Kora kruszyny – na zaparcia i odchudzanie

Kruszyna pospolita to krzew, który możemy znaleźć na terenie całej Polski, szczególnie na niżu i w niskich pasmach górskich. Pojawia się on również w innych krajach Europy oraz w Azji, Ameryce czy Afryce. Ze względów estetycznych sadzi się ją w parkach czy ogrodach. 

Jej nazwa zwyczajowa pochodzi od bardzo delikatnych, wręcz kruchych gałązek. Nazywana jest również szakłakiem, wilczycą i troszczyną. Krzew ten rzadko sięga powyżej 7 metrów. Kruszyna jest bardzo podobna do szakłaka pospolitego, jednak jest ona pozbawiona cierni na gałęziach. Najbardziej charakterystycznym surowcem pozyskiwanym z kruszyny pospolitej jest owłosiona kora w kolorze brązowo-brunatnym. Kruszyna posiada również ogonkowe liście i drobne białe kwiaty, które przekształcają się następnie do ostatecznie czarnych owoców wielkości grochu. 

Uwaga! Owoce Kruszyny pospolitej są trujące. Zjedzone w większych ilościach mogą doprowadzić do wymiotów i biegunek. Również kora kruszyny bez poprzedniej obróbki cieplnej nie nadaje się do spożycia i może wykazywać właściwości trujące. 

Korę kruszyny pozyskuje się poprzez zebranie jej z gałęzi, a następnie suszenie w 100°C przez ok. 2 godziny. Surowiec zawiera w swym składzie glikozydy antranoidowe, które wykazują właściwości pobudzające pracę przewodu pokarmowego, głównie jelita grubego. 

Kora kruszyny – mechanizm działania i właściwości 

Zawarte w korze glikozydy antranoidowe (szczególnie franguliny i glikofranguliny) przechodzą przez układ pokarmowy w znacznej części niestrawione. Nie wchłaniają się one w górnych drogach pokarmowych i dopiero w jelicie przekształcane są na skutek działań mikroflory jelitowej do emodynoantronu. Związek ten działa poprzez zahamowanie resorpcji zwrotnej wody z jelita grubego do organizmu, czyli zmniejsza zwrotne wchłanianie wody w świetle jelita oraz zwiększa napływ wody i elektrolitów do jelita. W konsekwencji dochodzi do zwiększenia ciśnienia w jelicie, nasilają się ruchy perystaltyczne, rośnie objętość płynu w jelicie i przyspiesza transport treści pokarmowej. Dodatkowo dochodzi do zwiększenia motoryki mięśni gładkich jelita grubego. W ten sposób dochodzi do powstania efektu przeczyszczającego, który następuje w okresie od 8 do 12 godzin od przyjęcia surowca. Kora kruszyny działa również żółciopędnie poprzez drażniące działanie antrazwiązków na wątrobę. 

Kora kruszyny – zastosowanie  

Dzięki zawartym w składzie surowca przeczyszczającym glikozydom środek ten stosowany jest głównie w leczeniu zaparć. Korę kruszyny należy przyjąć w ilości 0,5-1,0 g surowca. Stosuje się ją na noc, tuż przed snem, a efekt przeczyszczający powinien pojawić na następny dzień w godzinach porannych. 

Kora wykorzystywana jest również w problemach trawiennych takich jak niestrawność czy zmniejszony pasaż jelitowy, jako preparat żółciopędny. Surowiec znajduje zastosowanie wspomagająco podczas odchudzania w celu pozbycia się z organizmu toksyn i przyspieszenia motoryki jelit. Jest to jednak działanie wspomagające i na dłuższą metę nie powinno się stosować kory kruszyny, aby zgubić zbędne kilogramy.  

Kora kruszyny – działania niepożądane 

Z uwagi na silne działania niepożądane kory kruszyny nie powinno stosować się zbyt długo. Przewlekłe przyjmowanie tego surowca może doprowadzić do nadmiernego przekrwienia jelita grubego, szczególnie okrężnicy, a w konsekwencji do powstania hemoroidów.  

Długotrwałe stosowanie leków przeczyszczających zwiększa tolerancję organizmu na nie, powodując wręcz efekt odwrotny.  

Organizm przyzwyczaja się do stosowania preparatu, co wiąże się z potrzebą przyjmowania coraz większych dawek surowca i zatrucia organizmu. Podczas stosowania kory kruszyny mogą pojawić się też skurcze i bóle brzucha oraz czerwono-brązowe zabarwienie moczu. 

Kora kruszyny – przeciwwskazania 

Preparaty na bazie surowca pochodzącego z kory kruszyny nie powinny być podawane dzieciom ani kobietom w ciąży. 

Środek ten, ze względu na ciężkie działania niepożądane, nie jest zalecany w terapii zaparć u dzieci. W przypadku kobiet w ciąży kora kruszyny sprzyja przekrwieniu miednicy mniejszej, co ma niekorzystny wpływ na utrzymanie ciąży.  

Kora kruszyny wchodzi w interakcje z lekami diuretycznymi oraz sterydami, prowadząc do zwiększenia wydalania potasu z organizmu, co skutkuje hipokaliemią i zaburzeniami rytmu serca. Przewlekłe stosowanie kory kruszyny w połączeniu z lekami nasercowymi potęguje ich działanie. Z surowca nie powinni również korzystać pacjenci cierpiący na: 

• hemoroidy, 
• niedrożność przewodu pokarmowego, 
• wrzodziejące zapalenie jelita grubego, 
• chorobę Leśniowskiego-Crohna, 
• ostre zapalenie wątroby, 
• zdiagnozowani w kierunku raka jelita grubego. 

Dodatkowo surowca tego powinni wystrzygać się pacjenci zgłaszający: 

• bóle brzucha, 
• zwężenie jelita, 
• wymioty i nudności, 
• wzdęcia. 

Korę kruszyny możemy znaleźć w wielu bazujących na tym surowcu produktach leczniczych oraz w sklepach zielarskich. Stosowana zgodnie z zalecaniami i w odpowiedniej dawce jest bezpiecznym środkiem zwalczającym zaparcia. Pamiętajmy jednak, aby unikać samoleczenia i  wszelkie dolegliwości przewodu pokarmowego konsultować z lekarzem celem wyeliminowania groźnych chorób. 

Przeczytaj również:
Zaparcia – przyczyny, objawy, leczenie
Zaparcia – co jeść przy problemach z wypróżnianiem?

Źródła: 

• Suplementy diety a bezpieczeństwo konsumenta, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2011, 4 (77), 5 – 23, Krasnowska G., Sikora T. 
• Bezpieczeństwo leków roślinnych w ciąży, FARMACJA WSPÓŁCZESNA 2017; 10: 140-146 Łuczak A., Nowak M., Szałek E., Studenckie Koło Naukowe Farmacji Klinicznej, Uniwersytet Medyczny w Poznaniu, Opiekun Koła Naukowego: dr hab. n. farm. Edyta Szałek, Katedra i Zakład Farmacji Klinicznej i Biofarmacji, Uniwersytet Medyczny w Poznaniu. 
• Zioła w medycynie naturalnej. Bremen: MAK Verlag GmbH, 2005. Anrea-Anna Cavelius. 
• Kruszyna pospolita, Szkółkarstwo, rocznik 2019, numer 5, s. 24-25, Babelewski, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu.