Recepta farmaceutyczna – czy wiesz, kiedy Twój farmaceuta może wystawić Ci receptę?

Niemal każdy z nas odwiedza aptekę i systematycznie lub doraźnie zaopatruje się w produkty lecznicze niezbędne dla naszego zdrowia i dobrego samopoczucia. Często stosujemy także suplementy diety z apteki w celu prowadzenia racjonalnej, zbilansowanej diety. Licznym zainteresowaniem cieszą się także kosmetyki. Duża część substancji leczniczych występujących w aptece ma status Rp – wydawane z przepisu lekarza. By je kupić, potrzebujemy zatem recepty – papierowej lub elektronicznej. Okazuje się, że nie zawsze to lekarz wystawia taką receptę. W pewnych sytuacjach może to zrobić także pielęgniarka oraz farmaceuta. W tym artykule skupimy się na recepcie wystawianej przez farmaceutę, ponieważ bardzo często jest to pierwsza osoba ze środowiska medycznego, z którą pacjent ma kontakt.

Recepta farmaceutyczna dla pacjenta 

W pewnych sprecyzowanych prawnie sytuacjach farmaceuta ma prawo (nie obowiązek!) do wystawienia recepty farmaceutycznej. Takie uprawnienie ma każdy magister farmacji posiadający PWZ (prawo do wykonywania zawodu).  

Warto wspomnieć, że farmaceuta to tytuł zawodowy nadany absolwentowi jednolitych studiów magisterskich na kierunku farmacja. 

Zgodnie z ustawą Prawo farmaceutyczne w przypadku zagrożenia zdrowia pacjenta farmaceuta ma prawo wystawić receptę z zachowaniem następujących zasad: 

• Recepta wystawiana jest w wersji elektronicznej w systemie aptecznym. Wyjątek stanowi brak dostępu farmaceuty do systemu teleinformatycznego lub brak danych dotyczących tożsamości pacjenta – w tych sytuacjach wystawiana jest papierowa wersja recepty. 
• Lek jest wydawany bezpośrednio w tej aptece, w której została wypisana recepta farmaceutyczna. 
• Recepta może być wystawiona na produkty lecznicze o kategorii Rp, z zastrzeżeniem produktów leczniczych zawierających środki odurzające oraz substancje psychotropowe. 
• Recepta zawiera dane pacjenta oraz farmaceuty, który ją wystawia, a także przyczynę wydania – farmaceuta musi zatem opisać każdy przypadek wystawienia takiej recepty. 
• Recepta farmaceutyczna realizowana jest z odpłatnością 100%. 
• Po zrealizowaniu taka ordynacja pozostaje w dokumentacji aptecznej i podlega ewidencjonowaniu. 

W aktach prawnych nie zostały określone konkretne przypadki, w których magister farmacji może posłużyć się swoim prawem. Jest to zatem pozostawione do jego decyzji. Farmaceuta bierze pełną odpowiedzialność za ordynowane pacjentowi leki, dlatego też ma prawo odmówić wystawienia recepty, gdy jego zdaniem nie zachodzi taka konieczność. Naczelną wartością w przypadku recept wystawianych przez farmaceutów jest ratowanie zdrowia lub życia pacjentów, którzy potrzebują swoich leków stosowanych przewlekle, ale nie mogą skontaktować się z przychodnią lub lekarzem. 

Recepta farmaceutyczna dla farmaceuty i jego rodziny 

Nieco inaczej wygląda sposób wystawiania recepty farmaceutycznej „pro auctore” i „pro familiae”. W odróżnieniu od recepty farmaceutycznej dla każdego pacjenta w stanie zagrożenia zdrowia to uprawnienie zostało nadane magistrom farmacji niedawno. Magister farmacji obecnie ma dostęp do platformy gabinet.gov, na której może wystawić e-receptę dla siebie lub członka swojej rodziny (bez potrzeby posiadania systemu aptecznego). Te recepty nie zawsze muszą być pełnopłatne, ponieważ magister farmacji ma prawo wystawić receptę refundowaną. Muszą jednak istnieć wyraźne dowody na słuszność refundacji, np. historia choroby. Taka recepta zostaje wystawiona przez Internet i może być zrealizowana w dowolnej aptece na podstawie nadanego kodu oraz numeru PESEL pacjenta. Taki przywilej ma za zadanie odciążyć służbę zdrowia na tyle, na ile jest to możliwe. 

Co powinieneś wiedzieć o recepcie farmaceutycznej? 

• Pamiętaj, że recepta farmaceutyczna to narzędzie, które ma przede wszystkim ratować zdrowie i życie pacjenta. Nie jest zatem stworzona po to, by opuszczać konsultacje lekarskie z myślą, że „lek przepisze mi farmaceuta”. 
• W sytuacji gdy przewlekle stosujesz lek, zawsze pamiętaj o tym, by odpowiednio wcześniej zarejestrować się na wizytę lekarską. 
• Gdy mimo wszystko brakuje Ci lekarstwa stosowanego przewlekle, możesz poprosić magistra farmacji w aptece o wystawienie recepty, wyjaśniając szczegółowo powód braku leku. 
• W sytuacji gdy doraźnie doświadczasz uszczerbku na zdrowiu, a lek na receptę prawdopodobnie przyniesie poprawę Twojego stanu, farmaceuta ma prawo zaordynować Ci lek ratujący Twoje zdrowie. Przykład: nagły atak astmy. 
• Nigdy nie wymuszaj wystawienia recepty farmaceutycznej. Pamiętaj – magister farmacji ma takie prawo, ale nie obowiązek! W przypadku wystawienia dokumentu ponosi on pełną odpowiedzialność za Twoje zdrowie. W nieuzasadnionych przypadkach farmaceuta może odmówić wystawienia recepty. 
• Pamiętaj o tym, iż farmaceuta w aptece nie ma możliwości szerszej diagnozy Twojego stanu zdrowia, a więc utrudnia mu to precyzyjne podjęcie decyzji i ocenę ryzyka wystawienia takiej recepty.  
• Traktuj receptę farmaceutyczną jako ratunek, nie ułatwienie ścieżki do Twojego leku!