Nadciśnienie w ciąży. Co warto wiedzieć?

Kiedy mówimy o nadciśnieniu w ciąży? 

Lekarz rozpoznaje nadciśnienie w ciąży na podstawie pomiarów w gabinecie. Możemy zaklasyfikować je jako łagodne (140-159/90-109 mm Hg) lub ciężkie (≥160/110 mm Hg). 

W chorobach przebiegających z nadciśnieniem tętniczym w ciąży wyróżniamy dwa stany kliniczne:  

• nadciśnienie przewlekłe, 
• nadciśnienie wywołane ciążą i stan przedrzucawkowy.

Stany te się nie wykluczają. U kobiet z nadciśnieniem przewlekłym może wystąpić stan przedrzucawkowy.

Nadciśnienie w ciąży zazwyczaj przebiega bezobjawowo, jednak można zaobserwować:

• silne bóle głowy,
• zaburzenia widzenia,
• duszność,
• obrzęki nóg,
• ból w okolicy podżebrowej.

Nadciśnienie przewlekłe  

Nadciśnienie przewlekłe to nadciśnienie rozpoznane przed ciążą lub przed ukończonym 20. tygodniem ciąży. Utrzymuje się dłużej niż 6 tygodni po porodzie. Liczba kobiet w ciąży, która boryka się z przewlekłym nadciśnieniem tętniczym, nieustannie się zwiększa ze względu na rosnący wiek rodzących.  

Każda ciąża z przewlekłym nadciśnieniem tętniczym to ciąża wysokiego ryzyka.

Planowanie ciąży powinno obejmować wizytę u lekarza, który zbada pochodzenie nadciśnienia, jego nasilenie, zaawansowanie, czynniki ryzyka (m.in. otyłość, cukrzyca, choroby serca i nerek, palenie papierosów) oraz ewentualne zmiany w narządach wewnętrznych. Pozwala to zakwalifikować ciążę do grupy małego lub dużego ryzyka powikłań. 

Do powikłań ciąży z nadciśnieniem należą:  

• ograniczenie wzrastania płodu lub jego obumarcie,  
• przedwczesne oddzielenie się łożyska,  
• wcześniejsze zakończenie ciąży i wystąpienie nałożonego stanu przedrzucawkowego.  

Lekarz prowadzący ciążę powinien regularnie oceniać wzrastanie płodu w badaniu USG i okresowo kontrolować funkcję nerek.

Stan przedrzucawkowy i rzucawka 

Najcięższą postacią nadciśnienia w ciąży jest stan przedrzucawkowy. Jest to zespół objawów pojawiający się po skończonym 20. tygodniu ciąży, podczas porodu lub w połogu. Polega na pojawieniu się nadciśnienia tętniczego i białkomoczu lub nadciśnienia tętniczego i dysfunkcji narządów wewnętrznych (wtedy białkomocz nie musi wystąpić).  

Dotyczy ok. 2% ciężarnych i jest jedną z głównych przyczyn umieralności okołoporodowej matek, płodów i noworodków.  

Stan przedrzucawkowy może doprowadzić m.in. do:  

• zgonu wewnątrzmacicznego,  
• przedwczesnego oddzielenia łożyska, 
• niedotlenienia, 
• ograniczenia wzrastania płodu.  

U matki może spowodować krwawienie do ośrodkowego układu nerwowego, niewydolność narządów (nerek i serca), a nawet śmierć. 

W przebiegu stanu przedrzucawkowego może dojść do rzucawki. Rzucawka to epizod drgawek lub śpiączki u kobiety ciężarnej, których nie można wytłumaczyć innymi przyczynami. Może być przyczyną powikłań neurologicznych bezpośrednio zagrażających życiu matki.

Kogo dotyczy stan przedrzucawkowy? 

Do czynników ryzyka należą:  

• wiek powyżej 40 lat,  
• pierwsza ciąża,  
• odstęp między ciążami większy niż 10 lat,  
• BMI >35 sprzed ciąży,  
• wystąpienie stanu przedrzucawkowego w najbliższej rodzinie,  
• ciąża wielopłodowa,  
• nadciśnienie w poprzedniej ciąży,  
• przewlekła choroba nerek,  
• toczeń układowy,  
• zespół antyfosfolipidowy,  
• cukrzyca, 
• nadciśnienie przewlekłe. 

Jeśli należysz do grupy zwiększonego ryzyka, lekarz może zalecić Ci zażywanie kwasu acetylosalicylowego (tzw. aspiryny).

Nadciśnienie ciążowe 

Nadciśnienie wywołane ciążą występuje po 20. tygodniu. Rozpoznawane jest po dwukrotnym stwierdzeniu ciśnienia ≥140/90 mm Hg. W większości przypadków wystarcza samokontrola ciśnienia tętniczego w domu i kontrolne wizyty położnicze co 2-4 tygodnie.

W przypadku wzrostu ciśnienia skurczowego ≥160 mm Hg lub rozkurczowego ≥110 mm Hg zostaniesz skierowana do szpitala. USG płodu wykonuje się co najmniej raz na 4 tygodnie. Nadciśnienie ciążowe leczy się farmakologicznie za pomocą α-metyldopy, labetalolu lub nifedypiny. Są to leki bezpieczne w ciąży.

Nie musisz rezygnować z soli kuchennej w diecie. Ogranicz jednak kofeinę do 200 mg dziennie (ok. 2 filiżanki kawy).

Jeśli przyjmujesz leki na stałe, skonsultuj z lekarzem ich zmianę na takie, które są bezpieczne w ciąży. Regularnie badaj ciśnienie i wykonuj badania podstawowe zgodnie z obowiązującymi wytycznymi (krew, mocz, EKG).