Propolis. Jakie ma właściwości i zastosowanie?

Co to jest propolis?

Propolis, zwany też jako kit pszczeli, jest potrzebny pszczołom do wyściełania wnętrza ula, dzięki czemu jego konstrukcja zostaje uszczelniona i wzmocniona. Chroni ul przed bakteriami, grzybami i wirusami. Propolis można więc porównać do niezwykle cennego cementu o właściwościach dezynfekujących i antyseptycznych. To właśnie ta cecha zadecydowała, że znalazł swoje zastosowanie w branży spożywczej, kosmetycznej oraz w medycynie.

Charakterystyka propolisu

Propolis jest substancją żywiczną o gęstej i lepkiej postaci. Jego zapach określany jest jako przyjemny i cytrusowo-korzenny, natomiast w smaku jest gorzki i lekko piekący. Do produkcji propolisu pszczoły wykorzystują wydzielinę z pączków drzew liściastych (topola, olcha, brzoza, wierzba, dąb, jesion) oraz uszkodzenia w korze drzew iglastych takich jak świerk, jodła czy sosna. Surowiec do produkcji propolisu jest przez pszczoły przeżuwany, co modyfikuje jego skład chemiczny i właściwości biologiczne.

Barwa propolisu jest zróżnicowana – od czerwono-pomarańczowej, poprzez zieloną, aż do prawie czarnej. Kolor zależy od składników roślinnych wykorzystanych przez pszczoły. Propolis jest wrażliwy na zmiany temperatury. Postać twarda i krucha występuje w temperaturze około 15℃. W 36℃ jest plastyczny, natomiast w 70℃ upłynnia się. Propolis jest nierozpuszczalny w wodzie, ale można go wymieszać z rozpuszczalnikami organicznymi (alkohol, eter).

Skład chemiczny propolisu jest zmienny. Zależy od rodzaju roślin, które wykorzystują pszczoły, czasu zbioru, miejsca, w którym znajduje się ul, a także od stopnia zanieczyszczenia środowiska.

Główne składniki to:

• żywice roślinne (50-80%),
• woski (8-30%),
• polifenole (14-16%),
• pyłek kwiatowy (5%).

Pozostałe składniki to:

• garbniki,
• domieszki mechaniczne,
• polisacharydy,
• substancje lotne (np. olejki eteryczne),
• mikro- i makroelementy (żelazo, miedź, kobalt, magnez, cynk, fosfor, mangan, krzem, selen),
• witaminy (prowitamina A, witaminy z grupy B, witaminy C, D i E).

Propolis zawiera ponad 300 substancji, które wykazują aktywność biologiczną.

Może być stosowany w terapii wielu schorzeń i dolegliwości. Używanie propolisu wpisuje się w tzw. apiterapię, czyli wykorzystywanie produktów pszczelich w pielęgnacji i skutecznym leczeniu różnych schorzeń.

„Dobrze, gdy pokarm jest lekiem, a lek pokarmem” (Hipokrates)

Propolis możesz stosować doustnie jako:

• tabletki,
• krople,
• nalewki,
• aerozol,
• puder,
• czopki,
• maści,
• okłady.

Jego korzystne działanie związane jest z właściwościami antybakteryjnymi, przeciwwirusowymi i antygrzybicznymi. Potwierdzono, że wrażliwe na działanie propolisu są dermatofity, grzyby drożdżoidalne oraz paciorkowce i gronkowce. Stosowanie wyciągu z propolisu stymuluje i wzmacnia układ immunologiczny, co sprzyja szybszemu zwalczaniu infekcji bakteryjnych i wirusowych. W związku z tym może być pomocny w walce z przeziębieniem, grypą i zakażeniem górnych dróg oddechowych obejmujących jamę ustną, gardło i krtań.

