Dna moczanowa. Jak rozpoznać objawy?

Dna moczanowa – co to jest? 

Dna moczanowa to zapalenie stawów wywołane przez odkładanie się kryształów moczanu sodu w tkankach i płynie stawowym. Dnie moczanowej towarzyszy hiperurykemia, czyli podwyższone stężenie kwasu moczowego w surowicy krwi. W normalnych warunkach kwas moczowy jest usuwany przez organizm wraz z moczem. Hiperurykemię stwierdza się, gdy poziom kwasu moczowego w surowicy przekroczy wartość 7 mg/dl.  

Dna moczanowa często określana jest jako podagra. Jednakże ta nazwa dotyczy dny moczanowej wyłącznie stawu dużego palca u stopy.  

Dna moczanowa – przyczyny 

Zwiększenie stężenie kwasu moczowego w surowicy krwi może być wywołane przez: 

• stosowanie niektórych leków, np. tiazydowych leków moczopędnych, cyklosporyny A, kwasu acetylosalicylowego, 
• zaburzenia czynności nerek, 
• inne choroby, np. insulinooporność, cukrzyca, zaburzenia lipidowe, choroby tarczycy, nowotwory, 
• nadużywanie alkoholu, 
• nadwagę, otyłość. 

Istotną rolę w rozwoju hiperurykemii odgrywają także spożywanie nadmiernej ilości alkoholu, napojów gazowanych, fruktozy oraz dieta o wysokiej zawartości puryn.  

Do produktów spożywczych z wysoką zawartość puryn zaliczamy: 

• ryby i owoce morza – tuńczyka, śledzie, krewetki, małże, przegrzebki, 
• mięso i przetwory mięsne – wieprzowinę, cielęcinę, dziczyznę, indyk, parówki, podroby, wędliny dojrzewające 
• sery – pełnotłuste białe i żółte, topione, typu feta, mascarpone, pleśniowe typu camembert, brie. 

Według badań na rozwój dny moczanowej są bardziej narażeni mężczyźni niż kobiety. U kobiet to ryzyko wzrasta w okresie po menopauzie.  

Dna moczanowa – objawy 

Charakterystycznymi objawami dny moczanowej są stany zapalne stawów, którym towarzyszy ból, zaczerwienienie, tkliwość i ucieplenie skóry oraz obrzęk.  

W przebiegu dny moczanowej wyróżniamy dwie fazy. Pierwszą jest faza ostra z napadami choroby, które ustępują w ciągu 7-10 dni. Między napadami pacjenci nie odczuwają żadnych dolegliwości. Brak leczenia prowadzi do drugiej fazy, czyli postaci przewlekłej. W tej fazie obserwujemy napady dolegliwości z wielu stawów, występowanie objawów między napadami oraz odkładanie się tak zwanych guzków dnawych, czyli złogów moczanów w tkankach i stawach.  

Dna moczanowa może dotknąć różne stawy. Najczęściej jest to staw dużego palca u stopy, ale dolegliwości mogą pojawić się w stawach: 

• kolana, 
• kostki, 
• stopy, 
• dłoni, 
• nadgarstka, 
• łokcia.  

Objawy bólowe mogą promieniować do okolicznych tkanek, przez co może pojawić się np. ból pięty lub śródstopia.  

Dna moczanowa – objawy skórne 

W dnie moczanowej, gdy odkładające się moczany tworzą zgrubienia pod skórą, możemy zaobserwować pewne charakterystyczne objawy. Skóra staje się napięta i błyszcząca, pojawia się zaczerwienienie, które przypomina rumień. Okolica zgrubienia staje się cieplejsza niż reszta ciała, jest tkliwa i bolesna.  

Dna moczanowa a chodzenie 

W trakcie napadów dny moczanowej ból stawów, zwłaszcza jeśli dna dotknęła staw kolanowy, skokowy czy palca u stopy, może utrudnić chodzenie lub całkowicie je uniemożliwić. W trakcie napadu należy ograniczyć aktywność fizyczną, aby dodatkowo nie obciążać stawu.  

W okresie pomiędzy napadami wskazana jest umiarkowana aktywność fizyczna, która pomaga w utrzymaniu prawidłowej masy ciała. Najlepszym wyborem będzie pływanie, które odciąża stawy.   

Dna moczanowa – badania 

Pierwszym krokiem w diagnostyce dny moczanowej jest badanie fizykalne. Lekarz szuka u pacjenta cech zapalenia stawów, takich jak ból, obrzęk, ograniczenie ruchomości oraz guzków dnawych.  

Dopiero na podstawie podejrzenia dny moczanowej może zlecić: 

• oznaczenie stężenia kwasu moczowego we krwi, 
• dobową utratę kwasu moczowego z moczem. 

Są to badania, które wskazują na diagnozę dny moczanowej. Ostatecznym badaniem, które potwierdza diagnozę, jest ocena płynu stawowego pod mikroskopem i stwierdzenie obecności moczanu sodu. Badanie to umożliwia odróżnienie dny moczanowej od tzw. dny rzekomej, w której odkładają się inne rodzaje kryształów.  

W diagnostyce wykorzystywane są także badanie rentgenowskie i USG stawów, które pozwalają na zlokalizowanie guzków dnawych.  

Dna moczanowa – leczenie 

Leczenie dny moczanowej możemy podzielić na stosowanie odpowiedniej farmakoterapii, leczenie choroby podstawowej (jeśli taka wywołała objawy dny) oraz zmianę stylu życia, głównie diety.  

Spożywanie produktów bogatych w puryny może wywołać napad dny moczanowej, dlatego warto wyeliminować zawierające je produkty oraz alkohol, który także przyczynia się do zaostrzenia choroby.  

Napad dny może pojawić się także po nadmiernym wysiłku fizycznym. Osoby chorujące na dnę powinny wprowadzić aktywność fizyczną do swojej codziennej rutyny, ale powinny być to aktywności o umiarkowanej intensywności.  

Dna moczanowa – leki 

Leczenie napadów dny moczanowej opiera się na podawaniu: 

• kolchicyny, 
• niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) z wyłączeniem kwasu acetylosalicylowego, 
• glikokortykosteroidów, 
• kanakinumabu.  

W przypadku przewlekłej dny moczanowej lekarz może zdecydować o wprowadzeniu leczenia obniżającego stężenie kwasu moczowego w surowicy. Lekiem pierwszego wyboru jest allopurynol. Jeśli leczenie tym lekiem nie przyniesie oczekiwanych efektów, należy zastąpić go febuksostatem. Innymi lekami stosowanymi do obniżenia stężenia kwasu moczowego są leki moczanopędne (probenecyd, benzbromaron) lub peglotykaza.  

Dna moczanowa – jak złagodzić ból? 

Domowym sposobem na złagodzenie bólu i obrzęku przy napadzie dny moczanowej jest schłodzenie zajętego stawu. Pomocne są okłady z lodu lub gotowe kompresy żelowe.