Choroba Parkinsona. Jakie objawy są charakterystyczne?

Choroba Parkinsona – przyczyny 

Choroba Parkinsona (PD) jest drugą po chorobie Alzheimera najczęściej występującą chorobą neurodegeneracyjną. Jest spowodowana degeneracją lub utratą neuronów w obszarze mózgu zwanym istotą czarną (miejsce syntezy i uwalniania dopaminy) oraz wewnątrzkomórkową akumulacją ciałek Lewy’ego, białkowych agregatów składających się głównie z α-synukleiny. Z tego powodu choroba Parkinsona należy do grupy chorób nazywanych synukleinopatiami. 

Choroba Parkinsona występuje z częstotliwością 5-35 przypadków na 100 000 osób. Rzadko występuje przed 50. rokiem życia, lecz liczba zachorowań wzrasta 10-krotnie między 6. a 9. dekadą życia. Szacuje się, że 1% populacji powyżej 65. roku życia cierpi na PD. Tylko 5-10% przypadków ma podłoże genetyczne. 

Choroba Parkinsona – objawy 

Objawy mogą różnić się w zależności od pacjenta. Pierwsze objawy Parkinsona są często łagodne, a przez to ignorowane.

Głównymi symptomami są: 

• spowolnienie ruchowe (bradykinezja) – wraz z postępem choroby ruchy stają się powolne, chory porusza się charakterystycznymi małymi kroczkami. Ponadto może ciągnąć za sobą nogi; 
• drżenie spoczynkowe – zaczyna się najczęściej od dłoni; charakterystyczny jest objaw „liczenia pieniędzy”, czyli pocieranie kciuka o sąsiadujący palec wskazujący; drżenia ustępują w trakcie wykonywania ruchu;
• zaburzenia postawy – pochylenie tułowia do przodu, skłonność do chwiania, upadki;
• sztywność mięśniowa – charakterystyczna jest sztywność o charakterze „rury ołowianej”. 

Inne objawy choroby Parkinsona:

• zaburzenie wegetatywne – nadmierne pocenie, zaparcia, zaburzenia snu;
• zaburzenia mowy, ubogość mimiki;
• nieodrywanie nóg od podłoża podczas chodzenia. 

Choroba Parkinsona – przebieg  

Choroba ma charakter postępujący. Zaburzenia węchu, zaparcia, zaburzenia snu oraz depresja mogą o kilka lat wyprzedzać objawy ruchowe. Początkowo objawy mają charakter jednostronny. Z upływem lat przybierają na sile i stają się symetryczne. Do symptomów dochodzą również działania niepożądane leczenia dopaminą takie jak upadki, nagłe zatrzymania chodu, nieskoordynowane, nadmierne ruchy.  

Otępienie w chorobie Parkinsona występuje u 20-30% chorych i zaczyna się w zaawansowanym stadium choroby. W ostatnim etapie choroby Parkinsona pacjent zwykle wymaga wózka inwalidzkiego i potrzebuje pomocy osób trzecich w wykonywaniu większości czynności.   

Często zadawanym pytaniem jest: ile żyje się z chorobą Parkinsona? Średnia długość życia z chorobą Parkinsona to 16 lat. Obecnie choroba Parkinsona jest chorobą nieuleczalną. Z czasem osoba chora staje się niezdolna do samodzielnego wykonywania codziennych aktywności. Jednak dzięki postępowi w leczeniu PD długość życia chorych jest zbliżona do tej występującej u osób zdrowych. 

Choroba Parkinsona – diagnostyka 

Rozpoznanie stawia specjalista neurolog na podstawie głównych objawów klinicznych choroby. Konieczna jest diagnostyka różnicowa w celu wykluczenia innych chorób neurologicznych. Zalecane jest wykonanie: 

• rezonansu magnetycznego – nie potwierdza PD, ale jest istotny w poszukiwaniu innych przyczyn występujących objawów; 
• USG przezczaszkowego – może ujawnić specyficzny sygnał w istocie czarnej;
• tomografii emisyjnej pojedynczych fotonów – duża czułość idzie w parze z wysoką ceną badania. 

Choroba Parkinsona – leczenie 

Podstawą leczenia w chorobie Parkinsona jest lewodopa, prekursor dopaminy. Po wchłonięciu przez przewód pokarmowy przenika do mózgu, gdzie ulega rozkładowi do dopaminy. Innymi lekami stosowanymi w leczeniu są: 

• agoniści dopaminy (bromokryptyna, pergolid), 
• leki zmniejszające rozkład dopaminy (seleglina, tolkapon), 
• amantadyna. 

Wybór leku zależy od wieku pacjenta. U osób po 70. roku życia wskazane jest stosowanie lewodopy. U młodszych pacjentów ze względu na występowanie powikłań ruchowych po lewodopie zaleca się przyjmowanie agonistów dopaminy. Dodatkowo w celu poprawienia jakości życia pacjenta stosowane jest leczenie depresji, otępienia, zespołów psychotycznych, nietrzymania moczu i niedociśnienia.

W zaawansowanej postaci PD, gdy działanie leków jest obniżone, stosuje się leczenie operacyjne: 

• głęboką stymulację mózgu (DBS – deep brain stimulation) – generator impulsów wszczepiany najczęściej w górnej części klatki piersiowej generuje stymulację elektryczną, która prowadzi impuls przez przewody zakończone elektrodami w jądrze niskowzgórzowym lub części wewnętrznej gałki bladej;
• system Duodopa – dojelitowe wlewy lewodopy za pomocą zewnętrznego cewnika założonego chirurgicznie przez powłoki skórne; 
• podskórne wlewy apomorfiny – doraźnie lub w ciągłym wlewie. 

Choroba Parkinsona – rehabilitacja 

Ze względu na postępujące ograniczenia ruchowe regularne ćwiczenia są bardzo przydatne w PD. Pozwalają na ograniczenie bólu oraz poprawienie niektórych funkcji motorycznych. Najważniejsze są ćwiczenia poprawiające balans, rozciągliwość i siłę. Energiczne spacery, pływanie, wodny aerobik oraz Tai-Chi są szczególnie efektywne.  

Choroba Parkinsona – dieta 

Chorzy na PD często chudną. Jest to związane ze zwiększoną aktywnością metaboliczną w chorobie oraz trudnościami w przełykaniu. Dlatego u chorych ważna jest dieta bogata w błonnik i odpowiednie nawodnienie. Powinno się unikać obfitych i tłustych posiłków. Brakuje dowodów na to, że duże dawki witaminy E pomagają w chorobie.