Udowodniono jego korzystny wpływ na serce i układ krwionośny, np. poprzez uszczelnianie naczyń krwionośnych. Niweluje także skutki nadmiernego stresu w naszym organizmie, gdyż ma właściwości przeciwutleniające i zwalczające szkodliwe wolne rodniki. Propolis przyspiesza regenerację skóry, dlatego od stuleci znane jest jego zbawienne działanie na trudno gojące się rany, opryszczkę, owrzodzenia, odmrożenia, oparzenia i liszaje. Z powodzeniem może być wykorzystany w leczeniu ran i blizn pooperacyjnych. Propolis można również stosować jako terapię wspomagającą w leczeniu rzęsistkowych i grzybiczych infekcji intymnych.

Propolis wykorzystywany jest też w stomatologii.

Znalazł zastosowanie w leczeniu:

• stanów zapalnych dziąseł,
• paradontozy,
• chorób miazgi zębowej i kanałów korzeniowych,
• nadwrażliwości zębów.

Wszystkie te zastosowania są potwierdzone klinicznie, co sprawia, że propolis stanowi ważne narzędzie w walce z licznymi schorzeniami. Co ważne, jest w pełni naturalny i pozbawiony syntetycznych związków chemicznych. Jego stosowanie doskonale wpisuje się w zdrowy styl życia.

Przeciwnowotworowe działanie propolisu

Od kilku lat trwają badania nad przeciwnowotworowym działaniem propolisu. Naukowcy sprawdzają czy zawarte w nim substancje mogą stanowić wsparcie i uzupełnienie leczenia proponowanego przez lekarzy. Najlepiej poznaną substancją jest ester fenyloetylowy kwasu kawowego, który analizowany jest w badaniach nad rakiem szyjki macicy, wątroby czy nosogardzieli.

Propolis – skutki uboczne

Bogactwo substancji aktywnych sprawia, że istnieje pewna grupa osób, u których propolis może wywołać reakcje alergiczne. Zazwyczaj są one powiązane z uczuleniem na inne produkty pszczele, np. miód. Charakterystycznymi objawami są zaczerwienienie, obrzęk i uciążliwe swędzenie skóry. Możliwe są też reakcje krzyżowe z pyłkami niektórych drzew, np. topoli czy brzozy. Dotychczas wykryto w propolisie prawie 30 substancji o charakterze alergennym, wśród których najczęściej uczulają kwas 1,1-dimetyloallilokawowy oraz tektochryzyna. Należy zaznaczyć, że alergia na propolis jest rzadka i dotyczy raczej zewnętrznego stosowania.

Najbardziej narażeni na niepożądane reakcje są najmłodsi pacjenci, dlatego podanie propolisu dzieciom i młodzieży powinno być zawsze konsultowane z lekarzem.

Propolis na ratunek urodzie

Niezwykłe cechy propolisu od dawna są cenione i wykorzystywane w kosmetologii. Właściwości antybakteryjne sprawiają, że znalazł on zastosowanie głównie w pielęgnacji cery trądzikowej. Bogata zawartość cennych pierwiastków takich jak żelazo, cynk czy magnez sprawia, że propolis doskonale sprawdza się w regeneracji naskórka, stymulacji powstawania nowych włókien kolagenowych oraz łagodzi stany zapalne. Z tego powodu może stanowić uzupełnienie leczenia atopowego zapalenia skóry czy łuszczycy. Dodatkową korzyścią stosowania propolisu w pielęgnacji skóry jest rozjaśnianie przebarwień i spłycanie blizn potrądzikowych, co związane jest z obecnością kwasu salicylowego.

Produkty pszczele to cenne źródło aktywnych substancji. Mogą być wykorzystane nie tylko do celów spożywczych, ale i leczniczych czy pielęgnacyjnych. Substancje pochodzenia naturalnego zaczynają być coraz bardziej cenione, co doskonale wpisuje się w profilaktykę chorób i zdrowy styl życia. Regularne stosowanie propolisu może poprawić odporności organizmu a skóra będzie pełna blasku bez używania preparatów nasyconych szkodliwymi substancjami chemicznymi.

Przeczytaj również:
Czy miód jest zdrowy? Poznaj jego właściwości!