Jakie są rodzaje protez zębowych?

Utrata zęba, a zwłaszcza kilku zębów stwarza nie lada problem. Uśmiech staje się krępujący, a spożywanie posiłków sprawia trudności. Na szczęście obecny poziom protetyki zapewnia wybór całej gamy uzupełnień protetycznych, które pomagają odtworzyć aspekt wizualny i, co najważniejsze, funkcjonalny uzębienia. 

Protezy zębowe – rodzaje 

Protezy zębowe nazywane są inaczej uzupełnieniami protetycznymi. Dzieli się je na dwie grupy: 

• uzupełnienia ruchome, 
• uzupełnienia stałe. 

Zasadniczą różnicą pomiędzy typami protez jest sposób ich umieszczania w jamie ustnej. Protezy ruchome pozwalają na zdjęcie uzupełnienia. Są to najszerzej dostępne protezy, często wybierane przez pacjentów. 

Drugim rodzajem protez zębowych są protezy stałe. W tym przypadku usunięcie ich samodzielnie przez pacjenta jest niemożliwe. Mocowane są one do elementów kostnych wyrostka zębodołowego lub elementów zębów własnych pacjenta.

Do protez ruchomych zaliczane są: 

• protezy akrylowe częściowe albo całkowite, 
• protezy szkieletowe, 
• protezy wykonane z tworzyw elastycznych, 
• protezy wsparte na pozostałych zębach bądź wszczepach, tzw. overdenture. 

Do protez stałych zalicza się:   

• wkłady koronowe i koronowo-korzeniowe, 
• korony zębowe 
• mosty zębowe, 
• implanty, 
• licówki.

Protezy ruchome 

Protezy akrylowe 

Całkowite bądź częściowe wykonane są z tworzywa akrylowego. Proteza całkowita, stosowana w przypadku bezzębia, składa się ze sztucznych zębów oraz płyty. Proteza częściowa, proponowana pacjentom z zachowanym częściowo własnym uzębieniem, posiada dodatkowo klamry pozwalające na umocowanie jej do zębów własnych. Taki rodzaj uzupełnień protetycznych zalicza się do uzupełnień śluzówkowych, co oznacza, że większość sił podczas żucia pokarmu przenosi się na błonę śluzową wyściełającą wnętrze jamy ustnej w obrębie żuchwy i szczęki. Początkowo użytkowanie protez tego typu może stwarzać pacjentowi trudności. Związane są one ze znacznie mniejszą wydolnością żucia. Dlatego zaleca się, by osoby z protezami akrylowymi dokładniej i dłużej rozdrabniały pokarm. Ze względu na dużą dostępność protezy akrylowe są bardzo częstym uzupełnieniem wybieranym przez pacjentów. 

Protezy szkieletowe 

To uzupełnienia protetyczne wykonane ze stopów metali wykazujących dobrą biokompatybilność ze środowiskiem jamy ustnej. Składają się z metalowej płyty, łączników, klamer oraz cierni. Pozwala to na przenoszenie sił żucia na zęby, a nie tylko na śluzówkę, jak w przypadku protez akrylowych. Są zdecydowanie mniejsze niż protezy akrylowe, co wpływa na szybszą akceptację takiego rodzaju uzupełnienia przez pacjenta. Protezy te dedykowane są osobom z częściowymi brakami zębowymi zarówno w żuchwie, jak i w szczęce. 

Protezy z materiałów elastycznych   

Protezy elastyczne zdobywają obecnie coraz większą popularność. Cechą odróżniającą ten typ od wyżej wymienionych uzupełnień jest brak metalowych elementów mogących stwarzać problem w akceptacji. Są bardzo lekkie, a duża transparentność dostępnych materiałów pozwala na osiągnięcie bardzo dobrych efektów estetycznych. Wadą jest fakt, że protezy elastyczne, ze względu na specyfikę swojej konstrukcji, mogą być wykonane tylko w niektórych przypadkach braków częściowych. Nie zaleca się ich w całkowitym bezzębiu, ponieważ przenoszenie sił przez ten rodzaj uzupełnienia może negatywnie wpływać na funkcjonowanie stawu skroniowo-żuchwowego, powodując jego dysfunkcje. 

Rodzaje protez z materiałów elastycznych: 

Protezy akronowe i protezy nylonowe 

Protezy wykonane z akronu lub nylonu wykazują takie cechy jak elastyczność i wytrzymałość, co powoduje, że prawie niemożliwe jest ich pęknięcie. Różnią się one zdecydowanie od protez akrylowych swoją wagą. Materiały te są lżejsze, a konstrukcja protezy nie zawiera metalowych klamer utrzymujących, które mogą powodować ścieranie szkliwa, a w konsekwencji nawet utratę zębów utrzymujących protezę. Osoby użytkujące ten rodzaj uzupełnień nie muszą odczuwać skrępowania podczas uśmiechania się, gdyż klamry są prawie niewidoczne. Podsumowując, dzięki swojej budowie protezy elastyczne świetnie spełniają warunki funkcjonalne, ale i estetyczne. 

Proteza acetalowa 

Proteza acetalowa w swojej konstrukcji jest bardzo podobna do protezy szkieletowej wykonanej z metalu. Zasadniczą różnicą jest jednak materiał. Acetal jest materiałem zaliczanym do grupy termoplastycznej wykazującej dużą odporność na zginanie i łamanie. Jego charakterystyczną cechą jest barwa. Zarówno płyta, jak i klamry mogą być wykonane w kolorze jak najbardziej odpowiadającemu kolorowi zębów zachowanych. Poprawia to znacząco walory estetyczne, a elastyczność elementów nie niszczy tak szkliwa zębów, jak w przypadku protez z metalu. 

