Krwawienie z odbytu – jakie mogą być jego przyczyny?

Jakie objawy mogą towarzyszyć krwawieniom z odbytu? 

Krwawienie z odbytu może mieć postać śladów krwi na papierze toaletowym, świeżej krwi powlekającej stolec lub swobodnie wypływającej z odbytu. Ponadto krwawieniom mogą towarzyszyć objawy takie jak ból i świąd okolicy odbytu, uczucie niepełnego wypróżnienia lub parcia na stolec, a także zaburzenia rytmu wypróżnień – zaparcia lub biegunki. Poza tym, szczególnie w przebiegu długotrwałych krwawień, mogą wystąpić objawy niedokrwistości z niedoboru żelaza, a w przypadku nagłych, obfitych krwotoków, także objawy wstrząsu hipowolemicznego. 

Jakie choroby objawiają się krwawieniem z odbytu? 

Najczęstszym powodem krwawienia z dolnego odcinka przewodu pokarmowego jest choroba hemoroidalna. Innymi przyczynami dolegliwości mogą być: 

• schorzenia okolicy odbytu, np.:
  • szczeliny lub przetoki,  
  • polipy jelita grubego,  
  • choroba uchyłkowa jelit,  
  • nowotwory,  
  • zmiany naczyniowe przewodu pokarmowego, 

• choroby zapalne, np. 
  • wrzodziejące zapalenie jelita grubego,
  • choroba Leśniowskiego-Crohna. 

Do rzadziej spotykanych przyczyn krwawienia z dolnego odcinka przewodu pokarmowego zalicza się między innymi endometriozę, czerniaka błony śluzowej jelit, choroby pasożytnicze oraz zapalenie naczyń. Krwawienie z odbytu może pojawić się również jako powikłanie po przebytym zabiegu operacyjnym, polipektomii, biopsji gruczołu krokowego lub radioterapii. 

Krwawienia świeżą, żywoczerwoną krwią są zwykle efektem stanów chorobowych objemujących dolny odcinek przewodu pokarmowego. Wyjątek stanowią sytuacje, gdy krwawienie z górnego odcinka jest bardzo obfite – krew może wówczas zostać przepasażowana w szybkim tempie w dół przewodu pokarmowego i powodować obfite, krwiste wypróżnienia. W przypadku mniej obfitych krwawień z okolicy żołądka i dwunastnicy głównym objawem będą natomiast bardzo ciemne, tzw. smoliste stolce. 

Przeczytaj również:
Krew w stolcu i krwiste wymioty – objawy krwawienia z przewodu pokarmowego

Krawienie z odbytu – jak lekarz stawia diagnozę? 

Pierwszym etapem w procesie diagnostyki krwawień z dolnego odcinka przewodu pokarmowego jest dokładne zebranie wywiadu. Konieczne jest ustalenie czasu trwania objawów, nasilenia krwawienia, objawów towarzyszących, takich jak np. dolegliwości bólowe, zaburzenia rytmu wypróżnień, spadek masy ciała, osłabienie oraz rodzaju zażywanych leków.  

Kolejnym etapem jest badanie fizykalne, ze szczególnym uwzględnieniem jamy brzusznej i okolic odbytu, w tym tzw. badanie per rectum, czyli palcem przez odbyt. W dalszej kolejności zastosowanie znajdują badania endoskopowe, takie jak kolonoskopia i rektoskopia, które pozwalają ocenić jelito grube od środka. Podczas ich wykonywania istnieje także możliwość usunięcia zmian polipowatych i przekazania ich do badania histopatologicznego. W niektórych przypadkach konieczne bywa także wykonanie badań obrazowych takich jak tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny. Pomocne mogą być także badania laboratoryjne.  

W przypadku krwawień może dojść do spadku parametrów morfologii krwi i rozwoju niedokrwistości. Przy przewlekłych krwawieniach zaobserwować można także spadek parametrów gospodarki żelazowej i niedobory tego pierwiastka. Ponadto przydatna bywa ocena parametrów krzepnięcia, szczególnie wtedy, gdy pacjent przewlekle przyjmuje leki rozrzedzające krew, oraz parametrów stanu zapalnego, takich jak leukocytoza czy CRP, których wzrost może nasunąć podejrzenie choroby zapalnej jelit.

