Ucho pływaka – przyczyny, objawy, leczenie

Ucho pływaka – przyczyny

Do najważniejszych przyczyn ucha pływaka należą:

• pływanie, zwłaszcza w słodkiej wodzie,
• choroby skóry (atopowe zapalenie skóry, łuszczyca, łojotok),
• uraz spowodowany usunięciem woskowiny,
• gromadzenie się woskowiny,
• korzystanie z urządzeń zewnętrznych (np. aparaty słuchowe).

Powyższe czynniki prowadzą do utraty ochronnej bariery woskowinowej, przerwania nabłonka, zaszczepienia bakteriami i wzrostu pH przewodu słuchowego. Najczęściej identyfikowanymi patogenami są bakterie Pseudomonas aeruginosa oraz Staphylococcus aureus. Oprócz tego izolowane były inne pałeczki Gram(-) z rodziny Enterobacteriaceae, a najrzadziej beztlenowe ziarenkowce i pałeczki Gram(-) oraz grzyby. Zakażenie grzybicze jest częstsze w krajach tropikalnych i cechuje się mniejszą bolesnością i większym świądem.

Ucho pływaka – objawy

Charakterystyczne dla ostrego zapalenia ucha zewnętrznego jest nagłe wystąpienie dolegliwości (w ciągu 48 godzin) w okresie ostatnich 3 tygodni od ekspozycji na czynnik zwiększający ryzyko, np. pływanie w jeziorze lub wizytę na pływalni.

Do objawów ucha pływaka należą:

• ból ucha (często silny),
• swędzenie,
• uczucie pełności,
• możliwe upośledzenie słuchu,
• ból okolicy stawu żuchwowo-skroniowego lub ucha podczas żucia.

W większości przypadków objawy ucha pływaka pojawiają się jednostronnie.

Ucho pływaka – leczenie 

Pierwszym krokiem leczenia jest delikatne oczyszczenie ucha pod mikroskopem i usunięcie zalegającej wydzieliny. Pozwala to na dokładniejszą diagnozę, przyspiesza gojenie oraz ułatwia działanie podawanych miejscowo leków. W większości przypadków wymagane jest przyjmowanie doustnych leków przeciwbólowych.

Podstawą leczenia jest podanie miejscowo antybiotyku (czasami łącznie ze sterydem) przez 7 do 10 dni. W terapii miejscowej w OEAD stosowane są krople zawierające antybiotyki: aminoglikozydowe (gentamycynę, neomycynę), polipeptydowe (gramicydyna, polimyksyna) lub fluorochinolony (cyprofloksacyna). Cyprofloksacyna nie ma działania ototoksycznego, może więc być bezpiecznie stosowana nawet w przypadkach perforacji błony bębenkowej (w przeciwieństwie do gentamycyny i neomycyny). 

W trakcie leczenia chory nie powinien moczyć ucha. 

Właściwy sposób podawania kropli do ucha:

• Przed podaniem krople należy ogrzać do temperatury ciała, trzymając przez kilka minut w ręce lub pod ciepłą wodą.
• Chory powinien leżeć na wznak, z głową odwróconą chorym uchem do góry. 
• Należy kilkakrotnie ucisnąć skrawek ucha, tak aby płyn przemieścił się w dół przewodu, a powietrze z jego dna wydostało się na zewnątrz. 
• Po wypełnieniu kroplami całego przewodu słuchowego chory powinien pozostać w tej samej pozycji przynajmniej przez 5 minut.

Antybiotyki ogólnoustrojowe stosuje się w przypadkach o ciężkim przebiegu, u chorych z zaburzeniami odporności, cukrzycą, a także przy rozlaniu zakażenia na okoliczne tkanki.

Posiew materiału bakteriologicznego zwykle nie jest potrzebny do rozpoczęcia terapii, ale może zostać zlecony w przypadkach o ciężkim przebiegu, u osób z obniżoną odpornością (AIDS, w przebiegu chemioterapii, leczenia immunosupresyjnego, radioterapii itd.) lub w przypadku, gdy terapia pierwszego wyboru nie przyniesie oczekiwanych efektów.

U większości pacjentów poprawa samopoczucia powinna być widoczna po jednym dniu leczenia. Jeśli nie nastąpi ona w ciągu 48 do 72 godzin, lekarz powinien wziąć pod uwagę:

• nieprzestrzeganie leczenia przez chorego, 
• błędną diagnozę, 
• wrażliwość na krople do uszu,
• niedrożność kanału. 

Ucho pływaka – profilaktyka

Aby zmniejszyć ryzyko zachorowania na ostre zapalenie ucha zewnętrznego, należy pamiętać o:

• niewkładaniu do przewodu słuchowego żadnych przedmiotów,
• czyszczeniu uszu przy pomocy preparatów rozpuszczających woskowinę,
• prawidłowej higienie uszu po korzystaniu z basenu, stosując krople osuszające i zakwaszające,
• unikaniu przeciągów i pływania w zanieczyszczonych zbiornikach wodnych.

Źródła:

• Hassmann-Poznańska E., Dzierżanowska D., Poznańska M., Ostre rozlane zapalenie ucha zewnętrznego, Polski przegląd otorynolaryngologiczny, 3 (2014) 84–89,
• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3567906/.