Protezy overdenture 

Są to protezy wykorzystujące w swojej konstrukcji korzenie zębów naturalnych lub wszczepy takie jak implanty z zatrzaskami. W płycie protezy na zatrzaskach od strony śluzówkowej znajduje się specjalnie uformowane wgłębienie pasujące do zatrzasku (najczęściej w formie kuleczki). Zatrzask umiejscowiony może być na implancie wkręconym w kość wyrostka albo na wkładzie korzeniowym w przypadku zachowanego korzenia zęba. Pozwala to na stabilne umocowanie protezy wykonanej najczęściej z akrylu i uniemożliwienie jej przemieszczania się w jamie ustnej.  Protezy typu overdenture wykorzystujące w swojej konstrukcji zatrzaski zapewniają większy komfort użytkowania, ale ich przygotowanie wiąże się z dłuższym czasem wykonania i przeprowadzeniem kilku poważnych zabiegów w gabinecie stomatologicznym. 

Protezy stałe 

Korony i mosty 

Korona protetyczna jest uzupełnieniem stosowanym w celu odtworzenia korony pojedynczego zęba. Anatomicznie ma na celu jej jak najwierniejszą odbudowę. Jest to bardzo ważne zwłaszcza w przypadku leczenia protetycznego przedniego odcinka łuku zębowego. Dzięki zastosowaniu takich materiałów jak porcelana korona protetyczna może wyglądać tak samo, jak ząb naturalny. 

Zasadniczymi cechami dzielącymi korony protetyczne są materiały, z których zostały wykonane, oraz ich konstrukcje. Wyróżniamy poniższe rodzaje koron zębowych: 

• korony pełnoceramiczne, 
• korony porcelanowe. 
• korony cyrkonowe, 
• korony ze stopów metali, 
• korony na podbudowie metalowej, 
• korony na podbudowie z tlenku cyrkony, 
• korony akrylowe, 
• korony na podbudowie z włókna szklanego. 

Zasadniczą różnicą między koroną a mostem protetycznym jest ilość odbudowywanych zębów. Mosty obejmują minimum trzy połączone korony protetyczne. Oczywiście mogą być większe w zależności od zaistniałej sytuacji. Do wykonania koron i mostów zębowych stosuje się takie materiały jak stopy metali, materiały kompozytowe, porcelana czy tlenek cyrkonu. 

Licówki 

Licówka stosowana jest do odbudowania zębów siecznych i kłów, czyli tak zwanych jedynek, dwójek i trójek. Odtworzeniu podlega tylko cześć wargowa zęba (ta, którą widać podczas uśmiechu). Stosowana jest w celu poprawy wyglądu uzębienia. 

Implanty 

Składają się z kilku elementów: 

• implantu, czyli części wkręconej w kość wyrostka zębodołowego. Jest niewidoczna i umocowana na stałe w kości. 
• łącznika przykręcanego do implantu i pozwalającego na odbudowanie na nim korony zęba, 
• korony zęba, która w sposób anatomiczny odtwarza utracony ząb. 

W zależności od umiejscowienia implantów i ilości braków zębowych można wykonać większą lub mniejszą odbudowę protetyczną. Dzięki tej metodzie możliwy jest do osiągnięcia bardzo zadowalający elekt kosmetyczny. Nowoczesne leczenie implantologiczne daje możliwość najbardziej fizjologicznego odtworzenia utraconych funkcji żucia. Aby cieszyć się pięknym uśmiechem, trzeba przejść kilka poważnych zabiegów w gabinecie stomatologicznym. Uzupełnienia tego typu nie są jednak dostępne dla każdego – znaczenie ma stan kości wyrostka zębodołowego, a przeciwwskazanie mogą stanowić również choroby ogólnoustrojowe pacjenta.   

Jaka proteza zębowa może być refundowana przez NFZ? 

Pacjent może raz na 5 lat wykonać protezę refundowaną, za którą nie jest pobierana dodatkowa opłata. Aby móc ubiegać się o refundację, u pacjenta musi występować minimum 5 braków w jednym łuku zębowym (górnym lub dolnym) albo bezzębie w przypadku protezy całkowitej. Refundacją objęte są uzupełnienia śluzówkowe, czyli tak zwane protezy akrylowe z elementami doginanymi (klamrami).   

Ile kosztuje proteza zębowa? 

Ceny uzupełnień protetycznych różnią się w zależności od ich rodzaju czy użytych materiałów. Za protezę akrylową całkowitą zapłacimy od 700 nawet do 1900 zł, a za częściową od 700 do 1500 zł. Ceny protez szkieletowych mieszczą się w przedziale od 1400 zł do 2500 zł. Protezy typu overdenture są bardziej kosztowne, a ich cena zależy od rodzaju użytego mechanizmu mocowania i może sięgać nawet kilku tysięcy złotych. W przypadku koron oraz mostów zakres cenowy jest bardzo szeroki – od 500 zł (za pojedynczą koronę) do nawet kilkunastu tysięcy za większą odbudowę wykorzystującą, np. protezę na implantach. 

Jaka proteza jest najlepsza?  

Wybór odpowiedniego leczenia protetycznego zależny jest od indywidualnego stanu uzębienia pacjenta. Obecnie protetyka stomatologiczna oferuje wiele form pomocy. Lekarz stomatolog w trakcie wizyty ocenia warunki występujące u danej osoby i proponuje najkorzystniejsze rozwiązanie terapeutyczne. 

Źródła: 

• Spiechowicz E., Protetyka Stomatologiczna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2008. 
• Mierzwińska-Nastalska E., Kochanek-Leśniewska A., Protetyka stomatologiczna dla techników dentystycznych, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2017. 
• Majewski S., Współczesna Protetyka Stomatologiczna, Urban & Partner, Wrocław, 2014.