Trądzik pospolity – jak go leczyć?

Początek zmian rozpoczyna się w okresie dojrzewania. Dużą rolę odgrywają również czynniki genetyczne – jeśli u najbliższych członków rodziny występował trądzik, jest duże prawdopodobieństwo, że potomek również odziedziczy taką skłonność. Trądzik może również wystąpić u osób dorosłych – tzw. trądzik późny lub dorosły.  

Przyczyny trądziku pospolitego  

Główną przyczyną wzmożonego łojotoku jest nadmierna produkcja gruczołów łojowych spowodowana dojrzewaniem lub zaburzeniami hormonalnymi, np. nadmierna produkcja androgenów. Do rozwoju trądziku przyczyniają się również wcześniej wspomniane czynniki genetyczne.  Zmiany trądzikowe powstają przez nadmierną keratynizację ujść mieszków włosowych, która prowadzi do ich zablokowania, co jest znakomitym środowiskiem do rozwoju bakterii beztlenowych, np. Propinobacterium acnes, nasilając stan zapalny. Stosowane leki, kosmetyki kolorowe czy nieodpowiednia higiena skóry również mogą powodować lub zaostrzyć stan zapalny.  

Postaci trądziku 

Wykwitem pierwotnym jest mikrozaskórnik, który można zaobserwować tylko pod mikroskopem. Jego następstwem jest zaskórnik, który jest widoczny gołym okiem. Wyróżniamy dwa typy zaskórników: 

• otwarte – w kolorze czarnym; jest to utleniona keratyna na powierzchni ujścia mieszka włosowego, 
• zamknięte – drobne grudki w kolorze skóry lub białe. 

Powyższe wykwity mają charakter niezapalny, jednak mogą być podłożem do wystąpienia wykwitów zapalnych. Mają one postać: 

• krost,  
• guzków,  
• ropni, 
• cyst. 

Niektóre z nich mogą pozostawiać blizny. Blizna powstaje w następstwie uszkodzenia skóry właściwej, dlatego nie powinno się na własną rękę wyciskać zmian ani ich rozdrapywać.  

Zmiany najczęściej występują: 

• na twarzy, 
• na plecach (rynienka łojotokowa między łopatkami),  
• w okolicy klatki piersiowej (okolica przedmostkowa). 

Postaci kliniczne trądziku 

• Trądzik zaskórnikowy – występują tutaj wykwity pierwotne (zaskórniki). 
• Trądzik grudkowy – wykwity w postaci grudek. 
• Trądzik grudkowo-zaskórnikowy – obok grudek widoczne są również zaskórniki. 
• Trądzik grudkowo-krostkowy – zmiany skórne w postaci grudek i krost oraz zaskórników. 
• Trądzik guzkowo–cystowy (ropowiczy) – razem z zaskórnikami i krostami występują zapalne guzki, guzy powodujące ropnie i głębokie torbiele, które pozostawiają po sobie blizny zanikowe. 
• Trądzik bliznowcowy – po ustąpieniu ostrych zmian tworzą się bliznowce, które mają skłonność do przerostów, tzw. keloidów. 
• Trądzik piorunujący – najczęściej występuje u mężczyzn (szczególnie młodych). Jest to bardzo ciężka postać trądziku. Oprócz zmian trądzikowych, tj. torbieli i głębokich ropni gojących się z pozostawieniem przerostowych i zanikowych blizn, występują zmiany grypopodobne. 

Inne postaci 

• Trądzik zawodowy – poprzez kontakt z olejami, dziegciem, chlorem. 
• Trądzik kosmetyczny – spowodowany stosowaniem preparatów komedogennych (zapychających), np. mocno kryjące podkłady, pudry, róże. 
• Trądzik polekowy – po przyjęciu np. preparatów jodu (w dużej ilości), sterydów, leków uspokajających (barbiturany, leki zawierające brom), witaminy B12. 
• Trądzik building acne – stosowanie kortykosteroidów, które wspomagają przyrost masy mięśniowej. 
• Trądzik mechaniczny – występuje z powodu przylegania do skóry pasków, opasek, szelek. 
• Trądzik niemowlęcy – pojawia się wskutek stosowania złej pielęgnacji, np. stosowanie olejów mineralnych do pielęgnacji skóry dziecka. 
• Trądzik samouszkadzający – zdrapywanie zmian skórnych. 
• Trądzik mascne – jest to problem wśród osób, które przez długi czas noszą maski ochronne zakrywające twarz i nos. Aby mu zapobiec, zaleca się zmieniać maseczkę co godzinę, a nawet częściej. 

