Zespół suchego oka – jak go leczyć?

Zespół suchego oka – przyczyny 

Zespół suchego oka (ZSO, xerophtalmia) to stan chorobowy związany z nieprawidłowym wydzielaniem łez, ich niepoprawnym składem lub z nadmiernym parowaniem filmu łzowego z oka. Często wywołuje nieprzyjemne uczucie piasku w oku, swędzenia, bolesności. ZSO dotyka głównie osoby: 

• narażone na pracę przed monitorami,  
• przebywające w klimatyzowanych pomieszczeniach,  
• pracujące w trudnych warunkach oświetleniowych.  

Film łzowy składa się z trzech warstw, które nie mieszają się ze sobą.  

• Warstwa śluzowa – wytwarzana przez komórki kubkowe oraz gruczoły Molla i Krase’a. Zawiera mucynę oraz inne glikoproteiny, które utrzymują film łzowy na powierzchni oka. 
• Warstwa wodnista – produkowana przez gruczoł łzowy, zawiera wodę, białka oraz sole mineralne. Odpowiada ona za dostarczanie tlenu rogówce oraz nawilżanie nabłonka. W jej składzie znajdują się także substancje chroniące przed dostawaniem się zanieczyszczeń do oka, w tym bakterii.  
• Warstwa tłuszczowa – produkowana przez gruczoły tarczkowe Meiboma, w jej skład wchodzą woski estrowe oraz estry cholesterolu. Zapobiega nadmiernemu tarciu powieki o powierzchnię gałki ocznej oraz zapewnia odpowiednie natłuszczenie.  

Film łzowy jest bogaty także w substancje budujące rogówkę i spojówkę, takie jak: 

• witaminy,  
• czynniki wzrostu,  
• fibronektyna.  

Prawidłowa budowa oraz skład filmu łzowego zapewniają odpowiednie funkcjonowanie gałki ocznej. Chronią ją przed wnikaniem drobnoustrojów, nadmiernym wysychaniem, nawilżają, odżywiają i regenerują. Nieprawidłowy skład filmu łzowego lub upośledzenie funkcji gruczołów wydzielających jego poszczególne warstwy może prowadzić do powstania zespołu suchego oka.  

Wpływ na powstawanie tego schorzenia mają także: 

• czynniki środowiskowe, 
• czynniki genetyczne, 
• choroby towarzyszące.  

Jedną z przyczyn powstawania zespołu suchego oka jest degradacja gruczołu łzowego. Może to być spowodowane chorobami autoimmunologicznymi, np. nadczynnością tarczycy, stanami zapalnymi tego gruczołu, reumatoidalne zapalenie stawów, zespół Sjogrena. Organizm zaczyna produkować przeciwciała przeciw temu narządowi, które niszczą także gruczoł łzowy. Inną przyczyną mogą być zabiegi chirurgiczne w obrębie gałki ocznej oraz okolicznych struktur. Wpływ na wysychanie gałki ocznej mają także: 

• urazy mechaniczne,  
• promieniowanie świetlne czy z ekranów monitorów,  
• przebywanie w klimatyzowanych pomieszczeniach,  
• przewlekłe zapalenie spojówek, 
•  niedobory witamin.  

Wpływ na nawilżenie oka mają także przyjmowane leki, doustnie oraz podawane bezpośrednio do oka. Są to leki na nadciśnienie, antyarytmiczne, przeciwdepresyjne, psychotropowe, przeciwalergiczne i hormonalne.  

Zespół suchego oka – objawy 

Zespół suchego oka objawia się: 

• nieprzyjemnym uczuciem swędzenia, drapania,  
• bólem określanym jako piasek czy obce ciało pod powieką, 
• zaczerwienieniem, 
• pogorszeniem widzenia, 
• w kącikach może gromadzić się ropna wydzielina,  
• mogą powstać obrzęki powiek.  

Zespół suchego oka – leczenie 

Występowanie zespołu suchego oka oraz jego przyczyny określa lekarz okulista. Podczas wizyty przeprowadza badania, które określają czy struktury oka funkcjonują prawidłowo. Dzięki badaniu w lampie szczelinowej specjalista ocenia: 

• stan powiek,  
• częstotliwość mrugania,  
• brzegi powiek, 
• gruczoły Meiboma.  

Zespół suchego oka leczy się, podając krople do oczu, tzw. sztuczne łzy. Są to krople, które w swoim składzie zawierają substancje nawilżające oraz zwiększające lepkość, np. 

• karbomer, 
• metyloceluloza, 
• poliwidon,  
• kwas hialuronowy, 
• glicerol, 

• dekstran, 
• gumę guar, 
• triglicerydy. 

W skład części sztucznych łez wchodzą środki konserwujące. Takie krople mogą być stosowane przez osoby z umiarkowanym ZSO, które używają kropli co jakiś czas i nie noszą soczewek kontaktowych.  

Krople bez konserwantów polecane są dla osób, które muszą zakraplać oczy kilka rdzy dziennie oraz dla tych, które noszą soczewki kontaktowe.  

Aktualnie można wytworzyć sztuczne łzy z surowicy pobranej od pacjenta. Pobiera się 150-300 ml krwi pełnej, która następnie poddawana jest procesowi krzepnięcia, wirowania. Surowica pozbawiona jest krwinek. Zawiera w swoim składzie wodę, białka albuminę i globulinę oraz elektrolity i hormony. Surowica krwi ma także idealną lepkość, utrzymuje się długo na oku i nie zawiera środków konserwujących. Jest pobierana od pacjenta, dla którego przeznaczone mają być krople. Głównym atutem sztucznych łez pozyskanych z surowicy jest zdolność do regeneracji nabłonka w oku. Zlecenie na wykonanie sztucznych łez z surowicy wydaje okulista.