Metoda Castillo Moralesa – na czym polega?

Metoda Castillo Moralesa, znana też jako ustno-twarzowa terapia regulacyjna, swoje początki miała w latach 70. XX wieku. Jej twórcą był pochodzący z Argentyny lekarz i rehabilitant Rodolfo Castillo Morales (1941-2011). Swoją metodę opracował na podstawie własnych doświadczeń zawodowych (w tym znajomości metod takich jak Bobath i Vojty) i wniosków, jakie wyciągnął z obserwowania stosunków w indiańskich plemionach, które panowały między rodzicami a dziećmi, tj. kontakt wzrokowy, dotyk. Według Castillo Moralesa takie relacje znacząco (i pozytywnie) wpływały na rozwój dzieci pod względem motorycznym, a także sprzyjały szybkiemu usamodzielnianiu się i zdobywaniu wiedzy.

Pierwszymi adresatami metody Castillo Moralesa były głównie dzieci z Zespołem Downa lub z wrodzonymi wadami, np. rozszczepami podniebienia. Obecnie jest ona stosowana u osób niepełnosprawnych, z mózgowym porażeniem dziecięcym, a także u osób niepełnosprawnych z powodu różnych chorób genetycznych czy z zaburzeniami sensomotorycznymi.

Techniki Metody Castillo Moralesa

W obrębie metody Castillo Moralesa mieszczą się dwie główne metody: 

• neuromotoryczna terapia rozwojowa (NET), 
• ustno-twarzowa terapia regulacyjna (ORT). 

Każda z nich skierowana jest do osób z różnymi zaburzeniami. Metodę NET stosuje się u osób: 

• z zaburzeniami napięcia mięśniowego,  
• z zaburzeniami rozwoju sensomotorycznego,  
• z porażeniami, 
• po urazach czaszkowo-mózgowych,  
• z przepuklinami,  
• z wszelkimi schorzeniami mięśniowo-nerwowymi.  

Metoda ORT stosowana jest w przypadku osób (głównie dzieci), u których obecne są zaburzenia: 

• ssania,  
• żucia,  
• oddychania, 
• połykania,  
• w obrębie rozwoju twarzy, szyi, jamy ustnej i gardła. 

Metody Castillo Moralesa polegają na pozytywnym oddziaływaniu na te części ciała, które biorą aktywny udział w spożywaniu posiłków, mówienia, a także normalizacji ich zaburzonego z różnych powodów napięcia mięśniowego. Efektem terapii jest polepszenie funkcji fizjologicznych pacjenta oraz zapobieganie pojawianiu się wad wymowy. Metoda Castillo Moralesa ma korzystny wpływ w trakcie leczenie ortodontycznego, które nierzadko trwa kilka lat, ponadto dobrze wpływa na pacjentów, u których stosowane są płytki przedsionkowe i podniebienne, w zależności od wad zgryzu.  

Techniki manualne w stymulacji ustno-twarzowej 

Terapia według Castillo Moralesa zakłada stymulację receptorów czucia powierzchniowego i głębokiego, a oprócz nich także receptorów wzrokowych, smakowych, przedsionkowych, słuchowych itd. Do technik manualnych zalicza się: 

• głaskanie, 
• ugniatanie, 
• dotyk, 
• wibrację, 
• rozcieranie. 

Ponadto w stymulacji ustno-twarzowej ogromną rolę odgrywa prawidłowo wykonywany masaż ustno-twarzowy, którego podstawą jest przygotowanie mięśni twarzy do masowania. Proces przygotowania określany jest mianem modelowania. Wśród etapów masażu Castillo Moralesa znajdują się: 

• modelowanie – mobilizacja skóry głowy poprzez masowanie mięśni twarzy w odpowiedniej kolejności, 
• mobilizacja mięśnia okrężnego ust – w zależności od zaburzeń wargi są uciskane lub poddawane wibracji; delikatne rozciąganie, domykanie warg, 
• mobilizacja policzków – symetryczny masaż płasko ułożonymi dłońmi, rozciąganie i wibracja, 
• mobilizacja podbródka – uciskanie wraz z domykaniem warg, gładzenie, 
• mobilizacja wszystkich mięśni twarzy – przeprowadzenie wibracji w celu regulacji napięcia mięśni mimicznych twarzy.

Castillo Morales – dla kogo? 

Terapia regulacyjna dedykowana jest osobom z: 

• mózgowym porażeniem dziecięcym (MPD), 
• nieprawidłowym ułożeniem żuchwy, szczęki, 
• afazją,  
• autyzmem, 
• mutyzmem, 
• porażeniami twarzy i asymetrią, 
• zaburzeniami w zakresie spożywania pokarmów, oddychania, żucia, ssania, gryzienia, 
• nadmiernym ślinieniem. 

Jakich efektów można się spodziewać? 

• lepsza artykulacja, 
• lepsza sprawność języka, 
• prawidłowe ustawienie szczęki względem żuchwy, 
• ustabilizowanie napięcia mięśniowego, 
• wyprowadzenie pacjenta ze ślinotoku (ograniczenie lub zahamowanie ślinienia), 
• polepszenie funkcji połykania, ssania, oddychania, żucia. 

Nierzadko masaż Castillo Moralesa stosowany jest już u najmłodszych pacjentów w celu zapobiegania nieprawidłowym doświadczeniom na tle sensomotorycznym, które mogą doprowadzić do rozwoju patologicznych wzorców. Ponadto stosuje się ją wspomagająco podczas terapii rozwoju społecznego, psychoruchowego, emocjonalnego. Często towarzyszy również podczas terapii integracji sensorycznej. 

Jak wygląda sesja terapeutyczna? 

Pacjent ułożony jest na plecach, a jego głowa umieszczona jest między nogami terapeuty. Terapia zaczyna od się od tzw. ciszy motorycznej, której celem jest regulacja napięcia, oddechu, ustabilizowanie pozycji. Następnie ma miejsce rozciąganie karku, masowanie i kolejno stymulacja określonych punktów twarzy, w kolejności: 

• punkt gładzizny nosa, 
• punkt kąta oka, 
• punkt skrzydełka nosa, 
• punkt wargi górnej, 
• punkt kąta ust, 
• punkt bródki, 
• punkt dna jamy ustnej. 

Metoda Castillo Moralesa stosowana jest dzisiaj na całym świecie. Aby móc prowadzić terapię tą metodą, wymagane jest odbycie intensywnych kursów i odpowiednie przygotowanie do warsztatu pracy.  

Źródła: 

• L. Sadowska, Neurofizjologiczne metody usprawniania dzieci z zaburzeniami rozwoju, wyd. Impuls, Kraków 2006, 
• S. Masgutowa, A. Regner, Rozwój mowy dziecka w świetle integracji sensomotorycznej, wyd. Continuo, Wrocław 2009, 
• R. Castillo Morales, Ustno-twarzowa terapia regulacyjna