Prolaktyna – jakie są jej normy we krwi?

Prolaktyna – co to jest? 

Prolaktyna (PRL) to hormon syntetyzowany przez komórki laktotropowe przedniego płata przysadki mózgowej. 10-25% z komórek przedniego płata przysadki to komórki laktotropowe.  PRL jest wydzielana do organizmu w postaci prehormonu, który następnie ulega proteolizie do trzech form: 

• little PRL (około 85-95% całej ilości prolaktyny), 
• big PRL (8%), 
• big-big PRL (1%). 

Hormon PRL został po raz pierwszy dostrzeżony w 1928 roku i powiązany ze wzrostem gruczołów piersiowych. Po pięciu latach prolaktyna została dokładnie opisana oraz nazwana przez amerykańskiego biologa Oscara Riddela.  

Oprócz przysadki prolaktyna może być produkowana przez:  

• neurony,  
• komórki śródbłonka naczyń,  
• gruczoł krokowy, 
• limfocyty,  
• skórę.  

Wydzielanie prolaktyny w organizmie jest kontrolowane przez tak zwaną podwójną regulację. Jest to proces, który zarówno zwiększa, jak i zmniejsza syntezę PRL. Głównym czynnikiem jest neuroprzekaźnik – dopamina, która wpływa na receptory D2 znajdujące się w przysadce mózgowej. Działa ona hamująco na wydzielanie prolaktyny – gdy zaburzone jest wydzielanie dopaminy, stężenie prolaktyny rośnie. Wydzielanie może być także kontrolowane ze strony peptydów podwzgórzowych uwalniających PRL, np. tyreoliberynę, oraz hamujących ten proces, jak np. oksytocyna, wazoaktywny peptyd jelitowy. 

Prolaktyna a ciąża 

Hormon ten w organizmie kobiety uczestniczy w laktogenezie, czyli pobudzaniu laktacji. Stymuluje wzrost gruczołów mlecznych oraz produkcję i wydzielanie mleka. PRL wpływa na tworzenie białek mlecznych – głównie laktozy oraz cukrów i tłuszczów. Bierze udział w przystosowaniu organizmu kobiety do ciąży i późniejszego karmienia oraz wyzwala instynkt macierzyński. Prolaktyna w ciąży hamuje wytwarzanie w przysadce innych hormonów odpowiedzialnych za owulację i przerywa cykl miesiączkowy.  

Prolaktyna u mężczyzn 

Prolaktyna u mężczyzn bierze udział głównie w prawidłowym wzroście jąder, najądrzy, prostaty, kanalików nasiennych i plemników. Badania opisują ponad 300 różnych funkcji pełnionych w organizmie przez prolaktynę. Można podzielić je na różne kategorie: 

• reprodukcyjną,  
• endokrynologiczną,  
• metaboliczną,  
• regulująca równowagę wodno-elektrolitową,  
• wzrost i rozwój mózgu, 
• immunomodulującą.  

Prolaktyna a stres 

Prolaktyna jest zwana także hormonem stresu, obserwuje się wzrost stężenia w trakcie stresującej sytuacji.  

Prolaktyna w organizmie działa na trzech drogach: 

• endokrynnej,  
• parakrynnej, 
• autokrynnej.  

Pierwsza najważniejsza, gdzie hormon dostaje się do krwiobiegu i zostaje przetransportowany do odpowiedniej tkanki w organizmie, w której wywołuje działanie. Pozostałe drogi wykazują działanie bezpośrednie prolaktyny, może ona pełnić funkcję czynnika wzrostu, neuroprzekaźnika czy immunomodulatora.  

PRL w tkankach łączy się ze specyficznymi receptorami prolaktynowymi, które są umieszczone w mózgu, móżdżku, nabłonku sutka, wątrobie, limfocytach. Receptory są zbudowane z trzech domen: 

• zewnątrzkomórkowej, która wiąże prolaktynę,  
• transbłonowej utrzymującej PRL w błonie komórkowej, 
• cytoplazmatycznej, która przekazuje sygnał. 

Gdy prolaktyna przyłączy się do receptora, ulega on dimeryzacji, aktywują się białka, które przedostają się do jądra komórkowego i uruchamiają transkrypcję określonych genów.  

Prolaktyna – kiedy ją badać? 

Na konieczność zbadania poziomu prolaktyny powinny nam zwrócić uwagę następujące objawy: 

• nieregularne lub brak miesiączek u kobiet, 
• suchość pochwy, obniżone libido, 
• ginekomastia u mężczyzn, 
• występowanie nadmiernego owłosienia na ciele u kobiet, 
• pogorszenie lub pojawienie się zmian trądzikowych, 
• spadek masy mięśniowej,  
• wzrost masy ciała przy utrzymywaniu diety, 
• bolesność piersi u kobiet. 

Prolaktyna – badanie 

Krew do badania prolaktyny powinno się pobierać rano na czczo. Na wynik ma wpływ: 

• jakość snu,  
• sytuacje stresowe,  
• wysiłek fizyczny,  
• posiłek wysokobiałkowy, 
• nadmierna stymulacja piersi.  

Badanie prolaktyny – cena 

Badanie PRL zlecone przez lekarza może być refundowane. Laboratoria badają także poziom prolaktyny odpłatnie bez konieczności posiadania zlecenia. Cena badania waha się w granicach 28-57 zł, w zależności od miasta. 

Prolaktyna – normy 

U zdrowych osób poziom prolaktyny we krwi wynosi nie więcej niż: 

• u kobiet 20 ng/ml, 
• u mężczyzn 15ng/ml. 

O czym świadczy podwyższona prolaktyna? 

Podwyższona prolaktyna we krwi, czyli hiperprolaktynemia, może świadczyć o występowaniu schorzeń takich jak: 

• gruczolak przysadki mózgowej,  
• niedoczynność tarczycy,  
• niewydolność wątroby i nerek. 

Wysoka prolaktyna może wystąpić także w przypadku przyjmowania niektórych leków.  

Większość osób, u których występuje niska prolaktyna, nie odczuwa żadnych konkretnych dolegliwości, chociaż niektóre badania sugerują, że pacjenci z niskim poziomem prolaktyny we krwi mogą mieć zmniejszoną odporność na niektóre infekcje. 

Prolaktyna to ważny hormon. Jego nadmiar może świadczyć o dolegliwościach naszego organizmu, dlatego warto badać poziom prolaktyny. 

Źródła: 

• Kokot I., Płaczkowska S., Pawlik-Sobecka L., Znaczenie zróżnicowania form prolaktyny u pacjentów z hiperprolaktynemią, 2017, 
• Kokot I., Pawlik- Sobecka L., Płaczkowska S., Piwowar A., Prolaktyna jako czynnik immunomodulujący w łuszczycowym zapaleniu stawów, 2013.