Ostroga piętowa. Co może pomóc?

Ostroga piętowa, znana także jako zapalenie rozcięgna podeszwowego, jest jedną z najczęstszych przyczyn bólu stopy. Powoduje ją przewlekły stan zapalny w okolicy przyczepu rozcięgna podeszwowego. W jej przebiegu powstają charakterystyczne zwapnienia na kości piętowej w różnych miejscach.  

Wyróżniamy: 

• ostrogę piętową górną – na grzbietowej stronie kości piętowej w kierunku ścięgna Achillesa, 
• ostrogę piętową dolną – z kości piętowej w kierunku palców, pod stopą. 

Dolegliwość ta w 70-85% przypadków dotyczy tylko jednej stopy, ale u niektórych osób może pojawić się w obu stopach. 

Ostroga piętowa – przyczyny 

Ostroga piętowa może pojawić się u każdego, ponieważ jej przyczyną jest ciągłe rozciąganie i napinanie rozcięgna. Jednak pewne grupy osób są predysponowane do rozwoju ostrogi piętowej.  

Czynnikami ryzyka są: 

• nadwaga i otyłość – im większa masa ciała, tym większe obciążenie stóp i struktur w ich obrębie; 
• niewygodne, źle dobrane obuwie – zły wpływ na stopy mają zarówno za małe, jak i za duże buty, które powodują kurczenie palców, obtarcia i ucisk; 
• sporty typu bieganie, skakanie – stopy są dodatkowo obciążane (zwłaszcza podczas biegania na twardym podłożu) i narażone są na urazy, które wpływają na prawidłową technikę chodu;
• noszenie butów na wysokim obcasie – takie obuwie powoduje zmianę nacisku jaki wywiera stopa na podłoże, pięta jest bardziej obciążona;  
• wady strukturalne stopy (płaskostopie, szpotawość, koślawość) – wpływają na obciążenie stopy, więzadeł, ścięgien i rozcięgien w okolicy kości piętowej.  

Ostroga piętowa – objawy 

W przypadku ostrogi piętowej podstawowym objawem jest kłujący, palący, ostry, tępy ból. Zazwyczaj jest on zlokalizowany w części dolno-przyśrodkowej pięty.  

Początkowo ostroga piętowa daje o sobie znać, gdy przeciążymy stopę lub dotykamy pięty lub podeszwy. Wraz z rozwojem dolegliwości ból może pojawiać się wieczorem, po całym dniu chodzenia, przy wchodzeniu na schody czy podczas aktywności fizycznej. Często najsilniejszy jest po odpoczynku („ból pierwszego kroku”). Zjawisko to może mieć związek ze zrywaniem włókien kolagenowych, które zdążyły wytworzyć się np. podczas snu.  

Ostroga piętowa nie zawsze boli. Ma to związek z wielkością narośli – małe nie powodują bólu. 

Jak rozpoznać ostrogę piętową? 

Ostrogę piętową rozpoznaje lekarz ortopeda na podstawie badań fizykalnych i obrazowych.

Aby potwierdzić diagnozę, może on zlecić: 

• ultrasonografię (USG) – widoczne są zmiany w grubości powięzi, obecność płynu oraz stopień uszkodzenia; 
• rentgen (RTG) – pozwala określić wielkość ostrogi, obecność zwapnień oraz wyklucza inne urazy o podobnych objawach, np. złamanie kości piętowej; 
• rezonans magnetyczny – najbardziej dokładne badanie, pozwala zobrazować ostrogę i zwapnienia, a także rozległość stanu zapalnego w tkankach.  

Ostroga piętowa – leczenie 

W leczeniu ostrogi piętowej wykorzystywane są zazwyczaj kinezyterapia i zabiegi fizykalne (np. ultradźwięki). 

Inne metody to:  

• zastrzyki z kortykosteroidami,  
• miejscowe i doustne leki przeciwzapalne,  
• zastrzyki z toksyną botulinową.  

Dodatkowo w ramach uzupełnienia terapii można dobrać odpowiednie wkładki i podpiętki do obuwia. Wkładki redukują obciążenie stopy w trakcie chodzenia, podpierają łuk stopy, przez co inaczej rozkładany jest ciężar i nacisk na stopę. W łagodzeniu bólu po przeciążeniu stopy sprawdzają się zimne okłady. 

Najrzadziej stosowane są zabiegi chirurgiczne, czyli usunięcie ostrogi piętowej. Zabiegi takie mogą być wykonane, jeśli inne metody leczenia nie przyniosły efektu, najczęściej w ciągu 3-6 miesięcy. Badania wskazują, że ostroga piętowa może odrastać. 

Ostroga piętowa – ćwiczenia 

Regularne ćwiczenia łagodzą ból i pozwalają normalnie funkcjonować. Wykonuj je 3-4 razy dziennie, pierwszy raz zaraz po przebudzeniu.  

• Rozciąganie łydki – wykorzystaj materiałowy pasek lub zrolowany ręcznik. Ćwiczenie wykonuj w pozycji siedzącej. Pasek umieść na śródstopiu, złap pasek za dwa końce. Wyprostuj nogę w kolanie i pociągnij pasek tak, aby zbliżyć stopę do tułowia. Pasek pociągnij do momentu, gdy poczujesz rozciąganie w łydce. Przytrzymaj przez 15-20 sekund. Powtórz 4 razy na każdej nodze.  
• Masowanie piłeczką – będzie Ci potrzebna piłeczka (z wypustkami, gładka lub do tenisa) albo wałek do masowania. W pozycji stojącej pod stopą umieść piłeczkę i przy średnim nacisku przesuwaj ją od pięty do palców. Ćwiczenie wykonuj przez około 60 sekund, powtórz na drugiej stopie.  
• Rozciąganie łydki na stopniu – ćwiczenie możesz wykonywać na stopniach schodów, używając kostki do jogi lub grubej książki. Stań jedną stopą na krawędzi stopnia, aby pięta zwisała poza nim. Powoli opuść piętę, aż poczujesz rozciąganie w stopie i łydce. Utrzymaj pozycję przez 15-30 sekund. Powtórz ćwiczenie 3-4 razy na każdą stopę. 
• Zwijanie ręcznika stopą – przyda Ci się mały ręcznik lub koc. Rozłóż go na podłodze i stań na nim. Przy pomocy palców stóp zwijaj ręcznik w stronę pięty. Ruch wykonuj powoli i dokładnie. Następnie odwróć ruch i wyprostuj ręcznik. Powtórz 3-4 razy na każdą stopę.  

Jak przeciwdziałać powstawaniu ostrogi piętowej? 

Zadbaj o odpowiednią masę ciała, zdrową dietę oraz umiarkowaną aktywność fizyczną. Unikaj długich treningów wykonywanych na twardym podłożu, dobieraj odpowiednie obuwie, które amortyzuje stopę. Unikaj częstego chodzenia w butach na wysokim obcasie. Profilaktycznie stosuj wyżej wymienione ćwiczenia, które odciążą stopę i rozluźnią mięśnie, ścięgna i rozcięgna stopy. 

Przeczytaj również:
Woda w kolanie. Jak rozpoznać objawy?