Przepuklina pępkowa – czym się objawia i jak ją leczyć?

Przepuklina pępkowa – przyczyny

Przepuklina pępkowa stosunkowo często występuje u dzieci w pierwszych miesiącach życia. Mechanizm jej powstawania polega na nieprawidłowym gojeniu się rany po odpadnięciu pępowiny. W efekcie pępek może stać się miejscem zmniejszonej sprężystości tkanek i w konsekwencji prowadzić do powstania przepukliny. U dzieci dość często dochodzi do samoistnego ustąpienia dolegliwości, co wynika z zarastania się pierścienia ścięgnistego pępka w pierwszych miesiącach życia.

U dorosłych mechanizm powstawania przepukliny pępkowej jest nieco inny. Szacuje się, że 90% z nich ma charakter nabyty – jedynie 10% dorosłych pacjentów operowanych z powodu przepukliny pępkowej miało podobne dolegliwości w dzieciństwie. Zwykle do pojawienia się przepukliny dochodzi w wyniku stopniowego poszerzania się pierścienia pępka na skutek wzrostu ciśnienia w jamie brzusznej, które może powstać w czasie ciąży, przy występowaniu wodobrzusza lub guzów w obrębie jamy brzusznej, a także u chorych otyłych. Stany wzmożonego ciśnienia w jamie brzusznej powodują bowiem rozciąganie mięśni brzucha i osłabienie tkanki łącznej, co sprzyja powstawaniu przepuklin. 

Przepuklina pępkowa – kto jest w grupie największego ryzyka? 

Szacuje się, że częstość występowania przepukliny pępkowej w populacji dorosłych wynosi ok. 2%, przy czym częściej występuje ona u kobiet niż u mężczyzn. Prawdopodobieństwo jej pojawienia się znacząco wzrasta u:  

• chorych otyłych,  
• kobiet po licznych ciążach, 
• pacjentów z marskością wątroby i wodobrzuszem.  

Jakie są objawy przepukliny pępkowej? 

Przepuklina pępkowa zazwyczaj ma postać niewielkiego uwypuklenia w okolicy pępka, które powiększa się podczas kaszlu. Czasem pacjenci skarżą się na dolegliwości bólowe brzucha, wzdęcia lub zaparcia. 

Początkowo przepuklina pępkowa jest niewielka i przez długi czas może nie powodować dolegliwości. Z czasem jednak pierścień pępka może ulec poszerzeniu, wrota przepukliny powiększają się, a zawartość worka przepuklinowego może stanowić nie tylko tkanka tłuszczowa, ale również fragment jelita. Długotrwała obecność przepukliny może skutkować powstawaniem zrostów między ścianą jamy brzusznej a workiem przepuklinowym, przez co przepuklina może stać się nieodprowadzalna lub uwięźnięta. Może dojść także do znacznego powiększenia się worka przepuklinowego, na skutek czego mogą pojawić się owrzodzenia lub ścieńczenie skóry w okolicy pępka. 

Jak lekarz stawia diagnozę?  

W większości przypadków przepuklinę pępkową można zdiagnozować podczas badania fizykalnego. Niekiedy jednak, szczególnie u pacjentów otyłych, gdy jednoznaczna ocena jest utrudniona, konieczne może okazać się wykonanie badań obrazowych. 

Na czym polega leczenie przepukliny pępkowej? 

Każda przepuklina pępkowa występująca u osoby dorosłej jest wskazaniem do leczenia ze względu na możliwość pojawienia się potencjalnych powikłań, w tym niedrożności przewodu pokarmowego lub martwicy fragmentu jelita. 

Leczenie przepukliny pępkowej polega zwykle na wypreparowaniu worka przepuklinowego, odprowadzeniu go do jamy brzusznej oraz zamknięciu ubytku w powięzi przy użyciu siatki z tworzywa sztucznego. W przypadku małych ubytków w powięzi można zastosować także ich proste zamknięcie przy użyciu kilku szwów. Zabieg przeważnie wykonuje się w znieczuleniu ogólnym. Operację można przeprowadzić metodą laparoskopową lub otwartą, przy czym jej wybór zależy od spodziewanych podczas zabiegu warunków anatomicznych, doświadczenia operatora oraz możliwości ośrodka. 

W okresie pozabiegowym należy zwrócić szczególną uwagę na: 

• właściwe odżywianie i nawadnianie chorego,  
• pielęgnację rany pooperacyjnej,  
• ograniczenie podnoszenia ciężkich przedmiotów, ponieważ dźwiganie powoduje wzrost ciśnienia w jamie brzusznej, co może przyczynić się do nawrotu przepukliny. 

Jakie powikłania mogą się pojawić w przebiegu przepukliny pępkowej? 

Nieleczona przepuklina pępkowa może być przyczyną niedrożności przewodu pokarmowego lub obumarcia fragmentu jelita na skutek zaburzeń jego ukrwienia. Wśród powikłań pooperacyjnych wyróżnia się natomiast: 

• zaburzenia gojenia rany,  
• zakażenie miejsca operacji,  
• krwiaki, 
• surowiczaki.  

Może także dojść do nawrotu przepukliny, szczególnie jeśli zabieg przeprowadzany był u osoby otyłej, chorej na cukrzycę lub w okresie pooperacyjnym wystąpiły zaburzenia gojenia rany. Ponadto mogą pojawić się powikłania wynikające z samego zabiegu operacyjnego oraz towarzyszącego mu unieruchomienia i znieczulenia. 

Przepukliny pępkowe są stosunkowo częstym schorzeniem występującym u osób dorosłych. Należy jednak pamiętać, że pozostawienie nieleczonej przepukliny może prowadzić do wystąpienia wielu poważnych, często niebezpiecznych dla życia powikłań. Dlatego bardzo istotne jest odpowiednio szybkie wykonanie zabiegu przywracającego ciągłość przedniej ściany jamy brzusznej.