Metody leczenia trądziku pospolitego 

Istnieje wiele metod leczenia w zależności od występującej postaci: 

• Leczenie zewnętrzne – retinoidy, nadtlenek benzoilu, antybiotyki miejscowe, kwasy BHA, AHA. 
• Leczenie ogólne – antybiotykoterapia (limecyklina, erytromycyna, tetracyklina, doksycyklina) lub leczenie hormonalne (środki antyandogenowe, flutamid , spironolakton). 

W stanach zapalnych istotna jest konsultacja z dermatologiem, wdrożenie farmakoterapii, pielęgnacja gabinetowa i właściwa codzienna pielęgnacja w domu. 

Pielęgnacja skóry trądzikowej w gabinecie kosmetologicznym 

Ważnym aspektem w pielęgnacji cery z nadmierną keratynizacją naskórka i łojotokiem jest jej systematyczne oczyszczanie, np. za pomocą: 

• peelingów chemicznych odpowiednio dobranych do problemu,  
• ultradźwięków (peeling kawitacyjny), 
• kryształków glinu (mikrodermabrazja korundowa) czy diamentów (mikrodermabrazja diamentowa), 
• soli fizjologicznej (oxybrazja). 

W walce z trądzikiem pospolitym stosuje się również zabiegi skojarzone na bazie aminokwasów, antyoksydantów czy substancji regenerujących, które są odpowiednio dobierane przez kosmetologa. 

Cera z trądzikiem pospolitym a pielęgnacja w domu 

Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na codzienne mycie skóry czy demakijaż.  

Podstawowym błędem w pielęgnacji skóry jest jej zbyt intensywne oczyszczanie, odtłuszczanie i wysuszanie.  

Do codziennej pielęgnacji nie powinno się używać zbyt alkalicznych (zasadowych) i kasowych preparatów do mycia lub takich zawierających alkohol etylowy, gdyż mogą wysuszyć i podrażniać skórę. Preparat o obojętnym lub lekko kwaśnym pH będzie idealny.  

Po każdym myciu należy tonizować skórę, by przywrócić naturalne pH.  

Na dzień powinno się nakładać odpowiedni krem nawilżający z filtrem minimum 30SPF, a na noc krem na bazie retinolu, kwasu (np. azelainowy, salicylowy, laktobionowy) lub aktywnych białek (laktoferyna). Wszystko zależy od stanu i problemu skóry.  

Raz w tygodniu można zastosować peeling enzymatyczny lub drobnoziarnisty (przy aktywnych zmianach rekomendowany jest peeling enzymatyczny, ponieważ nie rozsiewa zmian trądzikowych na inne części skóry).  

Trądzik pospolity a dieta 

Nieodpowiednia dieta jest jednym z elementów zaostrzających trądzik. W przypadku ciężkich postaci trądziku należy wprowadzić ścisłe zasady odżywiania. Zaleca się ograniczenie spożywania: 

• tłustych i smażonych potraw,  
• wysoko przetworzonych węglowodanów, 
• produktów zawierających konserwanty, sztuczne aromaty i barwniki.  

Trądzik pospolity a stres 

Stres jest dość istotnym czynnikiem nasilającym objawy trądziku. U około 10-15% chorych wzmożone pocenie się nasila objawy trądziku, co wiąże się ze zbyt wysokim poziomem kortyzolu – tzw. hormon stresu. 

Podsumowując, trądzik pospolity jest złożonym zaburzeniem i potrafi utrudnić codzienne funkcjonowanie osoby, która się z nim boryka. Wczesne wdrożenie odpowiedniej pielęgnacji i leczenia jest w stanie zapobiec tworzeniu się blizn potrądzikowych.