Bakuchiol. Jak działa roślinny zamiennik retinolu?

Starzenie skóry – czy można je opóźnić? 

Wraz z upływem lat nasza skóra traci jędrność i elastyczność. Nadmierna ekspozycja na słońce oraz niezdrowy styl życia mogą dodatkowo pogorszyć stan naszej cery. Na szczęście jest kilka sposobów na przedłużenie młodzieńczego wyglądu oraz zniwelowanie zmarszczek. Jednym z nich jest stosowanie odpowiednich kosmetyków z retinoidami (pochodne witaminy A), przeznaczonych między innymi dla wymagającej skóry dojrzałej. Alternatywą dla stosowania pochodnych witaminy A stał się bakuchiol, który jest roślinnym analogiem retinolu.  

Co to jest bakuchiol? 

W ujęciu chemicznym bakuchiol (BAK) to związek o wzorze C18H24O, który jest fenolowym monoterpenem zawartym w niektórych roślinach. Wykazano, że mimo różnic w budowie chemicznej bakuchiol jest funkcjonalnym analogiem retinoidów, dlatego okrzyknięto go „roślinnym retinolem”. Znalazł on zastosowanie w kuracjach przeciwstarzeniowych i redukujących zmarszczki oraz w niwelowaniu przebarwień skórnych, jako alternatywa dla kosmetyków z pochodnymi witaminy A.  

Skąd pochodzi bakuchiol?  

Bakuchiol został po raz pierwszy wyizolowany przez indyjski zespół naukowców w 1966 roku z rośliny o łacińskiej nazwie Psoralea corylifolia (Bakuchi).   

Dziś już wiadomo, że źródłem bakuchiolu są także inne gatunki roślin, w tym między innymi: 

• Psoralea glandulosa (roślina z rodziny roślin strączkowych), 
• Pimelea drupaceae (wiśnia ryżowa), 
• Ulmus davidiana (wiąz Dawida), 
• Otholobium pubescens, 
• Piper longum (pieprz długi). 

Roślinny analog retinolu od wielu lat stanowi przedmiot badań naukowców z całego świata. Mimo to po wpisaniu frazy „bakuchiol” w wyszukiwarce PubMed, która obejmuje anglojęzyczne publikacje z dziedziny medycyny i nauk biologicznych, otrzymamy zaledwie 157 artykułów, które pojawiły się w latach 1976-2020. Większość prac opublikowana była w ciągu ostatnich kilkunastu lat, co podkreśla jak ważnym i interesującym przedmiotem badań stał się bakuchiol w ostatnim czasie.  

W jaki sposób bakuchiol działa na skórę? 

Choć bakuchiol i retinol to związki o zupełnie innych wzorach chemicznych, ich miejscowe działanie na skórę jest bardzo podobne. Wykazano, że stanowią funkcjonalne analogi, które na poziomie molekularnym indukują ekspresję tych samych genów, do których zaliczamy między innymi: 

• geny receptorów kwasu retinowego,  
• geny odpowiedzialne za aktywację retinolu,  
• geny enzymów syntezy kolagenu i macierzy zewnątrzkomórkowej. 

Regulacyjne działanie retinolu i bakuchiolu wpływa na poprawę ogólnego wyglądu skóry, pigmentacji, spłycenia zmarszczek oraz naprawę uszkodzeń spowodowanych nadmierną ekspozycją na słońce. Niestety zawarty w kosmetykach retinol ma nie tylko dobroczynne działanie, ale też uciążliwe skutki uboczne, takie jak zaczerwienienie, pieczenie, swędzenie, łuszczenie się i wzrost wrażliwości skóry. Te dolegliwości nie są natomiast obserwowane w przypadku aplikacji preparatów z bakuchiolem.  

Bakuchiol uznawany jest za substancję bezpieczniejszą i lepiej tolerowaną niż retinol, przy jednoczesnym zachowaniu tych samych efektów w poprawie wyglądu skóry.  

Dotychczas potwierdzono, że bakuchiol wykazuje działanie: 

• przeciwzapalne,  
• antyoksydacyjne, 
• przeciwtrądzikowe, 
• przeciwstarzeniowe, 
• fotoprotekcyjne, 
• antyproliferacyjne, 
• przeciwbakteryjne, 
• przeciwgrzybicze, 
• przeciwnowotworowe, 
• estrogenopodobne. 

Udowodniono także, że roślinny retinol nie zwiększa wrażliwości na światło, przez co może być stosowany niezależnie od pory roku. Tym samym bakuchiol stał się pożądanym i cenionym składnikiem preparatów pielęgnacyjnych, które doceniane są przez coraz szersze grono konsumentów. Oferta dostępnych kosmetyków z bakuchiolem staje się coraz bogatsza. 

Aktualnie mamy do wyboru:  

• kremy i serum do twarzy, 
• kremy pod oczy, 
• peelingi do twarzy, 
• kremy do rąk,  
• toniki i płyny micelarne, 
• żele do mycia twarzy, 
• preparaty przeciwtrądzikowe, 
• płatki z bakuchiolem do twarzy, 
• balsamy do ciała.

Zastosowanie bakuchiolu w medycynie – nadzieje i możliwości 

Oprócz zastosowania w branży kosmetycznej duże nadzieje wiązane są z wykorzystaniem bakuchiolu w leczeniu różnego rodzaju chorób i schorzeń. Dotychczas wykazano, że roślinny retinol działa protekcyjnie na serce oraz wątrobę, poprzez hamowanie procesu włóknienia tego narządu i łagodzenie hepatotoksycznego działania niektórych substancji. Bakuchiol ma również potencjalne właściwości przeciwnowotworowe i może opóźniać osteoporozę poprzez wywieranie działania estrogenopodobnego. Trwają badania nad możliwością wykorzystania roślinnego retinolu w walce z cukrzycą, gdyż udowodniono, że obniża on poziom glukozy i triacyloglicerydów we krwi. Należy podkreślić, że bakuchiol wykazuje także działanie przeciwdepresyjne, przeciwzapalne i antyoksydacyjne, co sprawia, że powinien być postrzegany jako substancja działająca dobroczynnie na cały organizm człowieka.