Wirus RSV. Jak można się nim zarazić?

Wirus RSV – jak można się nim zarazić?

Patogen RSV wywołuje objawy w całym układzie oddechowym. Zakażenia wirusem RSV są odpowiedzialne za hospitalizację 17-20% dzieci z objawami układu oddechowego. Do zakażenia dochodzi poprzez pośredni kontakt z wydzieliną, poprzez dotykanie klamki, podanie rąk, używanie tych samych przedmiotów, co osoba zakażona. Zakażenia drogą kropelkową oraz przez bezpośredni kontakt z wydzieliną z nosa czy jamy ustnej występują rzadziej. W Polsce sezon zachorowalności przypada na okres jesienno-zimowy, pomiędzy wrześniem a kwietniem. Wirus dojrzewa w organizmie chorego 5 -8 dni, a po tym czasie pojawiają się objawy zakażenia. 

Wirus RSV – objawy zakażenia

Choroba zazwyczaj ma łagodny przebieg. Pojawiają się objawy ze strony układu oddechowego i umiarkowane stany zapalne. 

W cięższej formie zakażenia rozwija się zapalenie oskrzelików lub płuc, którym towarzyszą:

• gęsta wydzielina z nosa, 
• suchy kaszel, 
• ślinotok, 
• obniżony apetyt.

Następnie występuje duszność, której symptomami są:

• zwiększona częstotliwość oddechów, 
• trudności przy pobieraniu powietrza, 
• charakterystyczny świszczący oddech,
• ruch skrzydełkami nozdrzy,
• siność z powodu niedotlenienia,
• bezdech. 

Wirus RSV może wykazywać właściwości zakażające nawet do 4 tygodni. Po przebyciu jednej choroby istnieje możliwość ponownego zarażenia. 

Wirus RSV – leczenie dzieci w warunkach domowych

Leczenie zakażenia wirusem RSV ma przede wszystkim charakter objawowy oraz pielęgnacyjny. Podczas leczenia wykorzystuje się inhalacje chlorkiem sodu (solą fizjologiczną), oklepywanie klatki piersiowej, układanie dziecka w pozycji wspomagającej prawidłowe oddychanie. Istotnym elementem jest nawilżanie powietrza w pomieszczeniach.

Podczas zakażenia wirusem RSV mogą pojawić się objawy, które można leczyć samodzielnie w domu:

• gorączka – preparaty zawierające paracetamol, ibuprofen;
• zatkany nos – oczyszczanie preparatami na bazie wody morskiej, stosowanie kropli z oksymetazoliną w dawce dostosowanej dla dzieci;
• suchy kaszel – dzieci powyżej 3 lat mogą przyjmować syropy z lewodroprozyną, budezonidem, dla młodszych dzieci dostępne są syropy z porostem islandzkim, prawoślazem.

Wirus RSV – leczenie szpitalne dzieci

Wskazania do hospitalizacji wśród dzieci, u których rozpoznano zapalenie oskrzelików, to:

• występowanie bezdechów i niepokoju,
• wiek poniżej 12. miesiąca życia,
• wcześniactwo,
• trudności w karmieniu i pojeniu,
• występowanie innych chorób, np. mukowiscydozy.

W przypadku niedotlenienia (obniżenia saturacji do wartości 90-92%) konieczna jest tlenoterapia. Dziecko powinno zostać natlenione do wartości saturacji co najmniej 95%. W leczeniu mogą zostać wykorzystane leki z grupy kortykosteroidów oraz rozszerzające oskrzela. W przypadku nadkażenia bakteryjnego i wystąpienia zapalenia płuc do leczenia mogą zostać włączone antybiotyki.

Wirus RSV – leczenie dorosłych

Przebieg infekcji u osób dorosłych jest łagodniejszy. Obejmuje górne drogi oddechowe, przez co jest trudny do rozróżnienia w porównaniu do innych wirusów. Zazwyczaj pojawia się przekrwienie błony śluzowej nosa oraz wyciek wydzieliny z nosa. Pojawić się mogą także zmęczenie i gorączka. W miarę postępu choroby wirus zajmuje dalsze części układu oddechowego powodując kaszel oraz duszności. Osoby dorosłe mogą stosować preparaty obkurczające śluzówkę nosa, co zmniejszy objawy kataru, leki przeciwgorączkowe oraz przeciwkaszlowe. W cięższych przypadkach zalecane jest podawanie kortykosteroidów.