Nie zawsze krwawienie z dolnego odcinka przewodu pokarmowego można zauważyć gołym okiem. Zdarza się, że pacjent nie odczuwa dolegliwości, a mimo to w badaniach laboratoryjnych obserwuje się pogłębiającą się niedokrwistość. Wówczas jednym z wykonywanych badań nieinwazyjnych jest test na krew utajoną w kale. Jego dodatni wynik nie pozwala jednak na zdiagnozowanie przyczyny krwawienia, co wiąże się z koniecznością wykonania badania endoskopowego.  

Jak leczy się krwawienia z dolnego odcinka przewodu pokarmowego? 

Rodzaj metody leczenia zależy przede wszystkim od przyczyny krwawienia. W przypadku choroby hemoroidalnej w jej początkowym stadium skuteczne może okazać się leczenie zachowawcze, polegające na: 

• stosowaniu właściwie zbilansowanej, bogatobłonnikowej diety,  
• dbaniu o regularne wypróżnienia,  
• podejmowaniu regularnej aktywności fizycznej, 
• stosowaniu miejscowych preparatów przeciwbólowych i przeciwzapalnych w postaci maści lub czopków.  

Ponadto korzystny efekt może przynieść stosowanie doustnych leków zwiększających elastyczność naczyń. Jeśli mimo stosowanego leczenia choroba postępuje, konieczne może okazać się leczenie zabiegowe. Do najczęściej stosowanych metod zalicza się: 

• gumkowanie żylaków,  
• termoablację,  
• krioablację,  
• skleroterapię,  
• chirurgiczne wycięcie hemoroidów.

Przeczytaj również:
Hemoroidy – przyczyny, objawy, leczenie 
Zioła na hemoroidy – co może nam pomóc?
Ruszczyk kolczasty – na żylaki i hemoroidy

Przy większości chorób powodujących krwawienie z odbytu konieczne jest zastosowanie metod zabiegowych. W przypadku polipów zlokalizowanych w jelicie grubym leczenie polega zwykle na usunięciu zmian w trakcie badania endoskopowego. Jeśli krwawienie spowodowane jest chorobami okolic odbytu, np. szczeliną lub przetoką, zwykle konieczne jest leczenie operacyjne. Gdy dolegliwości wywoływane są przez zmiany nowotworowe zlokalizowane w obrębie jelita, konieczne jest najczęściej leczenie zabiegowe, polegające na usunięciu fragmentu jelita wraz z guzem. 

W niektórych przypadkach krwawień z dolnego odcinka przewodu pokarmowego zastosowanie znajduje także leczenie zachowawcze. Jeśli krwawienie wynika z nieprawidłowości w układzie krzepnięcia, spowodowanego przyjmowaniem zbyt dużych dawek leków przeciwkrzepliwych, konieczne może być wyrównanie parametrów krzepnięcia przez zmniejszenie lub odstawienie antykoagulantów, podanie witaminy K lub przetoczenie czynników krzepnięcia. 

Przewlekłego leczenia farmakologicznego wymagają także chorzy na choroby zapalne jelit, takie jak choroba Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Próbę leczenia zachowawczego można podjąć także w przypadku ostrych szczelin odbytu.  

Krwawienie z przewodu pokarmowego to częsta dolegliwość, szczególnie u osób starszych. Choć najczęstszą jej przyczyną jest choroba hemoroidalna, która nie stanowi bezpośredniego zagrożenia dla życia, to długotrwała utrata krwi może prowadzić do rozwoju niedokrwistości i istotnego pogorszenia stanu zdrowia. Ponadto stosunkowo częstą przyczyną krwawień z dolnego odcinka przewodu pokarmowego, szczególnie wśród osób w podeszłym wieku, są nowotwory jelita grubego. Z tego powodu nie należy rezygnować z profilaktycznych badań kolonoskopowych, które pozwalają wykryć zmiany we wcześniejszy