Czym grozi stan przedrzucawkowy w ciąży?

Stan przedrzucawkowy – co to jest? 

Stan przedrzucawkowy (inaczej preeklampsja) to jedno ze schorzeń dotykających kobiety ciężarne. Pojawia się on nawet w ok. 5-10% wszystkich ciąż. Może rozwinąć się zarówno podczas ciąży, jak i w trakcie połogu trwającego 6 tygodni po porodzie. Związany jest głównie z podwyższonym ciśnieniem tętniczym krwi u ciężarnych.  

Stan przedrzucawkowy – przyczyny 

Dokładna przyczyna rozwoju stanu przedrzucawkowego nie została poznana. Dużą rolę przypisuje się nieprawidłowemu krążeniu krwi w tętnicach łożyska. 

Ciężarna jest bardziej narażona na wystąpienie stanu przedrzucawkowego, jeśli: 

• pojawił się on w poprzednich ciążach, 
• przed ciążą lub w ciąży wykryto u niej nadciśnienie tętnicze, 
• choruje na cukrzycę, 
• cierpi na choroby autoimmunologiczne takie jak toczeń rumieniowaty układowy i zespół antyfosfolipidowy, 
• choruje na przewlekłą chorobę nerek, 
• jest w ciąży mnogiej, np. bliźniaczej. 

Poza tym stan przedrzucawkowy rozwija się częściej, gdy: 

• jest to pierwsza ciąża, 
• kobieta ma więcej niż 40 lub mniej niż 20 lat, 
• BMI kobiety przed ciążą wynosi ponad 35 kg/m2, 
• przerwa między kolejnymi ciążami wynosi więcej niż 10 lat,
• stan przedrzucawkowy występował u siostry lub matki ciężarnej. 

Stan przedrzucawkowy – objawy 

Jeżeli u kobiety w ciąży dochodzi do rozwoju stanu przedrzucawkowego, może ona zaobserwować u siebie następujące objawy: 

• ból głowy, 
• trudności z widzeniem np. mroczki przed oczami, niedowidzenie części świata czy zamazanie obrazu, 
• nudności i wymioty, 
• bóle w górnej części brzucha (nadbrzuszu), 
• zmniejszenie ilości oddawanego moczu, czyli tzw. skąpomocz, 
• podwyższone ciśnienie tętnicze. 

Stan przedrzucawkowy w ciąży – jak go rozpoznać? 

Aby lekarz mógł rozpoznać stan przedrzucawkowy, muszą być spełnione dwa warunki: 

• kobieta osiągnęła 20. tydzień ciąży, 
• doszło do rozwoju nadciśnienia tętniczego, czyli lekarz w przynajmniej dwóch pomiarach stwierdził ciśnienie skurczowe krwi na poziomie większym lub równym 140 mmHg lub/i ciśnienie rozkurczowe większe lub równe 90 mmHg. 

Oprócz tego musi wystąpić chociaż jedno dodatkowe zaburzenie: 

• obecność białka w moczu w ilości min. 300 mg w dobowej zbiórce jako „+” w teście paskowym moczu lub wartość wskaźnika białko/kreatynina na poziomie 0,3 lub więcej, 
• uszkodzenie nerek, o którym świadczy zwiększenie stężenia kreatyniny we krwi, 
• podwyższony poziom enzymów wątrobowych np. AspAT i AlAT, 
• zmniejszenie liczby płytek krwi poniżej 100 tys., 
• objawy neurologiczne np. drgawki lub niedowidzenie, 
• zagrożenie rozwijającego się płodu przejawiające się np. zahamowaniem jego wzrostu lub nieprawidłowym przepływem krwi w tętnicy pępowinowej stwierdzanym podczas badania USG. 

Jeżeli u ciężarnej nadciśnienie tętnicze występowało przed 20. tygodniem ciąży, to lekarz rozpoznaje stan przedrzucawkowy na podstawie spełnienia przynajmniej jednego kryterium z powyższej listy. 

Stan przedrzucawkowy – leczenie 

W przypadku wystąpienia stanu przedrzucawkowego kobieta powinna zostać objęta specjalistyczną opieką. Zwykle lekarz kieruje ją do szpitala. Jeżeli przebieg choroby jest łagodny, to obserwacja ciężarnej i płodu może odbywać się w trakcie regularnych wizyt w przychodni.  