Wirus RSV – jak wykryć?

Diagnozowanie zakażenia wirusem RSV odbywa się przede wszystkim na podstawie obrazu choroby, czasu wystąpienia i wieku dziecka. Lekarz, osłuchując okolicę klatki piersiowej, wykrywa świsty, a także zmiany przy opukiwaniu płuc. Dodatkowo wykonuje się badanie RTG klatki piersiowej, które pokazuje zmiany w płucach. Istnieją również testy diagnostyczne do użytku domowego, które można kupić w aptece bez recepty. Test wykrywa zakażenie wirusem RSV, grypy typu A/B lub SARS-CoV-2. Samodzielne wykonanie testu jest bardzo proste i nieinwazyjne. Potrzebna jest jedynie próbka wymazu z nosa osoby potencjalnie chorej.

Wirus RSV – kto jest narażony?

Układ odpornościowy małych dzieci nie jest w pełni funkcjonalny. Niemowlęta do 2. miesiąca życia posiadają matczyne przeciwciała IgG anty-RSV, dlatego zakażeniu RSV ulegają głównie starsze dzieci. Wirus pobudza układ odpornościowy, który produkuje przeciwciała i przyczynia się do zwiększenia objawów zakażenia. Ryzyko zakażenia RSV wzrasta przy występowaniu takich chorób, jak wrodzone wady serca czy mukowiscydoza – przebieg choroby jest wówczas cięższy.

Osoby dorosłe i starsze dzieci również mogą zakazić się wirusem. Choroba może przebiegać bezobjawowo lub wywołać cięższe stany, głównie w dolnym odcinku dróg oddechowych. Szczególnie narażone są na to osoby z chorobami płuc, serca, obniżoną odpornością, a także osoby w podeszłym wieku. 

Wirus RSV – profilaktyka

Pierwsza szczepionka przeciw RSV została dopuszczona do obrotu w Unii Europejskiej przez Europejską Agencję Leków (EMA). Po przyjęciu szczepionki na RSV układ odpornościowy wytwarza specyficzne przeciwciała i limfocyty T, które pomagają zapobiegać zakażeniu. Przeciwciała mogą również przenikać przez łożysko kobiety w ciąży, dzięki czemu dziecko jest chronione do 6. miesięcy po urodzeniu.

Profilaktycznie stosuje się paliwizumab – monoklonalne przeciwciało igG, które łączy się z wirusem. Zapobiega ono łączeniu się patogenu z komórkami organizmu i wnikaniu do ich wnętrza. Zastosowanie leku u dzieci zmniejsza ryzyko zakażenia, ale nie ma wpływu na przebieg choroby. 

Paliwizumab podaje się w formie zastrzyku domięśniowego raz na miesiąc, nie więcej niż 5 dawek. Zaleca się go dzieciom urodzonym w 32. tygodniu ciąży oraz zdrowym dzieciom poniżej 1. roku życia, urodzonym o czasie. Leczenie wprowadza się w sezonie najwyższej zachorowalności, ale pierwszą dawkę można podać już miesiąc wcześniej. Dużą wadą terapii profilaktycznej przeciwciałami są wysokie koszty. 

Ważnym elementem w profilaktyce zakażeń wirusem RSV jest odpowiednie kształcenie rodziców, opiekunów i personelu medycznego odnośnie przenoszenia wirusa.

W czasie zwiększonej zachorowalności pamiętaj o:

• częstym myciu rąk,
• ograniczeniu przebywania małych dzieci w dużych zbiorowiskach, np. żłobkach,
• ograniczeniu kontaktu ze starszymi dziećmi,
• regularnym myciu zabawek,
• unikaniu kontaktu z dymem tytoniowym.

Zakażenie wirusem RSV może być powodem wielu chorób układu oddechowego, szczególnie u dzieci poniżej 2. roku życia. Dlatego, zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym, warto podjąć działania profilaktyczne, które uchronią dziecko przed infekcją.