Olej kokosowy – rafinowany czy nierafinowany?

Otrzymywanie oleju kokosowego 

Olej kokosowy otrzymywany jest z owoców palmy kokosowej (kokos właściwy, Cocos nucifera L.) należącej do rodziny arekowatych (Arecaceae L.). Naturalnym miejscem jej występowania są: Indonezja, Malezja i Filipiny. Obecnie większość surowca pochodzi z upraw w Ghanie w Afryce Zachodniej.  

Palma kokosowa może osiągnąć nawet 25 metrów wysokości, a jej liście mierzą od 3 do 6 metrów. Część owocu palmy kokosowej, z której otrzymuje się olej kokosowy, to kopra. Powstaje ona z bielma, które twardnieje po kilku miesiącach od kwitnienia. Z kopry uzyskuje się wiórki kokosowe, mąkę kokosową oraz opisywany olej, zwany masłem kokosowym.  

Właściwości oleju kokosowego 

W odróżnieniu od większości olejów roślinnych olej kokosowy w temperaturze pokojowej występuje w stanie stałym. Wynika to z ilości nasyconych kwasów tłuszczowych budujących cząsteczki trójglicerydów. Nasycone kwasy tłuszczowe stanowią większość oleju kokosowego. Są to m.in.: 

• kwas laurynowy: 44-52% zawartości, 
• kwas mirystynowy: 13-19% zawartości, 
• kwas palmitynowy: 8-11% zawartości. 

Z medycznego punktu widzenia wpływają one bardzo niekorzystnie na nasze zdrowie, gdyż przyczyniają się do podwyższenia stężenie złego cholesterolu we krwi. Dzieje się tak, ponieważ wątroba syntezuje z nasyconych kwasów tłuszczowych lipoproteiny LDL (lipoproteiny o niskiej gęstości), będące transporterami cholesterolu we krwi. W wyniku tego mechanizmu większe ilości cholesterolu mogą odkładać się w tętnicach i prowadzić m.in. do miażdżycy i innych chorób sercowo-naczyniowych (zawał, nadciśnienie).  

Na rynku dostępny jest olej kokosowy rafinowany oraz nierafinowany (tłoczony na zimno). Olej rafinowany pozbawiony jest właściwości smakowych i zapachowych, nadaje się jedynie do smażenia. W odróżnieniu od niego olej kokosowy nierafinowany zawiera w swoim składzie substancje zapachowe oraz odżywcze, które wpływają korzystnie np. na skórę. 

 Olej kokosowy w diecie 

Jak wynika z poprzedniego akapitu, olej kokosowy nie powinien być spożywany w nadmiarze z uwagi na wysoką zawartość nienasyconych kwasów tłuszczowych. Ze względu na stabilność nasyconych kwasów tłuszczowych produkt ten może być jednak wykorzystywany do smażenia potraw. Jedna łyżka oleju kokosowego to około 117 kcal, co oznacza, że jest on wysokim źródłem energii w diecie. W jego składzie znajdują się składniki dobroczynne takie jak:  

• witamina E,  
• witamina K,  
• żelazo, 
• związki fenolowe. 

Olej kokosowy w kosmetykach 

Już w starożytnych Indiach olej kokosowy stosowany był jako ajurwedyjski środek do higieny jamy ustnej w tzw. procesie ssania oleju. Obecnie, ze względu na właściwości emoliencyjne, wchodzi w skład kosmetyków złożonych lub używany jest samodzielnie. Dzięki zawartości kwasu laurynowego działa na skórę przeciwzapalnie. Badania wykazały również, że olej nierafinowany ma lepsze właściwości nawilżające od oleju mineralnego. Olej kokosowy wykorzystywany jest do masowania i nawilżania delikatnej skóry niemowlęcej, również wcześniaków.  

Dzięki wielu wymienionym wyżej właściwościom olej kokosowy wchodzi w skład wielu kosmetyków takich jak: 

• szampony do włosów, 
• odżywki i maski do włosów, 
• peelingi do ciała, 
• ekologiczne dezodoranty, 
• świeczki do masażu. 

Pielęgnacja włosów i skóry głowy 

Olej kokosowy nadaje się do olejowania włosów niskoporowatych z zamkniętą łuską. Nałożony na włosy wysoko lub średnioporowate spowoduje puszenie i efekt odwrotny do zamierzonego. Masowanie skóry głowy za pomocą oleju kokosowego może zmniejszyć suchy łupież. 

Podsumowując, nierafinowany olej kokosowy niesie ze sobą głównie świetne właściwości nawilżające i kojące skórę. Zarówno olej rafinowany, jak i olej nierafinowany nadają się do smażenia. Należy jednak rozważnie dodawać go do diety z uwagi na wysoką zawartość nasyconych kwasów tłuszczowych. W kosmetyce używany jest ze względu na działanie zatrzymujące wodę w głębszych warstwach skóry.