W tej sytuacji lekarz zazwyczaj zaleca pacjentce: 

• oszczędzający tryb życia, 
• regularne pomiary ciśnienia tętniczego i ważenie się oraz zapisywanie wyników, 
• stosowanie leków obniżających ciśnienie, 
• wizyty kontrolne i badania krwi oraz moczu (zwykle co tydzień). 

W trakcie hospitalizacji postępowanie opiera się głównie na: 

• monitorowaniu ciśnienia tętniczego krwi matki i jego obniżaniu do odpowiedniego poziomu za pomocą leków, 
• kontrolnych badaniach krwi i moczu ciężarnej, 
• sprawdzaniu ilości oddawanego moczu podczas doby, 
• nadzorze nad rozwijającym się płodem przy użyciu m.in. badania USG i KTG, które ocenia akcję serca dziecka i skurcze mięśnia macicy matki. 

Jeśli stan przedrzucawkowy ma ciężki przebieg, lekarze mogą zadecydować o podaniu pacjentce kroplówki z siarczanem magnezu. 

Opisane działania skupiają się tylko na obserwacji i zwalczaniu objawów stanu rzucawkowego. Jedynym poznanym sposobem leczenia przyczynowego jest rozwiązanie ciąży. Powinno to jednak nastąpić nieco wcześniej niż w planowanym terminie porodu, a dokładnie w 37. tygodniu ciąży. Poród może odbyć się drogami natury lub poprzez cięcie cesarskie. O sposobie rozwiązania lekarz decyduje na podstawie wielu czynników.  

Jeżeli jednak stan matki jest bardzo ciężki lub istnieje poważne ryzyko zagrożenia płodu, należy zrobić to jak najszybciej. Gdy będzie to konieczne przed ukończeniem 34. tygodnia ciąży, ciężarna musi przyjmować sterydy, które przyspieszą dojrzewanie płuc dziecka. 

Stan przedrzucawkowy – czym może grozić? 

Stan przedrzucawkowy jest niebezpiecznym schorzeniem. Może mieć poważne konsekwencje dla ciężarnej oraz dziecka, a nawet zakończyć się ich śmiercią. Jakie mogą być jego powikłania? 

U kobiety ciężarnej możemy mieć do czynienia z: 

• krwawieniem do ośrodkowego układu nerwowego (OUN), 
• zaburzeniem pracy serca, 
• rozwarstwieniem aorty, 
• niewydolnością nerek, 
• zespołem HELLP, który polega na współistnieniu wielu zaburzeń (obniżenie liczby płytek krwi, wysokie wartości enzymów wątrobowych, anemia wynikająca z niszczenia czerwonych krwinek), 
• rzucawką objawiającą się drgawkami i utratą przytomności. 

Stan przedrzucawkowy wpływa również na życie kobiety po porodzie. Zwiększa ryzyko wystąpienia u niej zawału serca, udaru mózgu i zakrzepicy. 

Dzieci matek, u których stwierdzono stan przedrzucawkowy, mogą: 

• urodzić się za wcześnie, 
• mieć zaburzenia wzrostu i rozwoju, 
• być niedotlenione. 

Powikłania te mogą negatywnie oddziaływać na całe życie dziecka. 

Stan przedrzucawkowy – jak mu zapobiegać? 

Nie są znane metody, które ze 100% skutecznością pozwolą kobiecie uniknąć stanu przedrzucawkowego. Możemy jednak zmniejszyć szanse na jego wystąpienie.

Na początku trwania ciąży ginekolog powinien ocenić ryzyko rozwoju stanu przedrzucawkowego u ciężarnej. Jeśli uzna, że jest ono wysokie, to w celach profilaktycznych zaleca stosowanie codziennie wieczorem 100-150 mg kwasu acetylosalicylowego. Kobieta powinna rozpocząć zażywanie tego leku przed 16. tygodniem ciąży. Pomóc może też regularna i bezpieczna aktywność fizyczna.

Stan przedrzucawkowy to poważne powikłanie ciąży, które może być zagrożeniem zarówno dla matki, jak i dla dziecka. Bardzo ważne jest, aby ocenić ryzyko jego wystąpienia u ciężarnej i w razie potrzeby zastosować odpowiednią profilaktykę.  

Przeczytaj również:
Nadciśnienie u kobiet ciężarnych lub planujących ciążę. O czym należy pamiętać?