Nie jest to jednak jedyne wskazanie. Kolposkopia może być badaniem rutynowym, ponieważ jest niebolesna, trwa krótko i może być wykonywana u każdej kobiety i w każdym wieku, również w ciąży. Częstotliwość tego badania powinna być uzależniona od rodzaju i stopnia zaawansowania procesów przebiegających w obrębie szyjki macicy. 

Nie ma przeciwwskazań do przeprowadzenia kolposkopii, jednak niektóre wady anatomiczne mogą utrudnić lub uniemożliwić badanie.  

Kolposkopia – przygotowanie do badania 

Do badania nie jest potrzebne specjalne przygotowanie. Badanie można wykonać w dowolnym dniu cyklu miesiączkowego. Kolposkopia nie powinna być wykonywana w trakcie miesiączki oraz podczas leczenia preparatami dopochwowymi, jednak w przypadku podejrzenia zmian nowotworowych można wykonać kolposkopię w takich okolicznościach.  

Kolposkopia to skuteczne badanie używane w  diagnostyce raka szyjki macicy i stanów przednowotworowych. Nie jest inwazyjne i nie trzeba się do niego specjalnie przygotowywać. W przypadku łagodnych zmian pozwala na użycie oszczędzających metod leczenia i zastosowania właściwego modelu postępowania. Badanie to powinno stanowić część badania ginekologicznego, a nie służyć jedynie do weryfikacji „nieprawidłowej cytologii”, ponieważ zdarza się, że mimo zmian na szyjce badanie cytologiczne jest prawidłowe. Stosując kolposkopię rutynowo, ryzyko pominięcia przez lekarza zmian spada praktycznie do zera. 

Przeczytaj również:
Badanie cytologiczne – sprawdź, dlaczego jest takie ważne
Badania profilaktyczne u kobiet