Jakie badania warto wykonać po COVID-19?

Long COVID – co to oznacza? 

Niestety wciąż zbyt mało mówi się o długotrwałych skutkach zakażenia wirusem SARS-CoV-2. COVID-19 sieje spustoszenie w organizmie i długo nie daje o sobie zapomnieć. Ozdrowieńcy odczuwają różne dolegliwości jeszcze przez wiele tygodni, a nawet miesięcy po infekcji.  

Zjawisko długotrwałego utrzymywania się objawów choroby, mimo wielu tygodni od wyzdrowienia, określamy jako „długi COVID” (ang. long COVID). Dotyczy on nie tylko pacjentów z ciężkim przebiegiem choroby, hospitalizowanych, lecz także tych skąpoobjawowych. 

Do najczęstszych długotrwałych objawów zaliczamy: 

• zmęczenie, 
• duszność, 
• zadyszkę, 
• dreszcze, 
• nadmierną potliwość, 
• bóle i zawroty głowy, 
• problemy psychiczne, 
• problemy z pamięcią,  
• obniżoną koncentrację, 
• przewlekły kaszel, 
• problemy żołądkowo-jelitowe, 
• zaburzenia smaku, 
• zaburzenia węchu. 

Możliwe powikłania po COVID-19 

Oprócz uciążliwych, ale niegroźnych i często samoustępujących objawów mogą pojawić się znacznie bardziej poważne powikłania. U zakażonych pacjentów prawie zawsze rozwija się zapalenie płuc, które może mieć różny stopień nasilenia – od łagodnego do bardzo ciężkiego.  

Mogą wystąpić również:   

• zespół niewydolności oddechowej (ARDS),   
• wiremia,   
• uszkodzenie mięśnia sercowego,  
• wtórne zakażenia bakteryjne.   

Innymi powikłaniami po infekcji mogą być:   

• zwłóknienie płuc,   
• zapalenie mięśnia sercowego,   
• zaburzenia rytmu serca,   
• tamponada i zawał serca,   
• zakrzepica,   
• ostre uszkodzenie wątroby, trzustki lub nerek,  
• udar mózgu,   
• neuropatia,   
• wstrząs septyczny.   

Podstawowe badania po COVID-19 – które warto wykonać? 

Nawet jeśli przebieg COVID-19 był u Ciebie łagodny, po kilku tygodniach od zakończenia choroby udaj się do internisty. Lekarz przeprowadzi z Tobą szczegółowy wywiad, zmierzy ciśnienie, saturację i osłucha Cię. Na podstawie zgłaszanych objawów może również skierować Cię na konsultacje z innymi specjalistami, m.in. pulmonologiem, kardiologiem czy neurologiem. Zlecone przez lekarza badania, w zależności od wywiadu, mogą się nieco różnić.  

Do podstawowych badań, które lekarz może Ci przepisać, należą: 

Badania laboratoryjne 

Badania krwi to podstawa diagnostyki powikłań po COVID-19. Pozwalają one określić stan organizmu po chorobie i dostarczają wielu informacji, np. dotyczących dalszej diagnostyki. 

• Pełna morfologia krwi – obrazuje ogólny stan zdrowia pacjenta, a nieprawidłowe ilości poszczególnych składników krwi oddają aktualne problemy zdrowotne (np. podwyższona ilość białych krwinek wskazuje na trwający stan zapalny).   
• Próby wątrobowe – aminotransferaza alaninowa (ALT) oraz aminotransferaza asparaginianowa (AST) – wykonujemy je, by sprawdzić stan wątroby. Podwyższone wyniki wskazują na uszkodzenie komórek wątrobowych, w rzadszych przypadkach mogą świadczyć o uszkodzeniu mózgu lub płuc.  
• Mocznik, kreatynina, potas (surowica) – służą do oceny stanu nerek. 
• Dehydrogenaza mleczanowa – to wskaźnik uszkodzenia wielonarządowego. Jej podwyższony poziom świadczy o licznych uszkodzeniach różnych komórek organizmu. 
• Żelazo i ferrytyna (surowica) – ferrytyna to zapasowy magazyn żelaza. Ponadto jest klasyfikowana jako białko ostrej fazy. Jej wysoki poziom często występuje w ciężkim przebiegu COVID-19. Oba parametry wpływają na długotrwałe skutki choroby. 
• D-dimery ilościowo (osocze) – oznaczamy je, aby ocenić ryzyko zakrzepicy. Podwyższony poziom może wskazywać na ryzyko wystąpienia powikłań zatorowo-zakrzepowych, które są częste w ciężkim przebiegu COVID-19. 
• CRP (białko fazy ostrej) – jest wyznacznikiem toczącego się w organizmie stanu zapalnego, np. spowodowanego uszkodzeniem mięśnia sercowego. 
• Obecność oraz ilość przeciwciał anty-SARS-Cov-2 klasy IgG i IgM – pojawiają się one po infekcji SARS-Cov-2. Ich odpowiednia ilość zapewnia odporność na powtórne zakażenie koronawirusem. 
• Poziom witaminy D – niski poziom zwiększa podatność na infekcje. Może także utrudniać rekonwalescencję po chorobie. 

