Miażdżyca. Jak się objawia?

Miażdżyca – co to za choroba? 

Miażdżyca to przewlekły proces chorobowy, który może trwać latami i uszkadza ściany tętnic. U podstaw miażdżycy leży przewlekły proces zapalny w ścianach tętnic krwionośnych, który prowadzi do odkładania się cholesterolu LDL.  

W przebiegu miażdżycy w tętnicach odkłada się blaszka miażdżycowa, która powoduje zwężenie ich światła i zmniejszenie dopływu krwi do tkanek. Blaszka miażdżycowa odkłada się najczęściej w aorcie, tętnicach wieńcowych, tętnicach szyjnych i tętnicach kończyn dolnych. Stąd biorą się różne objawy choroby.  

Miażdżyca jest podłożem wielu chorób krążenia, np. choroby wieńcowej, udaru mózgu, zawału serca. Pierwsze objawy tej choroby zazwyczaj pojawiają się późno. Miażdżyca diagnozowana jest zwykle u osób w wieku 40-60 lat.  

Miażdżyca – przyczyny 

Przyczyną zwężenia tętnic w miażdżycy jest odkładanie blaszki miażdżycowej. Jest to jedna z dalszych konsekwencji w mechanizmie powstawania tej choroby. Aby blaszka miażdżycowa zaczęła się odkładać w ścianach tętnic, najpierw musi dojść do ich uszkodzenia. Uszkodzenie ściany tętnicy wywołuje przewlekły stan zapalny. Organizm próbuje naprawić uszkodzenie, do czego angażuje białe krwinki, które zaczynają pochłaniać cholesterol LDL. Przemieniają się wtedy w komórki piankowate, które są budulcem dla blaszki miażdżycowej.  

Szczególnie niebezpieczne jest pęknięcie blaszki miażdżycowej i całkowite zamknięcie tętnicy. Dochodzi wtedy do niedokrwienia narządów i okolicznych tkanek. Jest to także przyczyna zawału serca i udaru mózgu.  

Czynniki zwiększające ryzyko miażdżycy to: 

• wiek powyżej 65 lat,  
• otyłość, 
• palenie tytoniu, 
• stres, 
• niska aktywność fizyczna, 
• nadużywanie alkoholu, 
• nieodpowiednia dieta, 
• wysoki poziom trójglicerydów, cholesterolu całkowitego i frakcji LDL, niskie stężenie cholesterolu HDL, 
• cukrzyca, insulinooporność. 

Miażdżyca – objawy 

Miażdżyca przez wiele lat może nie dawać żadnych objawów. Pierwsze symptomy pojawiają się zazwyczaj, gdy światło tętnic jest znacznie zwężone. Objawy różnią się w zależności od lokalizacji, w jakiej pojawiła się blaszka miażdżycowa. 

Miażdżyca tętnic wieńcowych – pojawia się ból wieńcowy, czyli zlokalizowany za mostkiem, który może promieniować w kierunku szyi, żuchwy, lewego barku i ramienia, górnej części brzucha. Ból ten nazywany jest dławicą piersiową lub dusznicą bolesną. 

Miażdżyca nóg – w okolicy łydek pojawia się ból, czasem drętwienie lub sztywnienie mięśni. Boli podczas chodzenia lub biegania, zazwyczaj po pokonaniu określonego dystansu. Odczucie jest tak silne, że wymusza zatrzymanie się i odpoczynek. Nazywany jest chromaniem przestankowym.  

Miażdżyca tętnic szyjnych – błędnie nazywana miażdżycą mózgu. Blaszka miażdżycowa rozwija się w tętnicach zaopatrujących mózg w krew. Mogą pojawić się objawy takie jak zawroty głowy, zaburzenia świadomości, szumy w uszach. Czasem mogą rozwinąć się zaburzenia mowy, chodu, czucia czy niedowłady kończyn.  

Miażdżyca – objawy psychiczne 

Zmniejszony dopływ krwi do mózgu spowodowany rozwojem blaszki miażdżycowej może pozostać nierozpoznany przez wiele lat. Pierwszymi objawami, jakie mogą pojawić się u niektórych osób, są zmiany o podłożu psychicznym. Zbyt mała ilość tlenu docierająca z krwią do mózgu może przełożyć się na zmiany zachowania i zaburzenia emocjonalne pacjenta.  

W tym przypadku możemy zauważyć: 

• zaburzenia pamięci i koncentracji, 
• zwiększenie drażliwości, 
• napady agresji, 
• stany depresyjne, 
• splątanie. 

Miażdżyca – leczenie 

Leczenie miażdżycy odbywa się wielotorowo, obejmuje zmianę stylu życia oraz wprowadzenie farmakoterapii. Podstawowym elementem terapii jest zmiana diety.  

• Ogranicz nasycone kwasy tłuszczowe, tłuszcze trans, które znajdują się w wyrobach cukierniczych, margarynach twardych, daniach gotowych i typu fastfood;
• wyklucz z diety czerwone mięso i alkohol;
• ogranicz sól; 
• jedz więcej warzyw, owoców, produktów pełnoziarnistych; 
• wybieraj chude mięso drobiowe i ryby (zwłaszcza tuńczyka, łososia, makrelę) oraz tłuszcze roślinne, np. oliwę z oliwek. 

Oprócz diety ważnym elementem leczenia jest aktywność fizyczna. Pomaga ona w utrzymaniu prawidłowej masy ciała, zmniejsza stężenie cholesterolu LDL i podwyższa poziom HDL. Wysiłek fizyczny powinien trwać co najmniej 30 minut 3 razy w tygodniu. 

W przypadku znacznie podwyższonego poziomu cholesterolu i rozwiniętej miażdżycy do zmiany stylu życia dołączane jest leczenie farmakologiczne.  

W leczeniu znajdują zastosowanie: 

• statyny, np. atorwastatyna, simwastatyna, rosuwastatyna – leki, które hamują wytwarzanie cholesterolu w wątrobie; 
• ezetymib – zmniejsza wchłanianie cholesterolu przyjmowanego z pożywieniem;  
• fibraty, np. fenofibrat, ciprofibrat – zwiększają stężenie cholesterolu HDL i obniżają poziom trójglicerydów.  

Wspomagająco w leczeniu miażdżycy można stosować wyciągi z roślin, np. z ruszczyka, ostropestu. Obniżają one poziom cholesterolu we krwi i wspierają prawidłową pracę naczyń krwionośnych.  

W ciężkich przypadkach, gdy miażdżyca jest znacznie rozwinięta, lekarz może zdecydować o leczeniu zabiegowym. Polega ono na udrożnieniu tętnic, np. poprzez angioplastykę, endarterektomię, wszczepienie by-passów.