Wzdęcia – przyczyny, objawy, profilaktyka i leczenie

Czym są wzdęcia?

Wzdęcia to przypadłość, w której w jelitach zbiera się nadmierna ilość gazów. Chory skarży się wtedy na nieprzyjemne uczucie wypełnienia jelit. Co ciekawe, nie zawsze wiąże się to ze zwiększeniem obwodu brzucha. Chyba każdy doświadczył kiedyś tego objawu. Okazjonalnie występujące nadmierne nagromadzenie gazów to zazwyczaj niewielki problem. Przyczyn i porady u specjalisty należy szukać, gdy pojawiają się zbyt często. Na nawracające wzdęcia cierpi nawet 30% społeczeństwa. Dolegliwość ta nasila się w szczególności zaraz po posiłkach. Częściej dotyka kobiet niż mężczyzn.

Przyczyny i objawy wzdęć

Obecność gazów w jelitach to rzecz naturalna. Część z nich pochodzi z powietrza połykanego podczas jedzenia i mówienia. Są to głównie azot i tlen. Reszta pochodzi z fermentacji pokarmów w jelitach, w której biorą udział bakterie. Tutaj produktami mogą być dwutlenek węgla, metan, wodór czy też mający charakterystyczny zapach siarkowodór i inne związki siarki.

Skład gazów w jelitach może się różnić w zależności od spożywanych posiłków, składu flory jelitowej i szybkości pasażu jelitowego. W normalnej sytuacji w jelitach znajduje się łącznie około 200 ml gazów. Czasem jednak ta objętość znacznie się zwiększa, a przyczyn może być kilka:

• zwiększone połykanie powietrza (np. podczas żucia gumy czy palenia papierosów),
• spożywanie tzw. gazotwórczych pokarmów (np. rośliny strączkowe),
• picie napojów gazowanych,
• niedrożność jelit i związane z tym kłopoty z oddawaniem gazów,
• zwolnienie pasażu jelitowego – wywołane np. lekami lub przebytą operacją w obrębie jamy brzusznej,
• przerost mikroflory bakteryjnej jelita cienkiego i związana z tym nadmierna fermentacja pokarmów,
• zaburzenia trawienia i wchłaniania w jelicie cienkim – powoduje to zwiększenie ilości resztek docierających do jelita grubego, które tam fermentują, np. w przypadku niedoboru laktazy,
• zaburzenia trawienia wywołane chorobami wątroby, trzustki, dróg żółciowych lub jelita grubego.

Oprócz uczucia pełności w jelitach wzdęcia dają też kilka innych objawów. Charakterystyczne jest uczucie tzw. przelewania się w brzuchu i rozpierania. Dolegliwości tej towarzyszy też częste oddawanie gazów i odbijanie oraz “wiatry” o nieprzyjemnej woni, a także napadowe skurcze jelit. Zwiększenie ciśnienia w jamie brzusznej wywołane gazami może też wywoływać zgagę.

Profilaktyka wzdęć

Wzdęcia na ogół nie są groźne i o ile nie występują równolegle niepokojące objawy (np. osłabienie, gorączka, nagły spadek masy ciała, brak łaknienia), pacjent może poradzić sobie z nimi sam. Dlatego warto wprowadzić w życie kilka zasad, które pomogą nam w walce z krępującym problemem.

Należy unikać:

• jedzenia w pośpiechu i rozmawiania podczas jedzenia, a także żucia gumy i palenia papierosów – dzięki temu ilość połykanego powietrza będzie mniejsza,
• stresu,
• tzw. pokarmów wzdymających,
• picia napojów gazowanych.

Należy również wprowadzić:

• regularne ćwiczenia  – pamiętaj, że wysiłek fizyczny nie musi być intensywny,
• regularne jedzenie pięciu mniejszych posiłków dziennie, zamiast trzech dużych – mniejsze porcje to mniej pokarmu zalegającego w jelitach,
• dietę bezlaktozową na okres dwóch tygodni – poprawa samopoczucia oraz funkcjonowania organizmu w tym okresie może sugerować niedobór laktazy,
• wybieranie produkty nieprzetworzone i lekkostrawne.

Pamiętaj! Nawet półgodzinny spacer może poprawić funkcjonowanie układu pokarmowego.

Do produktów zwiększających objętość gazów w jelitach możemy zaliczyć między innymi:

• rośliny strączkowe (groch, fasola, bób),
• ciemne pieczywo,
• niektóre warzywa: cebula, kapusta, kalafior, brokuły, szparagi, ogórki, zielona papryka, marchew, ziemniaki, kukurydza,
• owoce: jabłka, banany, morele, gruszki, śliwki,
• mleko, sery pleśniowe,
• miód.

Należy podkreślić, że reakcja organizmu na różne pokarmy to kwestia indywidualna. Nie każdy z wyżej wymienionych produktów będzie powodował wzdęcia. Każdy powinien obserwować swój organizm, aby wiedzieć najlepiej, które produkty mu nie służą.

Jak leczyć wzdęcia?

W walce ze wzdęciami możemy pomóc sobie produktami aptecznymi, dostępnymi bez recepty. Najpopularniejsze są preparaty z simetikonem i dimetikonem. Ich działanie polega na powodowaniu pękania pęcherzyków gazów, dzięki czemu łatwiej jest je wydalić. Związki te nie wchłaniają się z przewodu pokarmowego i mogą być stosowane nawet u dzieci. Z preparatów ziołowych warto sięgnąć po herbatę z kopru włoskiego. Działa ona wiatropędnie i rozkurczowo, a więc pomoże też w walce z bólem towarzyszącym wzdęciom.

Wzdęcia to częsty i bardzo nieprzyjemny problem, z którym borykał się chyba każdy z nas. O ile nie towarzyszą im niepokojące objawy, nie ma powodów do obaw. W walce z nadmiernym gromadzeniem gazów istotną rolę ma zmiana nawyków żywieniowych oraz wprowadzenie aktywności fizycznej. Możemy też posiłkować się preparatami aptecznymi dostępnymi bez recepty.