Obniżony poziom erytrocytów – jakie są przyczyny?

Utrata krwi

O ile nagła utrata dużej objętości krwi rzadko pozostanie niezauważona, gdyż jest następstwem urazu, o tyle przewlekła utrata krwi najczęściej przebiega podstępnie. Charakterystyczną lokalizacją krwawiącego miejsca jest jelito grube. Zmęczenie i inne niespecyficzne objawy niedokrwistości mogą być długo niezauważone, co znacznie wydłuża diagnozę.

Uwaga! Częstą przyczyną krwawień z jelita grubego są procesy nowotworowe.

Innymi przyczynami przewlekłych krwawień mogą być np. żylaki przełyku lub choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy. Również obfite miesiączki mogą powodować obniżenie ilości erytrocytów we krwi. Bardzo często niedokrwistość występuje także jako powikłanie przyjmowania leków przeciwkrzepliwych i następujących po nich krwawień.

Hemoliza – co to jest?

Hemoliza to stan, w którym krwinki są nadmiernie niszczone, spowodowany:

• defektami w budowie błony: sferocytoza wrodzona, eliptocytoza wrodzona,
• defektami w budowie hemoglobiny: anemia sierpowata, talasemia,
• niedoborami enzymów odpowiedzialnych za metabolizm glukozy,
• nocną napadową hemoglobinurią – zagrażająca życiu choroba, w której nieprawidłowo zbudowane krwinki są atakowane przez układ odpornościowy,
• chorobami autoimmunologicznymi – toczeń rumieniowaty układowy, reumatoidalne zapalenie stawów,
• nadmierną aktywnością śledziony (hipersplenizm): wywołana m.in. marskością wątroby,
• zawodowym bieganiem – w stopach biegaczy zachodzi mechaniczna hemoliza,
• mechanicznymi zastawkami serca.

Choroby szpiku

Szpik to miejsce erytropoezy, w którym wytwarzane są czerwone krwinki. Każdy stan ograniczający zdolność szpiku do pełnienia jego funkcji może manifestować się zmniejszoną ilością erytrocytów. Najczęściej dzieje się tak w przebiegu nowotworów hematologicznych – białaczek i chłoniaków bądź ich leczenia. Komórki nowotworowe wypierają prawidłowe komórki krwiotwórcze, które nie są zdolne do pełnienia prawidłowych funkcji. Innym przykładem jest anemia aplastyczna. Choroba ta powodowana jest zarówno przez wrodzone mutacje genetyczne, jak i czynniki środowiskowe – promieniowanie jonizujące, chemikalia, takie jak benzen, środki owadobójcze oraz leki. Nie można pominąć również udziału wirusów, szczególnie parwowirusa B19, HIV czy nawet wirusa opryszczki ludzkiej (HSV). Opisywano również przypadki anemii aplastycznej spowodowanej ciążą. Najczęściej stosowanym leczeniem w tej jednostce chorobowej jest przeszczep szpiku od zgodnego dawcy.

Nieprawidłowe wchłanianie żelaza

Istnieje wiele chorób powodujących upośledzenie wchłaniania żelaza z przewodu pokarmowego. Jeśli, mimo zmiany nawyków żywieniowych, niedobór żelaza utrzymuje się, warto uwzględnić możliwość istnienia chorób, takich jak:

• celiakia,
• wrzodziejące zapalenia jelita grubego,
• choroba Leśniowskiego-Crohna,
• infekcja Helicobacter pylori.

Niedostateczna produkcja erytrocytów

Może być wywołana opisanymi wyżej chorobami szpiku bądź niedoborami składników koniecznych do tworzenia czerwonych krwinek. Przewlekłe infekcje mogą powodować zużycie substratów koniecznych do produkcji krwinek. Również niedobór witaminy B12 i kwasu foliowego skutkować będzie niedoborami erytrocytów.

Leki a niedokrwistość

Wiele leków może powodować lekkie bądź głębokie niedokrwistości. Najczęściej będą one wywołane przez farmaceutyki stosowane w lecznictwie szpitalnym, w chorobach nowotworowych i autoimmunologicznych.

Choroby nerek

W tych narządach wytwarzany jest hormon – erytropoetyna (EPO). Syntetyczna odmiana tego hormonu znana jest jako jedna z metod dopingu stosowana przez zawodowych sportowców. Jego funkcją jest zwiększanie erytropoezy (wytwarzania czerwonych krwinek). Niewydolność nerek lub utrata nerek związana z ich chorobami skutkuje niedoborami hormonu, co z kolei powoduje obniżonym wytwarzaniem krwinek czerwonych. Erytrocyty obecne w moczu rzadko będą przyczyną anemii, jednak mogą być objawem poważnych chorób toczących się w nerkach.

Zmniejszona ilość erytrocytów to nie jedyny powód do niepokoju. Równie groźny może być także zwiększony stan czerwonych krwinek, o którym więcej piszemy w kolejnym artykule.

Przeczytaj koniecznie: Choroby związane ze zwiększonym poziomem erytrocytów.