Badanie ogólne moczu

Badanie moczu wskaże, czy nerki pacjentów, którzy przebyli COVID-19, funkcjonują prawidłowo.  

EKG spoczynkowe  

Z pomocą EKG sprawdzamy stan serca po przechorowaniu COVID-19. Wirus może powodować poważne powikłania sercowo-naczyniowe w postaci zawału serca. W wyniku zakażenia u pacjentów mogą pojawić się zaburzenia rytmu serca oraz kardiomiopatia. Do poważnego uszkodzenia mięśnia sercowego może dochodzić nawet u pacjentów skąpoobjawowych, dlatego warto wykonać to badanie również przy łagodnym przebiegu choroby. 

Badania obrazowe klatki piersiowej  

Rentgen klatki piersiowej to najprostsze badanie, które pozwala określić stan płuc po chorobie. Wirus SARS-CoV-2 atakuje głównie płuca i może prowadzić do ich śródmiąższowego zapalenia. Zwłóknienia mogą pojawić się także u pacjentów ze skąpymi objawami. Występowanie zwłóknień w płucach obniża ich wydolność, skutkuje długotrwałą zadyszką, trudnościami w oddychaniu i nadmierną męczliwością. Bardzo często występuje również przewlekły kaszel.  

RTG klatki piersiowej jest podstawowym badaniem, które należy wykonać w przypadku utrzymujących się objawów ze strony układu oddechowego.  

Lekarz może zlecić również wykonanie tomografii komputerowej płuc (CT), która pozwala na uzyskanie dokładniejszego obrazu zmian. 

Badania obrazowe głowy 

Coraz częściej dochodzi do powikłań neurologicznych po COVID-19. Jeśli u pacjenta występują objawy ze strony układu nerwowego, lekarz może zlecić dodatkowe badania, np. rezonans magnetyczny głowy (MRI). 

Kto powinien wykonać badania po COVID-19? 

Badania powinien wykonać każdy, kto chorował na COVID-19, zwłaszcza jeśli odczuwa długotrwałe skutki choroby. Warto poddać się im również, gdy czujemy się już całkiem zdrowi. Niektóre poważne powikłania, np. zakrzepica, mogą nie dawać początkowych objawów. 

Dodatkowa pomoc w walce z powikłaniami 

W ciągu kilku lat powstało w Polsce wiele ośrodków opieki nad pacjentami, którzy przebyli COVID-19. W placówkach tych dostępni są lekarze specjaliści, w tym pulmonolodzy, ale także rehabilitanci, psychologowie, a nawet dietetycy. Do tej pory nie opracowano jednak wytycznych postępowania z ozdrowieńcami, dlatego bazuje się na zaleceniach ekspertów. 

Pamiętajmy, że diagnostyka powikłań po COVID-19 powinna być dopasowana do pacjenta. Wiele osób cierpi na inne choroby przewlekłe, m.in. choroby sercowo-naczyniowe, choroby układu oddechowego czy cukrzycę. COVID-19 może wywoływać powikłania wielonarządowe, dlatego diagnostyka powinna być dosyć szeroka. Obecnie nie ma jednoznacznych wytycznych, jakie badania są wskazane po przechorowaniu COVID-19. 

Przeczytaj również:
Co warto suplementować po przebyciu COVID-19?